Phản đối kem chống nắng: Đâu là thông tin sai và những gì cần biết?

Từ TikTok đến YouTube, nhiều người kêu gọi bỏ hẳn kem chống nắng hoặc tự chế từ nguyên liệu tự nhiên, bất chấp cảnh báo của giới y tế rằng xu hướng này làm tăng nguy cơ ung thư da.

Theo báo Washington Post, trên TikTok, một phụ nữ tuyên bố đã bỏ hẳn kem chống nắng. Trên Instagram, một người đàn ông khẳng định tắm nắng từ từ, không dùng kem chống nắng, có thể tăng cường miễn dịch. Trên YouTube, nhiều video hướng dẫn tự làm kem chống nắng từ dầu, bơ hoặc nguyên liệu tự nhiên khác.

Giới da liễu nhiều năm qua khuyến cáo kem chống nắng giúp ngăn ung thư da, bảo vệ trước tia cực tím (UV) và ngừa lão hóa.

Tuy nhiên phong trào “chống kem chống nắng”, vốn xuất phát từ lo ngại hóa chất trong sản phẩm và nghi ngờ chỉ số SPF sau các vụ gian dối về chỉ số này bị phanh phui, đang lan rộng trên mạng xã hội, gây hoang mang và khiến giới chuyên gia lo ngại.

Những hiểu lầm phổ biến

Kem chống nắng bảo vệ da bằng cách hấp thụ hoặc phản xạ tia UV.

Kem chống nắng có hai loại chính. Một số sản phẩm sử dụng công thức hóa học, trong đó các hoạt chất như avobenzone hay oxybenzone tạo nên lớp màng mỏng trên bề mặt da, hấp thụ và vô hiệu hóa tia cực tím trước khi chúng gây hại.

Ngược lại, kem chống nắng khoáng chất dựa vào các thành phần như kẽm oxit hoặc titanium dioxide, hoạt động như một tấm gương tí hon phản xạ và ngăn chặn tia UV tiếp xúc trực tiếp với da.

Trái lại, một số người e ngại thành phần oxybenzone hoặc titanium dioxide có thể gây hại đến sức khỏe. Một số người chuyển sang kem chống nắng khoáng chất do kích ứng da.

Trong khi đó, một số người ngừng sử dụng kem chống nắng sau khi phát hiện nhiều sản phẩm giả, ghi sai chỉ số SPF.

Bên cạnh đó, không ít người tin vào trào lưu “xây dựng khả năng chịu nắng” hoặc tin vào chế độ ăn chống cháy nắng thay vì dùng kem chống nắng, dù giới khoa học phản đối mạnh mẽ điều này.

Khuyến nghị của chuyên gia

Một số lo ngại xuất phát từ nghiên cứu trên động vật với liều cao, nhưng các bác sĩ nhấn mạnh chưa có bằng chứng ở người cho thấy oxybenzone gây ung thư.

“Nó được dùng từ thập niên 1970, nếu gây hại nghiêm trọng, chúng ta đã biết từ lâu”, bác sĩ Henry W. Lim, cựu chủ tịch Học viện Da liễu Mỹ, nói.

Các chuyên gia cảnh báo phong trào phản đối kem chống nắng nguy hiểm vì ung thư da là một trong những loại ung thư phổ biến nhất. Nhiều nghiên cứu chứng minh việc dùng kem chống nắng thường xuyên giúp giảm đáng kể nguy cơ.

Tại Úc, thử nghiệm Nambour kéo dài 10 năm với hơn 1.600 người cho thấy những người dùng kem hằng ngày có tỉ lệ mắc melanoma (ung thư da nguy hiểm) thấp hơn rõ rệt.

Tại Na Uy, nghiên cứu trên 143.000 phụ nữ ghi nhận dùng kem chống nắng SPF 15 trở lên giúp giảm 33% nguy cơ melanoma so với nhóm không dùng hoặc dùng SPF thấp.

Hiệp hội Da liễu Mỹ khuyến nghị dùng kem phổ rộng SPF 30 trở lên mỗi ngày, kể cả khi trời nhiều mây. Bác sĩ Veena Vanchinathan cho rằng việc hấp thụ một lượng nhỏ thành phần kem chống nắng không đồng nghĩa với độc hại, và điều đáng lo nhất là người dân bỏ hẳn hoặc thay bằng dầu dừa, mỡ bò.

Khác biệt về tiêu chuẩn giữa các khu vực

Hiện, Cơ quan Quản lý thực phẩm và dược phẩm Mỹ (FDA) chưa cập nhật tiêu chuẩn kem chống nắng từ năm 1999, khiến sản phẩm mới ra thị trường chậm hơn so với châu Âu và châu Á.

Vì vậy một số người tìm mua kem chống nắng nhập khẩu hoặc tự chế, dù chưa được FDA công nhận.

Trong khi đó, châu Âu áp dụng cơ chế hậu kiểm, giúp thành phần mới nhanh chóng tiếp cận người dùng.

Các bác sĩ khẳng định lợi ích của việc dùng kem chống nắng hằng ngày vượt xa lo ngại về thành phần, và việc tránh dùng hoàn toàn sẽ làm tăng nguy cơ tổn thương da, ung thư lâu dài.