Phú Thọ: Uống "thần dược" an cung phòng đột quỵ, cụ bà 79 tuổi nhập viện trong tình trạng nguy kịch, chuyên gia đầu ngành cảnh báo KHẨN

Nhiều bệnh nhân tại Việt Nam đã phải nhập viện trong tình trạng nguy kịch sau khi tự ý uống an cung ngưu hoàng hoàn với niềm tin đây là “thần dược” phòng ngừa đột quỵ.

Cẩn trọng với "thần dược" truyền miệng

Cách đây ít tuần, một cụ bà 79 tuổi ở Phú Thọ được đưa vào Khoa Hồi sức tích cực - Chống độc, Bệnh viện Đa khoa tỉnh trong tình trạng suy hô hấp, huyết áp tụt, da niêm mạc nhợt nhạt, ý thức lơ mơ. Kết quả chụp chiếu cho thấy bà bị rối loạn đông máu nặng và nhiều ổ nhồi máu não ở cả hai bán cầu.

Điều đáng chú ý, bệnh nhân vốn có tiền sử tăng huyết áp, tiểu đường hơn 10 năm, từng hai lần đột quỵ vào năm 2014 và 2019. Lo sợ bệnh tái phát, suốt hai tháng qua bà đã uống an cung ngưu hoàng hoàn đều đặn mỗi ngày một viên như “liều thuốc phòng ngừa”. Hậu quả là cơ thể bị thiếu máu, rối loạn đông máu nghiêm trọng, suýt cướp đi tính mạng.

Không lâu trước đó, một người đàn ông 65 tuổi ở Vĩnh Phúc cũng phải nhập viện Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương vì xuất huyết dưới da và chảy máu dạ dày sau khi uống duy nhất một viên an cung để “bảo vệ sức khỏe”.

Những câu chuyện trên không phải cá biệt. Trên thực tế, thị trường thuốc an cung xách tay hiện nay rất sôi động, với đủ loại sản phẩm được quảng cáo rầm rộ trên mạng. Các lời rao bán thường đánh trúng tâm lý lo sợ đột quỵ của người cao tuổi, đi kèm “bí kíp phòng bệnh” như: uống định kỳ 3 tháng một viên, dùng ngay khi có dấu hiệu mệt mỏi hoặc chóng mặt. Nhiều người tin tưởng, bỏ ra số tiền không nhỏ – từ vài triệu đến cả chục triệu đồng – để mua mà không hề biết rằng việc này có thể đẩy mình vào tình huống sinh tử.

Sự thật về "thuốc thần" và lời cảnh báo từ các chuyên gia đầu ngành

Trả lời trên VnExpress, bác sĩ Vũ Văn Đại (Bệnh viện Trung ương Quân đội 108), an cung ngưu hoàng hoàn vốn là một bài thuốc quý trong y học cổ truyền Trung Quốc. Tác dụng chính của nó là thanh nhiệt, giải độc, khai khiếu, thường dùng cho những bệnh nhân sốt cao, mê sảng do “nhiệt độc xâm nhập”. Tuy nhiên, đa số ca đột quỵ ngày nay thuộc nhóm nhồi máu não (thể hàn), hoàn toàn không phù hợp để dùng an cung.

“Dùng trong nhồi máu não không những không có lợi, mà còn làm tình trạng nặng hơn. Nguy hiểm nhất, nếu bệnh nhân bị xuất huyết não thì thành phần chống đông của an cung sẽ khiến chảy máu não lan rộng, đẩy người bệnh vào tình huống nghìn cân treo sợi tóc”, bác sĩ Đại phân tích.

Về nguy cơ của loại thuốc này, bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng (Hội Y học dưới nước và Oxy cao áp Việt Nam) cũng nhấn mạnh: Chưa có bất kỳ nghiên cứu khoa học nào chứng minh an cung có khả năng tái thông mạch máu hay giảm áp lực nội sọ. Ông khẳng định với báo giới: “Không thể có loại thuốc nào vừa cầm máu, vừa tiêu huyết khối trong cùng một viên. Người bệnh tự ý dùng chỉ khiến tình trạng trầm trọng hơn”.

Ngoài ra, thành phần của an cung còn chứa các chất có độc tính cao như chu sa (thủy ngân) và hùng hoàng (asen). Nếu dùng kéo dài, các chất này có thể gây tổn thương gan, thận và hệ thần kinh. Một nghiên cứu tại Hàn Quốc trên 1.743 bệnh nhân đột quỵ cho thấy nhóm sử dụng an cung có tỷ lệ gặp tác dụng phụ về tiêu hóa và gan cao hơn hẳn so với nhóm không dùng.

Mới đây, trên trang cá nhân, PGS.TS Nguyễn Lân Hiếu, Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, cũng lên tiếng cho rằng quan niệm “uống an cung định kỳ để phòng bệnh” là hoàn toàn sai lầm: “Thuốc nào cũng có thời gian bán hủy. Không thể có chuyện một viên thuốc lại có tác dụng phòng bệnh trong nhiều tháng”.

Ông nhấn mạnh, trong điều trị đột quỵ, “giờ vàng” 4,5–6 giờ đầu tiên là yếu tố sống còn để cấp cứu và hạn chế di chứng. Việc tự ý dùng an cung tại nhà không chỉ vô ích mà còn đánh cắp khoảng thời gian quý giá, khiến bệnh nhân mất đi cơ hội hồi phục.

Thực tế, Cục Quản lý Dược – Bộ Y tế đã xếp an cung ngưu hoàng hoàn vào nhóm thuốc kê đơn, chỉ được dùng khi có chỉ định của bác sĩ chuyên khoa. Tuy nhiên, tình trạng buôn bán tràn lan ngoài thị trường khiến nhiều người dân nhầm tưởng đây là “thực phẩm chức năng” có thể uống tùy ý.

“Y học cổ truyền không phủ nhận giá trị của bài thuốc này. Nhưng cần phân biệt rõ đâu là chỉ định chính thống, đâu là niềm tin mù quáng. Nếu dùng sai, an cung không còn là ‘thần dược’ mà trở thành chất độc”, bác sĩ Đại khuyến cáo.

Làm gì để phòng ngừa đột quỵ tái phát?

Để phòng ngừa nguy cơ đột quỵ tái phát, các chuyên gia nhấn mạnh điều quan trọng nhất là phải kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ. Người bệnh cần duy trì huyết áp, đường huyết và mỡ máu ở ngưỡng an toàn theo đúng chỉ định của bác sĩ. Bên cạnh đó, chế độ ăn uống lành mạnh đóng vai trò thiết yếu: hạn chế muối, giảm mỡ động vật, tăng cường rau xanh và các loại cá giàu omega-3 để bảo vệ thành mạch.

Hoạt động thể chất cũng là chìa khóa: chỉ cần những bài tập nhẹ nhàng như đi bộ, yoga hoặc đạp xe 30 phút mỗi ngày đã giúp cải thiện tuần hoàn và tăng sức bền tim mạch. Song song với đó, người từng bị đột quỵ tuyệt đối nên bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia, vì đây là những tác nhân trực tiếp gây tổn hại hệ mạch máu và não bộ.

Cuối cùng, việc khám sức khỏe định kỳ là không thể thiếu, đặc biệt với những người từng có tiền sử đột quỵ hoặc mắc bệnh nền như tăng huyết áp, tiểu đường, rối loạn mỡ máu. Các lần tái khám giúp bác sĩ kịp thời điều chỉnh thuốc, phát hiện sớm bất thường và đưa ra chiến lược phòng ngừa hiệu quả.