Ông Trump công du Trung Đông - thỏa thuận nghìn tỷ và nghi thức xa hoa

Trong chuyến công du bốn ngày tới vùng Vịnh, Tổng thống Mỹ Donald Trump nhận được sự tiếp đón trọng thể cùng loạt cam kết đầu tư trị giá hàng nghìn tỷ USD.

Cover

Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa hoàn tất chuyến công du 4 ngày tới 3 quốc gia vùng Vịnh - Arab Saudi, Qatar và Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE). Đây là chuyến đi công du đáng chú ý đầu tiên trong nhiệm kỳ thứ hai của ông Trump, đánh dấu sự trở lại nổi bật trên trường quốc tế của vị tổng thống vốn ưa thích sự chú ý và những cam kết tài chính cụ thể.

Không lựa chọn các đồng minh phương Tây truyền thống, ông Trump hướng tới khu vực dầu mỏ giàu có, nơi các nhà lãnh đạo đề cao quan hệ thực dụng và hiếm khi công khai chất vấn chính sách của ông.

Với hơn 3.000 tỷ USD trong các quỹ đầu tư quốc gia và nhu cầu hiện đại hóa nền kinh tế, các quốc gia vùng Vịnh được xem là đối tác lý tưởng cho tôn chỉ “nước Mỹ trước tiên” của ông Trump, tờ Financial Times nhận định.Thảm tím long trọng ở RiyadhNgay khi chuyên cơ Không lực Một hạ cánh tại thủ đô Riyadh, ông Trump đã được Thái tử Mohammed bin Salman đích thân ra sân bay đón tiếp, phá vỡ thông lệ ngoại giao thông thường của Arab Saudi. Lực lượng danh dự, máy bay tiêm kích hộ tống và thảm tím được huy động để chào mừng phái bộ đến từ Washington.Trong một buổi lễ được mô tả là “lộng lẫy”, hai nhà lãnh đạo không ngần ngại thể hiện mối quan hệ thân tình. “Tôi rất quý anh ấy, có lẽ là quá quý”, ông Trump phát biểu khi nắm chặt tay Thái tử Mohammed. Ở phía ngược lại, vị thái tử cũng nở nụ cười rạng rỡ khi bắt tay Tổng thống Mỹ.Cũng trong buổi tiếp, ông Trump ca ngợi Arab Saudi là “đối tác tuyệt vời” và dành nhiều lời khen cho những nỗ lực cải tổ của Thái tử Mohammed, gọi ông là “người lãnh đạo đáng kinh ngạc”. Thái tử Mohammed bin Salman của Arab Saudi (phải) và Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: Reuters. Không khí nồng ấm tiếp tục được duy trì trong các cuộc gặp song phương, nơi cả hai bên cùng công bố loạt thỏa thuận đầu tư và mua bán vũ khí với tổng trị giá lên tới 600 tỷ USD, theo thông báo của Nhà Trắng.Tuy nhiên, theo Financial Times, giá trị thực tế được ký kết chỉ ở mức dưới 300 tỷ USD. Thái tử Mohammed lý giải rằng kế hoạch trong những tháng tới sẽ nâng tổng cam kết lên mức 1.000 tỷ USD.Ngoài vũ khí, các lĩnh vực được quan tâm đặc biệt bao gồm trí tuệ nhân tạo, năng lượng và công nghệ cao – trọng tâm trong chiến lược phát triển kinh tế phi dầu mỏ của các quốc gia vùng Vịnh.Lạc đà mở đường cam kết nghìn tỷ USDTại Qatar, ông Trump tiếp tục được đón tiếp bằng nghi thức quân đội và quốc yến tại một trong các cung điện của Quốc vương Sheikh Tamim bin Hamad al-Thani. “Tôi đánh giá cao những con lạc đà. Lâu rồi tôi mới thấy lạc đà đẹp đến thế”, ông Trump nói giữa buổi tiếp đón.Chuyến thăm Qatar đánh dấu một trong những điểm nhấn thương mại quan trọng nhất của chuyến đi. Chính phủ Mỹ công bố loạt thỏa thuận trị giá hơn 243 tỷ USD, trong đó nổi bật là đơn đặt hàng 210 máy bay Boeing. Đây là thương vụ lớn nhất trong lịch sử hãng hàng không Mỹ, theo Financial Times. Đoàn lạc đà hộ tống phái bộ của ông Trump ở Qatar. Ảnh: Fox News. Ngoài ra, Nhà Trắng đưa ra con số tham vọng hơn: Giá trị “trao đổi kinh tế” giữa hai nước sẽ đạt ít nhất 1.200 tỷ USD trong 10 năm tới. Tuy nhiên, chi tiết về cách thức triển khai chưa được công bố, khiến giới quan sát tỏ ra hoài nghi.Một quan chức Qatar cho biết con số này bao gồm toàn bộ trao đổi thương mại dự kiến, từ bán khí đốt, vũ khí, đến các khoản đầu tư trực tiếp. Đáng chú ý, Quỹ Đầu tư Quốc gia Qatar (QIA) cam kết rót 500 tỷ USD vào thị trường Mỹ trong thập kỷ tới.Mặc dù vậy, Qatar không đề cập đến một đề xuất từng gây tranh cãi trước chuyến đi: cung cấp chuyên cơ xa xỉ thay thế tạm thời cho Không lực Một, điều khiến nhiều nghị sĩ Mỹ lên tiếng nghi ngại về tính minh bạch.Trong buổi tiệc tối, Quốc vương Sheikh Tamim kêu gọi ông Trump hỗ trợ chấm dứt xung đột tại Gaza, nhấn mạnh: “Thời gian không còn nhiều. Người dân trong khu vực đang chờ đợi kết quả thực tế, không phải lời hứa”.Tuy nhiên, thay vì tập trung vào các vấn đề chính trị nhạy cảm, ông Trump kết thúc buổi tiệc bằng phần biểu diễn của ca sĩ Lee Greenwood, người thể hiện ca khúc “Chúa phù hộ nước Mỹ” yêu thích của ông.Thông điệp quan trọng ở Abu DhabiĐiểm dừng chân cuối cùng của ông Trump là tại Abu Dhabi, nơi ông được Tổng thống UAE Sheikh Mohamed bin Zayed al-Nahyan tiếp đón bằng lễ nghi trang trọng không kém các điểm đến trước.UAE từng tuyên bố từ tháng 3 sẽ đầu tư 1.400 tỷ USD vào thị trường Mỹ trong vòng 10 năm, một con số gây chú ý trong giới tài chính toàn cầu. Chuyến thăm lần này củng cố thêm cam kết đó, với 200 tỷ USD thỏa thuận mới được công bố, bao gồm mua máy bay Boeing, hợp tác năng lượng và đầu tư công nghệ.“Chúng tôi sẽ là người bạn, là đối tác, và sẽ đối xử với quý vị như cách đáng được đối xử: Một cách tráng lệ”, ông Trump phát biểu trong cuộc hội kiến với tổng thống UAE. Tổng thống Trump hội kiến người đồng cấp UAE UAE Sheikh Mohamed bin Zayed al-Nahyan. Ảnh: Reuters. Tại Abu Dahbi, ông Trump cũng bất ngờ gặp Tổng thống Syria Ahmed al-Sharaa. Sau cuộc gặp, ông Trump thông báo Mỹ sẽ gỡ bỏ một số lệnh trừng phạt nhằm hỗ trợ Syria tái thiết.Giới phân tích nhận định cuộc gặp này đánh dấu bước chuyển trong chính sách Trung Đông của ông Trump, dù chưa rõ lộ trình cụ thể.Chuyến đi của ông Trump cũng đặt ra những câu hỏi trong nội bộ Mỹ về vấn đề xung đột lợi ích, sau khi Trump Organization, do con trai ông điều hành, khai trương khách sạn tại Dubai và ký thỏa thuận bất động sản liên quan đến một công ty nhà nước Qatar.Dẫu vậy, ông Trump dường như không bận tâm đến những tranh cãi trong nước. “Chúng tôi đang làm tốt cho nước Mỹ chưa? Họ chỉ mới chi ra có một nghìn tỷ USD thôi mà”, ông nói đùa trong lúc rảo bước tại trung tâm hội nghị ở Riyadh.Emile Hokayem, chuyên gia tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS), nhận định: “Các quốc gia vùng Vịnh và ông Trump giống nhau ở chỗ: họ giỏi phóng đại, hứa hẹn lớn. Nhưng họ đạt được kết quả, ít nhất là sự công nhận lẫn nhau”.Vấn đề Trung Đông

Mục Thế giới giới thiệu cuốn sách "Châu Phi - Trung Đông: Những vấn đề chính trị và kinh tế nổi bật". Cuốn sách giới thiệu cuộc cải cách thể chế chính trị và kinh tế ở châu Phi và Trung Đông từ sau Chiến tranh Lạnh đến nay. Cuốn sách bao trùm nhiều vấn đề về sắc tộc, khả năng giải quyết mâu thuẫn sắc tộc, tôn giáo, chính sách của các nước lớn, dầu mỏ, khí đốt ở hai khu vực này,...