Phế cầu khuẩn - 'sát thủ giấu mặt' gây tử vong hàng đầu ở trẻ em

"Phế cầu khuẩn gây bệnh với tỷ lệ cao ở trẻ em Việt Nam, là căn nguyên chính của các bệnh lý nguy hiểm", TS.BS Nguyễn Thành Nam, Giám đốc Trung tâm Nhi khoa, Bệnh viện Bạch Mai, cho biết tại Hội nghị Nhi khoa Việt Nam - Mỹ lần thứ 11, ngày 13/11.

Tại Trung tâm Nhi khoa, Bệnh viện Bạch Mai, thống kê 9 tháng đầu năm 2025 cho thấy phế cầu khuẩn chiếm 12% các chủng vi khuẩn phân lập được ở khu vực điều trị nội trú. "Đáng chú ý, với các ca bệnh ngoại trú, nghiên cứu cho thấy 55% trường hợp viêm phổi do tác nhân này gây ra. Những con số trên phản ánh gánh nặng bệnh tật rất lớn trong cộng đồng", bác sĩ Nam nhận định thêm.

Phế cầu khuẩn (Streptococcus pneumoniae) thường trú trong đường hô hấp của nhiều người khỏe mạnh và dễ dàng lây truyền qua ho, hắt hơi. Theo thống kê năm 2024, khoảng 25-30% trẻ dưới hai tuổi bị viêm phổi và 40% trường hợp nhiễm khuẩn huyết ở nhóm tuổi này có nguyên nhân từ phế cầu.

Khi xâm nhập và tấn công từ đường hô hấp trên xuống phổi, vi khuẩn này gây viêm phổi với các triệu chứng như sốt cao, ho nhiều, ớn lạnh, thở nhanh, đau ngực. Bệnh có thể diễn tiến nặng dẫn đến suy hô hấp, phải thở máy. Nhiều bệnh nhi được cứu sống nhưng phải mang những di chứng nặng nề.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), các bệnh do phế cầu khuẩn là mối đe dọa nghiêm trọng trên toàn cầu. Cứ mỗi 43 giây lại có một trẻ em tử vong vì viêm phổi. Việt Nam nằm trong nhóm 15 quốc gia chịu gánh nặng lớn nhất về căn bệnh này.

Bác sĩ Nam nhấn mạnh vai trò của việc tiêm chủng khi cho biết 97% trẻ mắc viêm màng não do phế cầu chưa được tiêm vaccine. Kinh nghiệm quốc tế cho thấy việc triển khai tiêm chủng rộng rãi giúp giảm rõ rệt tỷ lệ mắc viêm phổi và viêm màng não. Chủng ngừa giúp giảm nguy cơ mắc bệnh hoặc giảm nhẹ triệu chứng, đặc biệt quan trọng với nhóm nguy cơ cao như trẻ em, người lớn tuổi và người có bệnh nền.

Bên cạnh tiêm vaccine, các bác sĩ khuyến cáo người dân chủ động phòng bệnh bằng cách vệ sinh sạch sẽ đường hô hấp, răng miệng và mũi họng thường xuyên.

Lê Nga