Philippines tìm giải pháp chống lụt vùng đô thị

Bất chấp việc chính quyền Philippines đổ hàng tỷ USD cho các dự án kiểm soát lũ lụt, khu vực Vùng Thủ đô Manila (Metro Manila) vẫn bị ngập sau những trận mưa lớn.

Philippines xác định nguyên nhân để có giải pháp chống lụt vùng đô thị. Ảnh minh họa: Philstar

Các chuyên gia cho rằng đã đến lúc phải nhìn nhận vấn đề theo một cách khác, với giải pháp dựa vào thiên nhiên và khoa học, đồng thời minh bạch hóa các dự án kiểm soát lũ lụt.

Người đứng đầu Viện Khả năng phục hồi của Đại học Philippines (UPRI) Mahar Lagmay cho rằng, các nhà hoạch định chính sách và quy hoạch cần nhìn xa hơn việc chỉ chi tiêu cho cơ sở hạ tầng.

Thực tế, Philippines đang chi hàng nghìn tỷ peso để kiểm soát lũ lụt, nhưng phần lớn là các công trình xây dựng bằng bê tông. Lũ lụt không giảm mà ngày càng nghiêm trọng hơn.

Do đó, cần các giải pháp dựa vào thiên nhiên, như cải tạo, làm thông thoáng và mở rộng không gian của các kênh, sông, mương để tăng khả năng thoát nước.

Các công trình xây dựng bằng xi măng hoặc nhựa đường, cùng việc mở rộng đường sá, có thể làm tắc nghẽn hệ thống thoát nước. Việc chặt phá rừng làm giảm khả năng hấp thụ nước của đất, là một trong những yếu tố khiến tình trạng ngập lụt thêm trầm trọng.

Tuy nhiên, nhà khoa học cũng khẳng định giải quyết vấn đề ngập lụt rất phức tạp, cần nhiều năm và phải tận dụng những công nghệ, giải pháp khoa học tiên tiến nhất – như việc sử dụng bản đồ trực tuyến NOAH, giúp người dân xác định các mối nguy hiểm tự nhiên trong khu vực như lũ lụt, lở đất và triều cường. Dựa vào đó, chính quyền có thể lên kế hoạch di dời cơ sở hạ tầng và các công trình thiết yếu ra khỏi vùng nguy hiểm.

Chủ tịch Tập đoàn San Miguel (SMC) Ramon Ang gần đây cũng chỉ ra một nguyên nhân lớn gây ra lũ lụt tại Vùng đô thị Manila, khi hơn một kilômét sông Tullahan đã bị nhà ở và trường học chặn mất đường thoát lũ chính của thành phố Quezon và các khu vực lân cận.

Theo ông, tình trạng ngập nghiêm trọng trên khắp vùng đô thị Manila sau các trận mưa gió mùa lớn không chỉ do lượng mưa cao, mà còn do sự phát triển đô thị quá mức, tắc nghẽn hệ thống thoát nước, rác thải chặn dòng chảy và sự thu hẹp các con sông do hoạt động san lấp, phát triển vùng đồng bằng.

Ông kêu gọi cần khẩn trương làm sạch sông ngòi và các tuyến đường thủy để khôi phục khả năng thoát nước tự nhiên.

Chống tham nhũng trong các dự án lũ lụt

Tổng thống Philippines Ferdinand R. Marcos Jr. hôm qua cảnh báo rằng tham nhũng có hệ thống trong các dự án kiểm soát lũ lụt có thể làm chệch hướng tăng trưởng kinh tế của đất nước và khiến người dân không được tiếp cận các dịch vụ cơ bản.

Ông cho biết quyết định nêu vấn đề này trong Thông điệp Liên bang lần thứ tư của mình hồi tháng 7 vừa qua xuất phát từ mức độ nghiêm trọng của tình trạng tham nhũng.

Tổng thống nhấn mạnh, tác động của tham nhũng trong các dự án kiểm soát lũ lụt không chỉ về mặt tài chính, mà còn đe dọa trực tiếp đến tính mạng con người.

Bên cạnh đó, nền kinh tế sẽ không thể phát triển đúng mức, người dân Philippines không được hưởng lợi từ các dịch vụ xã hội, giáo dục và y tế được cải thiện.

Theo ông Marcos, chính phủ đã điều chỉnh lại 255,5 tỷ peso ban đầu được phân bổ cho ngân sách phòng chống lũ lụt của Bộ Công chính và Đường cao tốc (DPWH) năm 2026, chuyển sang các chương trình dịch vụ xã hội và cơ sở hạ tầng thiết yếu.

Tháng 9 vừa qua, Tổng thống Marcos đã thành lập một ủy ban đặc biệt để điều tra khả năng tham nhũng trong các dự án kiểm soát lũ lụt, sau khi hàng nghìn người dân tuần hành tại Manila ngày 21/9, yêu cầu chính phủ chịu trách nhiệm và minh bạch.

Các cuộc điều tra đã phát hiện nhiều hợp đồng bị đội giá, công trình dang dở, dự án không triển khai hoặc không phù hợp với mức độ rủi ro lũ lụt của từng vùng.

Trong bối cảnh lũ lụt ngày càng nghiêm trọng và thiên tai liên tiếp xảy ra, một số Thượng nghị sĩ Philippines đã kêu gọi đẩy mạnh cải cách hệ thống kiểm soát lũ lụt, quản lý chất thải và tăng cường năng lực ứng phó khẩn cấp, nhằm xây dựng một chiến lược tổng thể và lâu dài cho quốc gia thường xuyên chịu tác động của biến đổi khí hậu.