PGS.TS Bùi Hoài Sơn: Phở chính là 'mỏ vàng' văn hóa

PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên thường trực Ủy ban Văn hoá, Giáo dục của Quốc hội cho rằng, nhiều người thường nói con đường ngắn nhất đến trái tim là qua dạ dày và phở chính là "mỏ vàng" văn hóa nếu chúng ta biết khai thác bằng công nghiệp sáng tạo.

Nhằm tăng cường công tác quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể Phở sau khi được ghi danh vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, ngày 11/10, Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội phối hợp với Báo Kinh tế & Đô thị, UBND phường Việt Hưng, Trung tâm UNESCO Văn hóa Ẩm thực Việt Nam tổ chức chuỗi hoạt động Phở - Câu chuyện văn hóa phi vật thể trong dòng chảy công nghiệp sáng tạo.

Gìn giữ và phát huy giá trị di sản phở Hà Nội

Phát biểu khai mạc, bà Lê Thị Ánh Mai - Phó Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội khẳng định sự kiện nhằm quảng bá, giới thiệu di sản văn hóa phi vật thể Phở, góp phần khai thác giá trị văn hóa ẩm thực trong phát triển du lịch và công nghiệp văn hóa Thủ đô.

Theo bà Mai, phở Hà Nội là sự kết tinh của tri thức dân gian, kỹ năng chế biến và tập quán thưởng thức đặc trưng của người Hà Nội, phản ánh chiều sâu lịch sử và tinh hoa văn hóa đất Kinh kỳ. Năm 2024, tri thức dân gian Phở Hà Nội được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào Danh mục quốc gia Di sản văn hóa phi vật thể là sự ghi nhận chính thức của Nhà nước đối với giá trị văn hóa, lịch sử và khoa học của món ăn này.

"Gắn kết giá trị truyền thống của phở với xu hướng sáng tạo, đổi mới trong công nghiệp văn hóa chính là hướng đi bền vững, giúp di sản vừa phát huy giá trị, vừa giữ được bản sắc", bà Mai nhấn mạnh.

Trong tháng 9 vừa qua, UBND TP Hà Nội đã đề xuất Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch báo cáo Thủ tướng Chính phủ cho phép Hà Nội chủ trì xây dựng Hồ sơ khoa học đề nghị UNESCO ghi danh Phở vào Danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, khẳng định quyết tâm nâng tầm di sản Việt ra thế giới.

Phở trong dòng chảy sáng tạo và hội nhập

TS. Phạm Cao Quý - Phó Trưởng phòng Quản lý Di sản văn hóa phi vật thể (Cục Di sản văn hóa) khẳng định, ẩm thực Việt Nam vô cùng phong phú, đa dạng và là một bộ phận quan trọng của di sản văn hóa phi vật thể. Trong nhiều năm qua, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cùng các cơ quan quản lý luôn quan tâm bảo tồn, phát huy giá trị di sản này, trong đó có các món ăn truyền thống như bánh, phở...

Theo TS. Phạm Cao Quý, việc ghi danh các di sản văn hóa phi vật thể không chỉ góp phần gìn giữ giá trị truyền thống mà còn gắn kết với đời sống văn hóa, nâng cao sinh kế cho cộng đồng - những chủ thể sáng tạo và gìn giữ di sản.

Riêng với phở, đây là món ăn chứa đựng nhiều câu chuyện hấp dẫn về lịch sử và giao lưu văn hóa. Ở Việt Nam có rất nhiều biến thể: phở Hà Nội, phở Nam Định, phở Lạng Sơn, phở bò Gia Lai... Mỗi vùng có một hương vị riêng, góp phần làm nên bản sắc phong phú của ẩm thực Việt.

"Không ai đến Hà Nội mà không thưởng thức một bát phở nóng hổi trong buổi sáng mùa đông", ông Quý nói.

TS. Lê Thị Thu Hương - Viện trưởng Viện Hà Nội học và Đào tạo quốc tế khẳng định, các nội dung về du lịch và ẩm thực Hà Nội, trong đó có phở Hà Nội và di sản nấu phở Bắc Hà, đã được đưa vào giảng dạy. Mục tiêu là giúp sinh viên hiểu sâu, biết cách lan tỏa giá trị di sản, góp phần bảo tồn và phát huy để phở trở thành thương hiệu văn hóa của Việt Nam trên thế giới.

PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội cho rằng, nhiều người thường nói con đường ngắn nhất đến trái tim là qua dạ dày và phở chính là "mỏ vàng" văn hóa nếu chúng ta biết khai thác bằng công nghiệp sáng tạo.

Theo ông Sơn, muốn vậy, cần xây dựng hệ sinh thái sáng tạo cho phở, trong đó có 3 hướng trọng tâm:

Thứ nhất, kết nối cộng đồng những người yêu, làm và sáng tạo cùng phở - từ đầu bếp, nghệ nhân, nhà kinh doanh đến các nhà nghiên cứu, truyền thông.

Thứ hai, kể những câu chuyện văn hóa xoay quanh phở, để mỗi bát phở mang theo câu chuyện về con người, vùng đất, tinh thần Việt Nam. Câu chuyện chính là điều tạo nên giá trị, thương hiệu và sức hút.

Thứ ba, ứng dụng công nghệ số trong quảng bá như số hóa, tạo nội dung trên TikTok, YouTube, hay tổ chức các sự kiện, cuộc thi, ngày hội tôn vinh phở ở trong nước và quốc tế.

"Từ đó, phở sẽ không chỉ là món ăn quốc dân, mà còn trở thành biểu tượng văn hóa Việt Nam trên bản đồ ẩm thực thế giới, hướng tới việc được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại", ông Sơn khẳng định.

Ảnh: BTC