Ông Trump tăng gấp đôi thuế thép: Chiến lược mới của tỷ phú Trần Đình Long đang hợp thời?

Quyết định tăng thuế thép nhập khẩu lên 50% của Tổng thống Donald Trump nhằm bảo vệ ngành thép Mỹ khiến cổ phiếu nhiều nước lao đao. Tuy nhiên, đây cũng là bài học và có thể là cơ hội để các nước dồn lực phát triển ngành thép cho tương lai.

Mỹ tăng gấp đôi thuế thép nhập khẩu, thế giới lao đao

Ngày 30/5, tại nhà máy của Tập đoàn thép US Steel ở Pennsylvania, Tổng thống Donald Trump tuyên bố tăng thuế nhập khẩu thép vào Mỹ từ 25% lên 50%, có hiệu lực từ 4/6. Quyết định này nhằm bảo vệ ngành thép nội địa trước thép giá rẻ từ nước ngoài, đặc biệt từ Trung Quốc và cả từ các đồng minh như Liên minh Châu Âu (EU) và Australia.

Mục tiêu của chính quyền ông Trump không chỉ dừng ở việc bảo vệ công ăn việc làm, mà còn là đảm bảo an ninh quốc gia thông qua việc tự chủ nguồn cung thép chất lượng cao - nguyên liệu cốt lõi cho tàu chiến, tên lửa, robot công nghiệp và hạ tầng công nghệ cao như xe điện hay hệ thống năng lượng hạt nhân.

Ông Trump nhấn mạnh: “Một ngành thép mạnh không chỉ là vấn đề danh dự, thịnh vượng và tự hào - mà trên hết là vấn đề an ninh quốc gia”.

Với mức thuế 50%, thép nhập khẩu giá rẻ khó có thể cạnh tranh, tạo điều kiện cho các nhà sản xuất Mỹ như US Steel đầu tư mạnh vào công nghệ và mở rộng sản xuất. Động thái này cũng đi kèm với tín hiệu cho thấy khả năng chấp thuận thương vụ sáp nhập giữa US Steel và Nippon Steel (Nhật Bản), với khoản đầu tư 14 tỷ USD từ phía Nippon nhằm nâng cấp cơ sở hạ tầng ngành thép tại Mỹ, trong khi vẫn duy trì quyền kiểm soát tại thị trường nội địa.

Điều này cho thấy chiến lược của ông Trump không chỉ là bảo hộ mà còn khuyến khích hợp tác quốc tế có chọn lọc để củng cố năng lực nội địa.

Tuyên bố của ông Trump ngay lập tức tác động tới cổ phiếu ngành thép tại nhiều nước, trong đó Hàn Quốc và Việt Nam.

Cổ phiếu Posco, Hyundai Steel... giảm 2,4-2,7% trong phiên ngày 2/6. Tại Việt Nam, Tập đoàn Hòa Phát (HPG) do ông Trần Đình Long làm Chủ tịch, giảm gần 0,8% hôm 2/6; cổ phiếu HSG của Tập đoàn Hoa Sen giảm hơn 1,8%; Thép Nam Kim (NKG) giảm 1,5%... Giới đầu tư lo ngại các doanh nghiệp gặp khó khi xuất khẩu thép vào Mỹ.

Tuy nhiên, quyết định của ông Trump cũng có thể khiến các quốc gia phải nhìn nhận lại chiến lược xây dựng sức mạnh nội lực ở các ngành quan trọng, chuỗi cung ứng cốt lõi trong phát triển kinh tế, trong đó có ngành thép.

Đây cũng là lúc các tập đoàn có thể tranh thủ tận dụng các chính sách chiến lược quốc gia để bứt phá.

Tại Việt Nam, có một sự kiện trùng hợp khá ngẫu nhiên. Gần như cùng thời điểm, Tập đoàn Hòa Phát (HPG) - do ông Trần Đình Long làm chủ tịch - hôm 29/5 đã ký hợp đồng với Tập đoàn SMS Group (Đức) để nhận chuyển giao công nghệ và dây chuyền sản xuất thép ray và thép hình công suất 700.000 tấn/năm.

Dự kiến hoàn thành vào quý I/2027, dây chuyền này sẽ giúp Hòa Phát trở thành doanh nghiệp duy nhất ở Đông Nam Á sản xuất thép ray cho đường sắt cao tốc, đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế của châu Âu và Nhật Bản.

Đây là bước tiến chiến lược, đưa Việt Nam vào bản đồ sản xuất thép công nghệ cao toàn cầu. Qua đó, giúp giảm phụ thuộc vào nhập khẩu và đáp ứng nhu cầu các dự án trọng điểm như đường sắt cao tốc Bắc - Nam.

Tại tọa đàm của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính với doanh nghiệp hôm 31/5, Chủ tịch HPG Trần Đình Long nhấn mạnh vai trò của chính sách bảo vệ sản xuất trong nước, đặc biệt qua Nghị quyết 68 và Nghị quyết 198, kêu gọi các văn bản hướng dẫn rõ ràng để ưu tiên sử dụng vật tư nội địa trong các dự án đầu tư công.

Động thái của Tập đoàn Hòa Phát diễn ra đúng lúc chính quyền ông Trump đưa ra chính sách bảo hộ ngành thép Mỹ. Đây có thể là rào cản, nhưng cũng có thể là cơ hội khi nhiều tập đoàn Việt đang đứng trước một dự án “nghìn năm có một” như dự án Đường sắt cao tốc Bắc - Nam.

Rào cản, hay cơ hội nghìn năm cho đại gia Việt?

Ngành thép không chỉ là xương sống của công nghiệp truyền thống mà còn là nền tảng cho các lĩnh vực công nghệ cao. Tại Mỹ, thép chất lượng cao là yếu tố sống còn cho nhiều lĩnh vực sản xuất quan trọng như: sản xuất tàu chiến, tên lửa, vệ tinh, robot AI và hạ tầng năng lượng tái tạo.

Sự phụ thuộc vào thép nhập khẩu, đặc biệt từ các quốc gia có tiêu chuẩn chất lượng không đồng đều, có thể gây rủi ro chiến lược cho Mỹ. Quyết định tăng thuế thép lên 50% của ông Trump được xem là một lời tuyên bố về tự chủ công nghệ, đảm bảo Mỹ kiểm soát chuỗi cung ứng kim loại chiến lược, từ đó duy trì lợi thế cạnh tranh trước các đối thủ như Trung Quốc.

Tương tự, tại Việt Nam, ngành thép chất lượng cao đóng vai trò quan trọng trong quá trình hiện đại hóa và công nghiệp hóa. Các dự án như đường sắt cao tốc Bắc - Nam, hạ tầng năng lượng, hay sản xuất cơ khí chế tạo đòi hỏi thép đặc biệt với độ chính xác và độ bền cao.

Việc Tập đoàn Hòa Phát đầu tư vào dây chuyền sản xuất thép ray và thép hình với công nghệ của Tập đoàn SMS Group của Đức không chỉ đáp ứng nhu cầu nội địa mà còn mở ra cơ hội xuất khẩu. 

Vai trò của các tập đoàn tư nhân trong việc làm chủ chuỗi cung ứng chiến lược được xác định là quan trọng với bất cứ quốc gia nào, kể cả cường quốc như Mỹ, trong bối cảnh cạnh tranh địa chiến lược ngày càng gay gắt.

Việc kiểm soát nguồn cung thép nội địa giúp thúc đẩy các ngành công nghiệp phụ trợ như cơ khí, giao thông và quốc phòng.

Nghị quyết 68 và các chính sách hỗ trợ khu vực kinh tế tư nhân của Chính phủ Việt Nam được xem là nền tảng để các doanh nghiệp tư nhân đầu tư mạnh vào công nghệ, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Có thể thấy, quyết định bảo hộ ngành thép của ông Trump có lẽ là lời nhắc nhở rằng, trong thời đại công nghệ cao, một quốc gia chỉ có thể duy trì sức mạnh khi làm chủ được các ngành công nghiệp cốt lõi. Việt Nam có thể xây dựng các chính sách bảo hộ và khuyến khích đầu tư công nghệ, đảm bảo tỷ lệ nội địa hóa cao trong các dự án chiến lược.