Ở nhà 10 tỷ nhưng lương không đủ sống

Tôi có người bạn, nhà mặt tiền, hai lầu đúc kiên cố, nghe bảo rằng đã từng định giá xấp xỉ 10 tỷ đồng. Nhưng lúc nào gặp cũng thấy bạn than thở: "Làm gì cũng thiếu trước hụt sau, tháng nào cũng phải mượn xoay, chờ lương về mới trả nổi tiền điện nước với tiền học cho con".

Nhiều người tưởng rằng ai ở nhà trị giá cả chục tỷ thì giàu. Nhưng thực tế, nếu chỉ để ở thì cái nhà đó là tài sản chết. Không tạo ra dòng tiền, không sinh lãi, cũng chẳng có chức năng gì ngoài việc che nắng, che mưa. Đó là loại tài sản mà dân tài chính gọi là tài sản không sinh lợi. Như của bạn tôi trước đó được cha mẹ hai bên góp tiền mua cho, rồi sau đó tăng giá.

Tôi từng tính thử cho chính trường hợp mình. Nhà tôi cũng thuộc dạng có giá. Nhưng nhà chỉ để ở, không làm mặt bằng kinh doanh, không cho thuê, không tận dụng gì cả. Vậy mỗi tháng, cái nhà đó không tạo ra một đồng thu nhập nào. Trong khi tôi vẫn phải đi làm, trả tiền ăn ở, học phí cho con, mọi thứ đều phải cân nhắc.

Nếu tôi cho thuê cái nhà đó, có khi mỗi tháng thu về được 30-40 triệu. Với số tiền đó, tôi có thể thuê một căn chung cư vừa đủ xài, còn lại thì gửi ngân hàng hoặc đầu tư cái gì đó sinh lời. Tức là thay vì ôm một cục tài sản thụ động, tôi có thể biến nó thành nguồn thu nhập chủ động mỗi tháng.

Nhưng khổ nỗi, tâm lý người Việt mình xưa giờ, trong đó có tôi vẫn thích an cư. Phải ở cái nhà đứng tên mới thấy yên lòng. Dù cái nhà đó có nằm im một chỗ không giúp gì, miễn là được gọi là của mình, mình ở trong đó, thì người ta vẫn thấy hơn. Trong khi về mặt tài chính, cái của mình đó chưa chắc đã hiệu quả bằng một tài sản thuê nhưng được khai thác tốt hơn.

Lý thuyết dòng tiền (cashflow) nếu áp dụng trong tài chính cá nhân cũng nói rõ: tài sản thật sự là thứ mang tiền về cho bạn mỗi tháng. Còn cái gì làm bạn mất thêm tiền (chi phí bảo trì, khấu hao, thuế, lãi vay...) thì về dài hạn, nó là gánh nặng chứ không phải tài sản.

Tài sản đúng nghĩa phải vận hành được, sinh lời được, và giúp bạn giải phóng sức lao động. Tôi không nói ai cũng nên cho thuê nhà rồi đi thuê lại căn hộ khác, giá rẻ hơn.

Nhưng nếu bạn tháng nào cũng phải vay mượn để chi tiêu, thì cũng đừng có vui vì "nhà tôi tăng giá cả tỷ", mà nên xem lại cách khai thác, để nó trở thành một tài sản đúng nghĩa cho gia đình.

Lâm Anh