Quốc hội Iran nhất trí đóng eo biển Hormuz, Mỹ lập tức kêu gọi Trung Quốc can thiệp, cảnh cáo Iran

Ngoại trưởng Mỹ cho rằng sẽ là "tự sát về mặt kinh tế" nếu Iran đóng eo biển Hormuz.

Iran sẽ đóng eo biển Hormuz?

Quốc hội Iran đã bỏ phiếu thông qua phương án đóng cửa eo biển Hormuz, một điểm trung chuyển quan trọng của hoạt động thương mại năng lượng toàn cầu, để đáp trả các cuộc không kích của Mỹ nhằm vào các địa điểm hạt nhân của Iran, Politico dẫn nguồn truyền thông nhà nước Iran cho hay. 

Theo Đài truyền hình nhà nước Iran Press TV, Quốc hội nước này đã đạt được sự đồng thuận về việc đóng cửa eo biển này. Động thái được đưa ra ngay sau khi Mỹ tấn công các cơ sở hạt nhân Fordow, Natanz và Isfahan của Iran. Quyết định cuối cùng thuộc về Hội đồng An ninh Quốc gia Tối cao Iran và Lãnh tụ Tối cao Ayatollah Ali Khamenei, Press TV cho biết. 

Mỹ kêu gọi Trung Quốc, cảnh cáo Iran

Theo đánh giá của WSJ, Trung Quốc có thể sẽ là một trong những bên chịu thiệt hại lớn nhất nếu Hormuz đóng cửa, vì phần lớn dầu của nước này đến từ vùng Vịnh. Ngoại trưởng Marco Rubio đã nêu quan điểm này trong phát ngôn hôm 22/6 và hối thúc Trung Quốc khuyên Iran không nên đóng eo Hormuz.

"Tôi khuyến khích chính phủ Trung Quốc tại Bắc Kinh điện đàm với Iran về vấn đề này, vì họ phụ thuộc rất lớn vào eo biển Hormuz để lấy dầu", ông Rubio nói trong một cuộc phỏng vấn trên Fox News. 

Ông Rubio kêu gọi Iran theo đuổi con đường ngoại giao sau khi Mỹ thực hiện cái mà Lầu Năm Góc gọi là chiến dịch B-2 lớn nhất trong lịch sử đất nước. Ngoại trưởng Mỹ cho biết, hiện tại Washington không có kế hoạch tiếp tục tấn công trừ khi Iran "gây sự".

"Những gì xảy ra tiếp theo sẽ phụ thuộc vào những gì Iran lựa chọn tiếp theo", ông Rubio nói, "Nếu họ chọn con đường ngoại giao, chúng tôi đã sẵn sàng. Chúng tôi có thể có được một thỏa thuận có lợi cho họ, cho người dân Iran và cho thế giới. Nếu họ chọn một con đường khác, thì sẽ chịu hậu quả cho điều đó".

Ông Rubio cho rằng sẽ là "tự sát" về mặt kinh tế nếu Iran đóng cửa eo biển Hormuz vì hoạt động xuất khẩu dầu của Cộng hòa Hồi giáo đi qua tuyến đường thủy này.

Iran là nước sản xuất dầu lớn thứ ba trong OPEC với 3,3 triệu thùng/ngày. Theo dữ liệu từ Kpler, nước này đã xuất khẩu 1,84 triệu thùng/ngày vào tháng trước, phần lớn được bán cho Trung Quốc. Khoảng một nửa lượng dầu thô nhập khẩu qua đường thủy của Trung Quốc đến từ Vịnh Ba Tư.

"Đây sẽ là một vết thương tự hại: việc cắt đứt eo biển sẽ ngăn chặn dòng xuất khẩu dầu thô của Iran sang Trung Quốc, chặn đứng một nguồn thu nhập quan trọng", Matt Smith - chuyên gia phân tích dầu mỏ hàng đầu tại Kpler nói với CNBC.

Hạm đội 5 Hải quân Mỹ đang đồn trú tại Bahrain được giao nhiệm vụ đảm bảo hoạt động thương mại hàng hải ở Vịnh Ba Tư. Theo CNBC, nhiều nhà đầu tư tin rằng Hải quân Mỹ sẽ nhanh chóng đánh bại mọi nỗ lực đóng cửa eo biển Hormuz của Iran, nhưng một số nhà phân tích cảnh báo rằng thị trường đang đánh giá thấp rủi ro.

"Theo quan điểm của chúng tôi, họ có thể làm gián đoạn hoạt động vận chuyển qua Hormuz lâu hơn nhiều so với thị trường nghĩ", Bob McNally, người sáng lập Rapidan Energy, cựu cố vấn năng lượng của Tổng thống George W. Bush cho biết.

McNally cho rằng, hoạt động vận chuyển có thể bị gián đoạn trong nhiều tuần hoặc nhiều tháng, thay vì quan điểm của thị trường dầu mỏ rằng Hải quân Mỹ sẽ giải quyết tình hình trong vài giờ hoặc vài ngày.

Giá dầu sẽ tăng vọt?

Chiều rộng và độ sâu của eo biển Hormuz cho phép các tàu chở dầu thô lớn nhất thế giới đi qua, và rất ít phương án thay thế nếu eo biển này bị đóng, theo Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ (EIA). 

Eo biển Hormuz, ngăn cách Iran và Oman, là cửa ngõ quan trọng cho hoạt động vận chuyển dầu mỏ từ các quốc gia vùng Vịnh Ba Tư. Khoảng 20% nguồn cung dầu của thế giới được trung chuyển qua eo biển này sau khi được chất lên tàu từ các cảng dầu ở Kuwait, Ả Rập Saudi và Iran.

WSJ nhận định, việc eo Hormuz bị đóng cửa sẽ khiến giá dầu tăng cao, có thể lên tới hơn 100 USD/thùng trong một khoảng thời gian. Phần bù rủi ro trước nguy cơ đóng eo Hormuz vốn đã đẩy giá dầu lên mức hơn 70 USD/thùng kể từ khi Israel phát động tấn công nhằm vào Iran.

Trên thực tế, nguồn cung dầu của thế giới đa dạng hơn so với 20 năm trước, một phần là nhờ vào các công ty khai thác dầu đá phiến của Mỹ. Một số dầu vùng Vịnh cũng có thể di chuyển qua đường ống từ Ả Rập Saudi.

Tuy nhiên, hơn 80% dầu thô và khí đốt tự nhiên đi qua eo biển Hormuz vào năm 2024 được chuyển đến các thị trường châu Á, trong đó Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản và Hàn Quốc là những nước tiếp nhận nhiều nhất. Những quốc gia này có khả năng sẽ bị ảnh hưởng nhiều nhất nếu eo Hormuz bị đóng cửa.

Dù vậy, thị trường Mỹ cũng sẽ chịu một số tác động nếu eo biển này bị gián đoạn. 

Theo EIA, Mỹ đã mua ít dầu hơn từ Vịnh Ba Tư - chỉ nhập khẩu khoảng 532.000 thùng/ngày vào năm 2024 nhưng người tiêu dùng và doanh nghiệp vẫn có khả năng thấy giá tăng, vì dầu được giao dịch trên toàn cầu. Và có thể mất nhiều tháng để các công ty dầu mỏ của Mỹ khoan thêm nhằm bù đắp cho mức giá tăng đó, tờ New York Times nhận định.

(Theo CNBC, WSJ, Politico)