Nữ NSND tiết lộ vai diễn khiến khán giả ám ảnh và ‘căm thù’

Gần 40 năm sau khi 'Tướng về hưu' ra mắt, NSND Hoàng Cúc lần đầu tiên hé lộ hậu trường trong 'Cine 7 - Ký ức phim Việt' về vai diễn để đời - nhân vật Thủy, người phụ nữ khiến nhiều khán giả thời đó 'căm thù' đến độ... ghét luôn cả diễn viên ngoài đời.

Một vai diễn phản diện đầy táo bạo của NSND Hoàng Cúc

Trong Tướng về hưu, nhân vật Thủy do NSND Hoàng Cúc đảm nhận là một trí thức thành đạt, sắc sảo, nhưng lạnh lùng và đầy tham vọng. Trong bối cảnh xã hội thời kỳ đổi mới cuối những năm 1980, hình ảnh người phụ nữ như Thủy - đặt lợi ích cá nhân lên trên đạo đức truyền thống là điều hiếm thấy trên màn ảnh. NSND Hoàng Cúc không chỉ đảm nhận vai diễn đó, bà còn chủ động "nổi loạn" để hóa thân thuyết phục nhất.

Nữ nghệ sĩ nhân dân chấp nhận cắt phăng mái tóc dài vốn đã gắn bó với hình ảnh dịu dàng của mình để tạo nên một diện mạo sắc lạnh, hiện đại cho nhân vật. Kiểu tóc thời thượng kết hợp với lối ăn mặc chỉn chu của nhân vật đã tạo nên hiệu ứng thời trang thời đó. Rất nhiều phụ nữ thị thành đã học theo "kiểu tóc Thủy", một biểu tượng phong cách lúc đó.

Không dừng lại ở ngoại hình, NSND Hoàng Cúc còn đề xuất những thay đổi táo bạo trong diễn xuất để tăng độ chân thực: từ việc đếm tiền dưới nền nhà thay vì trên bàn để thể hiện sự vô cảm trước tiền bạc, đến việc hút thuốc thật trước máy quay để toát lên tính cách và sự lạnh lùng của nhân vật. Chính những lựa chọn đó đã đẩy vai Thủy thành biểu tượng của một lớp người thực dụng, xa rời lý tưởng cũ.

Nói thêm trong chương trình Cine 7- Ký ức phim Việt, NSND Hoàng Cúc tiết lộ về một trong những tình tiết gây ám ảnh nhất là cảnh Thủy mang nhau thai từ bệnh viện về xay làm thức ăn cho chó. Dù thời đó phim vẫn quay đen trắng và không thể hiện trọn vẹn mức độ kinh hoàng, nhưng khán giả vẫn cảm thấy rợn người. Đó không chỉ là hành động mang tính kịch tính mà còn là biểu tượng cho sự suy đồi giá trị đạo đức trong xã hội mới đang chuyển mình. Chính vì diễn quá đạt, Hoàng Cúc từng bị một bộ phận khán giả ngoài đời hiểu nhầm, mắng chửi khi gặp ngoài phố. Nhưng cũng chính phản ứng dữ dội ấy lại là minh chứng cho thành công của vai diễn phản diện đầu tiên trong sự nghiệp của bà. "Khán giả ghét nhân vật Thủy đến mức “căm thù” tôi. Với một nghệ sĩ, đó là bằng chứng rõ ràng nhất cho thấy tôi đã thể hiện tròn vai, chạm đến trái tim người xem”, nữ nghệ sĩ tiết lộ.

Phim Tướng về hưu (1988), chuyển thể từ truyện ngắn cùng tên của nhà văn Nguyễn Huy Thiệp, do NSND Nguyễn Khắc Lợi đạo diễn, là một trong những tác phẩm điện ảnh tâm lý xã hội sắc sảo nhất thời kỳ đổi mới. Câu chuyện xoay quanh ông Thuấn (NSND Mạnh Linh) - một vị tướng quân đội về hưu trở về nhà và đối mặt với sự lạc lõng trong chính tổ ấm của mình. Những giá trị mà ông gìn giữ cả đời không còn phù hợp với xã hội thực dụng đang hình thành, và chính con dâu ông là Thủy - trở thành đại diện tiêu biểu cho sự đứt gãy giữa truyền thống và hiện đại.

Bộ phim không chỉ phản ánh cuộc sống, tư tưởng, giá trị của gia đình bị đảo lộn, mà còn là tấm gương cho cả một xã hội đang chuyển mình dữ dội. Tác phẩm đoạt giải Bông sen bạc tại Liên hoan phim Việt Nam 1990, và đến nay vẫn được nhắc đến như một bộ phim mẫu mực về tính phản ánh xã hội sâu sắc.

Thủy là vai diễn để đời của NSND Hoàng Cúc, một nhân vật phản diện với sự tinh vi, sắc sảo và khiến người xem phải suy nghĩ. Và đó là bước ngoặt lớn của nữ nghệ sĩ gạo cội: từ hình ảnh dịu dàng trên sân khấu kịch nói, bà bước thẳng vào điện ảnh với một vai diễn "bị ghét" nhưng không thể quên.