Phán quyết chặn thuế đẩy nghị sự của ông Trump vào hỗn loạn

Phán quyết của tòa án liên bang Mỹ ngày 28/5 nhằm ngăn Tổng thống Donald Trump áp dụng thuế quan có thể giáng một đòn nghiêm trọng vào toàn bộ chương trình nghị sự kinh tế của ông.

Hoạt động tại cảng hàng hóa Long Beach ở California, Mỹ. Ảnh: AFP/TTXVN.

Theo đài truyền hình CNN, một trong ba “chân kiềng” chính sách kinh tế cốt lõi của Tổng thống Trump là mức thuế quan đối với hàng nhập khẩu đi vào lịch sử, bên cạnh cắt giảm chi tiêu và cắt giảm thuế.

Tuy nhiên, mới đây, một hội đồng gồm ba thẩm phán tại Tòa án Thương mại Quốc tế Mỹ đã ra phán quyết chặn việc thực thi sắc lệnh áp thuế "Ngày Giải phóng" của Tổng thống Trump. Tòa nhận định tổng thống đã vượt quá thẩm quyền khi áp đặt thuế quan toàn diện đối với hàng nhập khẩu từ các quốc gia có thặng dư thương mại với Mỹ.

Tòa khẳng định theo Hiến pháp Mỹ, Quốc hội mới là cơ quan duy nhất có quyền điều tiết hoạt động thương mại với các quốc gia khác. Quyền hạn này không thể bị vô hiệu hóa bởi các các quyền khẩn cấp của tổng thống nhằm bảo vệ nền kinh tế Mỹ.

Phán quyết trên đã khiến “chiếc kiềng” kinh tế của Tổng thống Trump bị mất một chân. Giới chuyên gia nhận định nếu không có thương mại, toàn bộ kế hoạch chính sách kinh tế của ông Trump có thể sụp đổ.

Chính sách thuế quan cứng rắn đã khiến hàng chục đối tác thương mại của Mỹ ngồi vào bàn đàm phán để đạt được thỏa thuận với Tổng thống Trump. Về lý thuyết, những thỏa thuận thương mại đó có thể giúp nhiều hàng hóa của Mỹ tiếp cận với nhiều thị trường hơn, mang lại lợi ích cho các nhà sản xuất và nông dân nước này.

Trong khi đó, doanh thu từ mức thuế quan cao có thể giúp chi trả cho các khoản cắt giảm thuế cực kỳ tốn kém của Tổng thống Trump và đảng Cộng hòa tại Quốc hội, từ đó thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và tăng thêm sự chắc chắn cho thị trường bằng cách nâng trần nợ. Việc bãi bỏ quy định và cắt giảm chi tiêu của ông Trump, đặc biệt là thông qua Bộ Hiệu quả Chính phủ, cũng có thể giảm chi phí của chính phủ và phủ nhận một số tác động của việc cắt giảm thuế khi khoản nợ liên bang đang tăng vọt.

Với một cấu trúc không chắc chắn, kế hoạch kinh tế của Tổng thống Trump đã vấp phải sự phản đối của một bộ phận, bao gồm hầu hết các nhà kinh tế chính thống, những người cho rằng chính quyền của ông Trump thiếu kỷ luật, thẩm quyền và sự ủng hộ chính trị để biến điều đó thành hiện thực. Chính sách thương mại lúc có lúc không, các cuộc chiến pháp lý liên quan đến Ban Hiệu quả Chính phủ DOGE và mâu thuẫn trong nội bộ đảng về dự luật chi tiêu toàn diện là bằng chứng.

Ngày 27/5, Elon Musk, một trong những nhà tài trợ tài chính lớn nhất của Tổng thống Trump, đã chỉ trích dự luật chi tiêu toàn diện và cho rằng dự luật đi ngược với các nỗ lực cắt giảm chi phí của DOGE.

Với phán quyết mới nhất của tòa về thuế quan, các nhà lập pháp đảng Cộng hòa lo ngại quốc hội có thể không ủng hộ việc cắt giảm thuế của Tổng thống Trump. Theo ông Aniket Shah, người đứng đầu chiến lược chuyển đổi và phát triển bền vững tại công ty cố vấn Jefferies, với kết quả pháp lý hiện không chắc chắn, chính quyền Tổng thống Trump có thể buộc phải giải quyết bằng cách giảm thuế hoặc tăng cắt giảm chi tiêu để Thượng viện thông qua.

Ngày 28/5, chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đã trình kháng cáo phán quyết của Tòa án liên bang về việc chặn hầu hết các mức thuế quan nhập khẩu.

“Điều này đặt ra câu hỏi về cách chính quyền sẽ phản ứng và ảnh hưởng của điều này đến gói thuế đang được Quốc hội thông qua”, Keith Lerner, đồng giám đốc đầu tư tại Truist Advisory Services, lưu ý.

Giới phân tích cho hay ngay cả khi đơn kháng cáo được đưa lên Tòa án Tối cao giải quyết, phán quyết ngày 28/5 có thể làm suy yếu các thỏa thuận thương mại mà ông Trump đang mong đợi đàm phán với các đối tác nước ngoài.

“Chúng tôi tin rằng một lý do khiến các cuộc đàm phán song phương bị đình trệ là các đối tác thương mại của Mỹ có thể đã lường trước được kết quả này”, ông Shah nói.

Tuy nhiên, sự thụt lùi đối với chương trình nghị sự của Tổng thống Trump có thể chỉ là tạm thời. Đối với các doanh nghiệp, phán quyết của tòa án không mang lại nhiều ý nghĩa chắc chắn, đặc biệt là khi chính quyền còn kháng cáo.

Chính quyền ông Trump có thể tìm đến những phương án thay thế để áp dụng mức thuế quan mong muốn và tránh giám sát pháp lý. Những phương án đó bao gồm việc sử dụng Mục 232 của Đạo luật Mở rộng Thương mại, vốn không bị ảnh hưởng bởi phán quyết của tòa án. Tổng thống Trump đã sử dụng thẩm quyền Mục 232 của đạo luật này để áp thuế 25% đối với thép, nhôm, ôtô và phụ tùng ôtô.