Ôtô Trung Quốc - sản xuất thừa rồi loay hoay tìm giải pháp

Ảnh minh họa: Nikkei Asia.

Khi Chủ tịch Geely Li Shufu khẳng định ngành công nghiệp ôtô thế giới đang phải đối diện "tình trạng dư thừa nghiêm trọng", người ta mới giật mình nhận ra sự phát triển thần tốc của ngành công nghiệp ôtô Trung Quốc đang có những tác động ra sao trên phạm vi toàn cầu.

Tốc độ phát triển quá nhanh, số lượng hãng xe lên đến cả trăm thương hiệu khiến cuộc cạnh tranh diễn ra ngày một gay gắt là một phần nguyên nhân lý giải cho việc chủ động tăng mạnh sản lượng nội địa của các hãng xe Trung Quốc, bất chấp tình hình nhu cầu thực tế.

Đằng sau bức tranh màu hồng

Trong năm 2024, ngành công nghiệp ôtô Trung Quốc xác lập kỷ lục sản lượng cao nhất mọi thời đại. Tổng cộng 31,436 triệu ôtô đã được xuất xưởng trong 12 tháng của năm vừa rồi, tương đương khoảng 33% tổng sản lượng ôtô toàn cầu.

Dữ liệu do Hiệp hội ôtô Trung Quốc (CAAM) cung cấp cho thấy trong 4 tháng đầu năm, ngành công nghiệp ôtô nước này đã hoàn tất xuất xưởng 10,175 triệu ôtô, tương đương tăng trưởng 12,9% so với cùng kỳ năm ngoái.

Cùng khoảng thời gian trên, doanh số ôtô tại Trung Quốc đạt 10,06 triệu xe, tăng 10,8% so với 4 tháng đầu năm 2024.

Báo cáo của CAAM cho thấy lượng tiêu thụ ôtô Trung Quốc gần bằng lượng sản xuất. Ảnh minh họa: Bloomberg.

Mảng xe năng lượng mới của quốc gia tỷ dân ghi nhận sản lượng 4,429 triệu xe tính đến hết tháng 4, còn doanh số nhóm ôtô này tại Trung Quốc trong cùng kỳ ghi nhận ở mức 4,3 triệu xe.

Với tỷ lệ tiêu thụ trên tổng sản lượng đạt 97% riêng ở nhóm xe năng lượng mới và gần 99% trên phạm vi toàn thị trường, ngành ôtô Trung Quốc dường như đứng ngoài "khủng hoảng thừa" mà Chủ tịch Geely đề cập.

Tuy nhiên, câu chuyện đằng sau lượng tiêu thụ này không thật sự "màu hồng" như báo cáo của CAAM.

Theo bài viết đăng tải trên Car News China, thị trường ôtô Trung Quốc đang tồn tại rất nhiều "xe cũ đi 0 km" - thuật ngữ mô tả những mẫu xe mới đăng ký và cấp giấy tờ nhưng đã ngay lập tức lên sàn xe cũ mà chưa trải qua thời gian sử dụng thực tế trên đường.

Đồng hồ ODO trên các xe này thường chỉ ghi nhận quãng đường di chuyển vài trăm km, thậm chí có xe sở hữu mức ODO bằng không.

Ông Wei Jianjun, Chủ tịch tập đoàn Great Wall Motor, khẳng định "xe cũ đi 0 km" là tình trạng có thật tại thị trường Trung Quốc, đồng thời bày tỏ quan ngại về xu hướng này. Những chiếc xe loại này được đăng ký như ôtô mới, sau đó ngay lập tức được rao bán trên thị trường đã qua sử dụng.

Nhiều "xe cũ đi 0 km" được rao bán tại Trung Quốc. Ảnh: Car News China.

Chuyên trang Car News China nhận định cốt lõi của hiện tượng "xe cũ đi 0 km" tại Trung Quốc nằm ở sự cạnh tranh gay gắt trên thị trường. Đại lý làm điều này để chủ động nhận khoản hoàn tiền từ nhà sản xuất, hoặc nhanh chóng hoàn thành mục tiêu bán hàng.

Cụ thể, các nhà sản xuất ôtô thường tung ra ưu đãi cho đại lý để đăng ký xe mới, ngay cả khi chúng được bán lại lập tức dưới dạng ôtô đã qua sử dụng. Kiểu hỗ trợ này cũng giúp đại lý, hãng xe đạt được mục tiêu doanh số và quản lý tồn kho, đặc biệt với những mẫu xe kén khách.

Theo Car News China, chiến lược này có thể khiến người tiêu dùng hiểu lầm rằng nhà sản xuất ôtô sở hữu doanh số cao hơn thực tế, dẫn đến những tác động không nhỏ đến quyết định mua hàng. Chuyên gia trong ngành cũng bày tỏ lo ngại xu hướng này có thể làm mất ổn định giá xe, dẫn đến khấu hao tài sản nhanh hơn.

Rủi ro

Sự phát triển quá mức của ngành công nghiệp ôtô Trung Quốc thể hiện qua số lượng xấp xỉ 150 hãng xe ghi nhận còn đang hoạt động cho đến tháng 6. Dù đã có nhiều hãng xe đóng cửa, không ít thương hiệu mới hay liên doanh vẫn liên tục được thành lập.

Hệ quả, dữ liệu từ CAAM cho thấy lượng tồn kho ôtô du lịch tại Trung Quốc đã chạm mức 3,5 triệu xe, tính đến hết tháng 4. Việc sản xuất thừa mứa là nguyên nhân khiến tập đoàn Geely quyết định không xây dựng mới các nhà máy, hoặc mở rộng sản xuất tại bất kỳ cơ sở nào hiện có.

Chủ tịch tập đoàn Geely tuyên bố không xây dựng mới nhà máy, nguyên nhân nằm ở khủng hoảng thừa hiện tại. Ảnh: Geely.

Lượng tồn kho lớn cũng khiến hãng xe và các đại lý phải tìm cách "xử lý", một trong số đó là rao bán "xe cũ đi 0 km", hoặc đẩy sang các thị trường nước ngoài.

Trong đó, thương hiệu liên doanh J Car tại Trung Quốc gần đây vừa "xả kho" thành công lô hàng gồm 3.000 xe hoàn toàn mới, nhưng đã lưu kho trong 2 năm.

Phần lớn được bán cho khách nội địa, số xe còn lại được chuyển đến các thị trường Trung Á và Trung Đông. Theo Car News China, hướng đi này cho phép các tiêu chuẩn về khí thải, vốn chỉ áp dụng cho xe mới trong khi ôtô đã qua sử dụng không buộc phải tuân thủ.

Dù vậy, việc "xả hàng tồn" sang các thị trường cấp thấp hơn vô tình gây ra áp lực tại những quốc gia này. Khách hàng dù được tiếp cận mức giá dễ chịu hơn, nhưng phần lớn trong số này là xe đời cũ, không được trang bị công nghệ, tính năng mới nhất tương tự thị trường Trung Quốc.

Sức hấp dẫn của các mẫu xe này vì thế không quá cao, dù giá bán rẻ có thể là yếu tố thu hút khách hàng. Hệ quả, lượng tồn kho có thể chuyển từ Trung Quốc sang các thị trường cấp thấp quốc tế, gia tăng áp lực cho đại lý địa phương hoặc thậm chí làm trì trệ hoạt động kinh doanh của hãng.