Ông Nguyễn Hồng Minh: “Việt Nam có thể giành Huy chương ở Olympic 2028”

(Dân trí) - Chuyên gia Nguyễn Hồng Minh nhận định Thể thao Việt Nam (TTVN) có thể giành Huy chương ở kỳ Olympic 2028 tại Los Angeles (Mỹ), với điều kiện chúng ta phải quyết liệt thay đổi cách làm.

Ông Nguyễn Hồng Minh nguyên là Vụ trưởng Vụ Thể thao thành tích cao (thuộc Ủy ban Thể thao Quốc gia), nguyên trưởng đoàn TTVN tại các kỳ đại hội thể thao từ SEA Games, Asiad cho đến Olympic.

Vị chuyên gia này am hiểu thể thao nước nhà, đầy tâm huyết với những chuyển động của TTVN suốt nhiều thập niên đã qua. Ông Nguyễn Hồng Minh cũng nhiều lần dự đoán tương lai, dự đoán thành tích của TTVN tại các kỳ đại hội. Ngoài ra, ông Minh không ít lần đưa ra những ý kiến sâu sắc, thẳng thắn, góp ý cho TTVN.

Một ngày cuối tháng 8, phóng viên Dân trí có buổi trò chuyện với vị chuyên gia nhiều kinh nghiệm này.

Những thay đổi mang tính bước ngoặt

Nếu để kể về những dấu ấn của TTVN trong những năm qua, ông sẽ nhắc đến những dấu ấn nào?

- Thật ra đây là điều không mới, ví dụ như tấm Huy chương vàng (HCV) của xạ thủ Hoàng Xuân Vinh tại Olympic Rio (Brazil) 2016, tấm Huy chương bạc (HCB) của Trần Hiếu Ngân tại Olympic Sydney (Australia) năm 2000. Đó là Huy chương đầu tiên của TTVN tại một kỳ Thế vận hội…

Nhắc lại những dấu ấn này sẽ rất dài và nhiều người cũng đã nắm. Điều tôi muốn nhấn mạnh ở đây đó là quá trình phát triển của TTVN khi vươn ra quốc tế trong vài thập kỷ qua có thể chia làm hai giai đoạn.

Giai đoạn đầu là quá trình mà chúng ta hay gọi là “đi tắt đón đầu”. Đấy là thời điểm TTVN mới hội nhập quốc tế, từ vị trí thứ 7-8 SEA Games, muốn vươn lên nhóm đầu, thậm chí vươn lên vị trí số một, chúng ta phải quan tâm đến số lượng Huy chương, nên chúng ta phải mở rộng các môn võ, thậm chí võ gậy, kết hợp với các môn sở trường của TTVN như vật, lặn, đá cầu để có đủ số lượng Huy chương đưa chúng ta lên vị trí dẫn đầu.

Tuy nhiên, giai đoạn sau thì cách làm này không còn phù hợp nữa. TTVN cần chất lượng hơn là số lượng Huy chương, theo xu thế chung của thế giới. Chúng ta lại chậm thay đổi, dù đã có những ý kiến phản biện. Mãi cho đến tháng 3 năm nay, TTVN mới có sự thống nhất ở Hội thảo góp ý xây dựng chương trình phát triển các môn thể thao trọng điểm, trước khi có định hướng khác.

Sự chậm chuyển đổi trong định hướng nói trên, có phải là nguyên nhân khiến cho TTVN có lúc trải qua khoảng lặng ở kỳ Asiad 19 (năm 2023, tại Hàng Châu, Trung Quốc) và Olympic Paris (Pháp) năm 2024?

- Vấn đề xảy ra với TTVN ở hai kỳ đại hội thể thao nói trên giống hệt những gì tôi từng cảnh báo cách đây 20 năm. Hai thập kỷ trước, sau vị trí số một của đoàn TTVN tại SEA Games 22 năm 2003 trên sân nhà, tôi từng dự đoán rằng chúng ta sẽ không có Huy chương nào ở Olympic Athens (Hy Lạp) năm 2004.

Khi đó, tôi nói rằng chúng ta không thể có Huy chương Olympic vì chúng ta không hề có chương trình cụ thể để “săn” huy chương Thế vận hội. 20 năm sau, mọi chuyện diễn biến theo hướng tương tự, TTVN thành công rực rỡ với vị trí số một tại SEA Games 32 năm 2023 tại Campuchia, nhưng trắng tay ở Olympic Paris 2024.

Tôi nhấn mạnh lại rằng, chúng ta không thể có thành công ở Asiad và Olympic, một khi chúng ta không có kế hoạch để nhắm đến các đại hội ấy. Giờ đây, về lý thuyết TTVN đã có chiến lược để tiếp cận Asiad và Olympic, vấn đề còn lại thực tiễn cách làm.

Con đường đi đến thành công

Vậy thì trong thực tế, TTVN cần làm gì để thành công ở các đấu trường vừa nêu?

- Đây là cũng là chuyện mà tôi đã từng nói với các anh em đang quản lý thể thao, đó là chúng ta phải phân bố chế độ ra sao, hoặc nói theo kiểu dân dã đó là phải “chia tiền” ra sao cho các vận động viên (VĐV), HLV khác nhau, ở các đẳng cấp khác nhau.

Thực sự vô lý nếu một VĐV ở đẳng cấp cao hơn, có triển vọng giành Huy chương Asiad hoặc Olympic cao hơn phần đông các VĐV còn lại, nhưng chế độ ăn, chế độ đãi ngộ, chế độ được chăm sóc hoàn toàn giống mọi VĐV khác. Ở đây, cào bằng mới là không công bằng. Hơn nữa, nếu chia theo kiểu cào bằng, đa số VĐV đều được chia như nhau, thì đâu khác cách làm cũ.

Chúng ta thường nói chúng ta ít tiền, nguồn lực không dồi dào như các cường quốc thể thao trên toàn cầu. Nếu đã ít tiền mà còn chia theo kiểu dàn trải thì hiệu quả càng thấp. Đã ít tiền thì càng cần phải có sự tập trung.

Bên cạnh đó, nếu bàn về chuyện tiềm lực tài chính, tôi cho rằng nền kinh tế Thái Lan không vượt trội so với nền kinh tế Việt Nam, Jamaica cũng vậy, riêng Triều Tiên còn gặp nhiều khó khăn, nhưng họ vẫn có VĐV giành HCV Olympic nhiều kỳ liên tiếp. Thế nên, quan trọng ở đây là cách làm, là định hướng đầu tư.

Và cách làm hiệu quả đó là gì, thưa ông?

- Triều Tiên, Jamaica, Thái Lan, Indonesia, Philippines, hay kể cả một số cường quốc thể thao thế giới như Nga, Hàn Quốc hiện cũng chỉ tập trung vào một vài môn thế mạnh nhất của họ, khi đầu tư cho Olympic. Rồi trong từng môn cụ thể, họ tập trung đầu tư mạnh cho một ít VĐV.

Ít VĐV ở đẳng cấp cao, nhưng nếu giành được HCV Olympic thì giá trị có khi lớn hơn, tạo tiếng vang lớn hơn nhiều so với việc đầu tư dàn trải cho hàng ngàn VĐV và hàng trăm HCV ở SEA Games.

Vấn đề tiếp theo là xác định môn thế mạnh để đầu tư đặc biệt cho các đấu trường lớn. Ví dụ như Thái Lan đã đầu tư chuyên biệt cho VĐV taekwondo Panipak Wongpattanakit (hạng 49kg nữ), để cô này hai lần liền giành HCV Olympic Tokyo 2020 và Olympic Paris 2024. Hoặc VĐV Jamaica có tố chất đặc biệt trong môn điền kinh, họ đầu tư mạnh cho các VĐV này.

VĐV Việt Nam cũng có tố chất tốt trong các môn bắn súng, thể dục dụng cụ, taekwondo, điền kinh (các cự ly trung bình), có thể đầu tư chuyên biệt.

Thành công ở trước mắt, quan trọng là cách thực hiện

Theo tính toán của ông, khi nào chúng ta sẽ có thành công tại Asiad và Olympic?

- Nếu chúng ta thật sự thay đổi cách làm, thật sự thay đổi về bản chất, ngay ở kỳ Asiad kế tiếp (tại Nagoya, Nhật Bản, năm 2026) và kỳ Olympic kế tiếp (tại Los Angeles, Mỹ, năm 2028), TTVN sẽ có thành công.

Ví dụ như xạ thủ Trịnh Thu Vinh của chúng ta đứng thứ 4 (nội dung 10m súng ngắn hơi nữ) tại Olympic Paris 2024. Nếu được đầu tư trọng điểm, có kế hoạch tốt, Thu Vinh hoàn toàn có thể vươn lên đứng thứ nhì hoặc thứ 3, tức là sẽ có Huy chương Olympic.

Hoặc trước đây kình ngư Nguyễn Huy Hoàng từng giành Huy chương bạc (HCB) Asiad năm 2019 với thành tích 14 phút 58 giây 53. Điểm đáng chú ý là anh chỉ thua VĐV người Trung Quốc Sun Yang, đây cũng là người giữ HCV Olympic ở nội dung này năm 2012 (tại London, Anh).

Có nghĩa là chúng ta không thiếu tiềm năng, vấn đề phải làm quyết liệt, phải đầu tư khác với trước đây, phải dành ưu tiên cho những người xứng đáng. TTVN không thể phân chia theo kiểu dàn trải như trước nữa.

Thay đổi cách đầu tư và cách phân chia cũng là phương pháp để TTVN phân loại được, bồi dưỡng được những VĐV tốt nhất, tiếp cận thành công ở các đại hội thể thao lớn nhất?

- Hiện tại, TTVN 4 trung tâm huấn luyện thể thao quốc gia (tại Hà Nội, TPHCM, Đà Nẵng và Cần Thơ), cả 4 đều hoạt động đều đều. Đến lúc chúng ta phải chọn một trong 4 trung tâm kể trên, rồi đầu tư thật mạnh, thật khác biệt.

Những trang thiết bị tốt nhất, những chuyên gia hàng đầu về y tế, dinh dưỡng, khoa học thể thao, chuyên gia vật lý trị liệu, các HLV, VĐV giỏi nhất sẽ tập trung về đấy, để tập trung cho những nhiệm vụ khó nhất, những đấu trường khắc nghiệt nhất.

Đấy là thực tiễn những gì đang diễn ra ở các nền thể thao hàng đầu thế giới như Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản, Đức. Phải có cơ sở vật chất tốt, có thầy giỏi mới cho ra lò những VĐV giỏi. Đây cũng là phương thức hoạt động theo hướng tập trung, thay vì dàn trải như trước đây!

Xin cảm ơn ông về cuộc trao đổi rất tâm huyết!