Phát hiện vật thể bí ẩn liên tục phát tín hiệu lạ đến Trái đất

Các nhà thiên văn vừa phát hiện một vật thể bí ẩn kỳ lạ trong vũ trụ, liên tục phát ra tín hiệu vô tuyến và tia X đều đặn cứ sau mỗi 44 phút. Đây là một hiện tượng chưa từng ghi nhận trong thiên văn học hiện đại.

Vật thể bí ẩn được đặt tên là ASKAP J1832-0911, lần đầu tiên được phát hiện qua kính thiên văn vô tuyến ASKAP (Australian Square Kilometre Array Pathfinder) tại Úc. Theo mô tả trong nghiên cứu vừa công bố trên tạp chí Nature hôm 28-5, vật thể này phát ra một chuỗi tín hiệu kéo dài khoảng 2 phút, sau đó hoàn toàn im lặng trong 42 phút, rồi lại lặp lại chu kỳ.

Tín hiệu đặc biệt này còn được xác nhận đồng thời bởi đài quan sát tia X Chandra của NASA, đánh dấu lần đầu tiên trong lịch sử thiên văn học, một vật thể dạng này được phát hiện phát ra cả sóng vô tuyến lẫn tia X cùng lúc.

"Vật thể này khác hoàn toàn với bất cứ thứ gì chúng tôi từng thấy trước đây. Nó là một dạng sao lạ, hay một hiện tượng vật lý chưa từng biết đến, chúng tôi chưa thể xác định", nhà thiên văn Andy Wang (Đại học Curtin, Úc) cho biết.

Hiện nhóm nghiên cứu đưa ra hai giả thuyết có thể lý giải hành vi kỳ lạ của ASKAP J1832-0911: Đây có thể là một magnetar, phần lõi siêu đặc của một ngôi sao đã chết, sở hữu từ trường cực mạnh; Hoặc là một hệ sao đôi (binary star system), trong đó có một sao lùn trắng có từ tính cao bất thường.

Tuy vậy, cả hai giả thuyết đều không giải thích được đầy đủ các tín hiệu mà vật thể phát ra. "Phát hiện này có thể hé lộ một mô hình vật lý mới, hoặc một giai đoạn tiến hóa sao mà chúng ta chưa từng ghi nhận", Wang nhận định.

ASKAP J1832-0911 được xếp vào nhóm LPT (Long-Period Transients), các vật thể thiên văn cực hiếm có chu kỳ phát tín hiệu cách nhau hàng phút đến hàng giờ. Khác với pulsar truyền thống (thường phát tín hiệu cách nhau chỉ vài giây hoặc mili giây), các LPT "ngủ đông" trong thời gian dài trước khi phát xung trở lại.

Từ năm 2022 đến nay, giới thiên văn mới chỉ ghi nhận khoảng 10 vật thể LPT, và hầu hết vẫn là ẩn số.

Việc ASKAP J1832-0911 phát ra cả sóng vô tuyến lẫn tia X cùng lúc khiến hiện tượng này càng thêm khó giải thích. Bất kỳ lý thuyết nào trong tương lai cũng sẽ cần lý giải được đồng thời hai loại bức xạ này, điều chưa từng có trong các mô hình vật lý hiện tại.

Các nhà nghiên cứu cho rằng việc phát hiện ra một vật thể LPT phát tia X cho thấy có thể còn nhiều vật thể tương tự đang "ẩn mình" trong không gian.

"Nếu đã phát hiện một, rất có thể ngoài kia còn nhiều vật thể như thế", Nanda Rea (Viện Nghiên cứu Không gian Catalan, Tây Ban Nha) chia sẻ. "Việc nó phát ra cả tia X đã mở ra cánh cửa hoàn toàn mới để khám phá bản chất thật sự của những nguồn sóng bí ẩn này".

Các nhà thiên văn hiện đang kêu gọi tăng cường sử dụng các kính thiên văn song song ở nhiều bước sóng khác nhau, đặc biệt là sự kết hợp giữa radio và tia X, để tìm kiếm thêm các vật thể tương tự. 

Khám phá này không chỉ làm dày thêm bản đồ thiên văn học, mà còn có thể dẫn tới những phát hiện mang tính đột phá về cấu trúc vũ trụ, vật chất tối, hoặc thậm chí là các định luật vật lý mới.