Phát hiện và truy vết được sự kiện bùng phát sóng vô tuyến nhanh chói lòa nhất

Các nhà thiên văn học đã phát hiện một sự kiện bùng phát sóng vô tuyến nhanh (FRB) sáng nhất từ trước đến nay và có thể lần ngược về nguồn phát của nó.

Thành tựu này có thể mang đến thay đổi lớn lao trong các giả thuyết tìm cách giải thích những đợt bùng phát cực nhanh và bí ẩn, đánh dấu sự khởi đầu cho một kỷ nguyên mới, theo hai báo cáo được công bố trên chuyên san The Astrophysical Journal Letters.

Lần đầu được phát hiện vào năm 2007, FRB đến nay vẫn là vấn đề nan giải cho giới khoa học. Điều này do chúng xuất hiện quá ngắn ngủi, và chỉ một số rất ít FRB có xu hướng lặp lại, vì thế gây khó khăn cho việc theo dõi và nghiên cứu tiếp theo.

Dù nhiều giả thuyết được đưa ra, những nguyên nhân được cho là có khả năng nhất có lẽ đến từ một ngôi sao chết, cụ thể là sao neutron tỏa ra từ trường mạnh mẽ đến nỗi chúng được phân loại thành một nhóm riêng là sao từ.

FRB mới phát hiện có tên chính thức là FRB 20250316A, biệt danh "RBFLOAT", viết tắt từ "Tia vô tuyến sáng nhất mọi thời đại". FRB 20250316A được phát hiện hồi tháng 3 nhờ vào công của kính thiên văn CHIME (ở tỉnh bang British Columbia của Canada).

CHIME còn được gọi là "thợ săn FRB" sau khi chứng tỏ vai trò vượt trội trong việc tìm kiếm các FRB mới.

Đây là lần đầu tiên kính thiên văn CHIME tự mình truy vết được một FRB ngược về nguồn của nó. Trong trường hợp này, nguồn phát ra FRB xuất phát từ một vùng không gian bề ngang khoảng 45 năm ánh sáng, tức nhỏ hơn bề ngang trung bình một cụm sao, ở nhánh xoắn ở rìa thiên hà NGC 4141, cách trái đất khoảng 130 triệu năm ánh sáng.

Để dễ so sánh, các nhà nghiên cứu gọi đây là kỳ tích "phát hiện một đồng xu ở cách xa 100 km".

"Kết quả trên đánh dấu bước ngoặt lớn: Thay vì chỉ bắt được tín hiệu bí ẩn như lâu nay, giờ đây chúng ta có thể nhìn thẳng vào nguồn phát. Điều này mang đến cơ hội tiến tới xác định nguyên nhân dẫn đến những hiện tượng đầy uy lực của vũ trụ, chẳng hạn FRB xuất phát từ một sao chết, thiên thể phóng thích từ tính một cách bất thường, hoặc một điều gì đó mà chúng ta vẫn chưa nghĩ đến", theo trưởng nhóm nghiên cứu Amanda Cook, nhà khoa học tại Đại học McGill (Canada).