Nữ giám đốc người Khmer làm điều không tưởng từ 'thép vàng'

Từ một cô bé phụ cha mẹ bán rổ, thúng ở chợ quê, nữ giám đốc hợp tác xã người Khmer đã đưa các sản phẩm từ "thép vàng" vào khách sạn 5 sao và xuất khẩu sang Mỹ, Thụy Sĩ, Thái Lan.

Chị Trương Thị Bạch Thủy (xã Thuận Hòa, TP Cần Thơ - xã Phú Tân, huyện Châu Thành, Sóc Trăng cũ) là một phụ nữ Khmer sinh ra trong gia đình 3 đời làm nghề đan đát nên từ nhỏ, chị đã quen với mùi tre tươi và tiếng lách cách của dao chẻ nan. Tre được xem là "thép vàng".

Khi đó, cô bé Thủy vừa đi học, vừa phụ cha mẹ bán thúng, rổ, cần xé ở chợ. 

Lớn lên trong môi trường gắn bó với cây tre, cây trúc, được trực tiếp học hỏi và cảm nhận giá trị của từng sản phẩm thủ công, chị Thủy ngày càng thêm yêu nghề.

Với con mắt tinh tường của người thợ, chị nhận ra mỗi sản phẩm không chỉ mang giá trị sử dụng và lưu giữ nét văn hóa truyền thống mà nếu được sáng tạo, cách điệu, thổi hồn vào sẽ trở thành những tác phẩm nghệ thuật. Những sản phẩm này vừa gần gũi, mộc mạc vừa gắn kết con người với thiên nhiên và môi trường.

Từ đây, chị quyết định mở cơ sở sản xuất các sản phẩm thủ công mỹ nghệ từ tre, trúc, kiên trì tìm kiếm mẫu mã mới để bán được giá cao hơn.

Đặc biệt, khi chứng kiến làng nghề truyền thống ở quê nội dần lụi tàn vì không trụ nổi trước nhịp sống hiện đại, chị quyết định đứng ra “hồi sinh” nghề.

Năm 2023, chị thành lập hợp tác xã mây tre đan với 32 xã viên, xây dựng nhà xưởng hơn 3.000m2. Từ đây, chị và cộng sự vừa giữ lửa nghề xưa vừa nâng tầm giá trị cây tre Việt. Hợp tác xã hoạt động với 2 mảng chính: làm đồ thủ công mỹ nghệ và xây dựng các công trình bằng tre theo yêu cầu của khách hàng.

Từ những món đồ gia dụng đơn giản, các sản phẩm của hợp tác xã chị Thủy nay có mặt tại các khách sạn, nhà hàng cao cấp và xuất khẩu sang Mỹ, Thụy Sĩ, Thái Lan…, với hơn 700 mẫu phục vụ sinh hoạt, trang trí, du lịch và quà tặng. 

Chị Thủy còn ứng dụng tre trong các công trình kiến trúc, hướng tới lối sống xanh. Chị kể, “chồng tôi đang thi công 10 căn nhà tre cho một homestay ở Vĩnh Long, toàn bộ cột, móng đều làm từ tre, rất chắc chắn. Tre được xem là 'thép vàng' bởi độ cứng mà cây tràm khó có thể sánh bằng”. 

Gian trưng bày sản phẩm trị giá 1 tỷ đồng của hợp tác xã vừa là nơi bán hàng, vừa giới thiệu hơn 700 mẫu sản phẩm đến du khách, đối tác... Tại đây, từ món đồ nhỏ xinh đến bàn ghế, nhà ở đều được chế tác thủ công bởi bàn tay khéo léo của người dân, phần lớn là đồng bào Khmer.

Hợp tác xã của chị Thủy đang tạo việc làm ổn định cho hơn 70 hộ đồng bào Khmer với thu nhập 6-17 triệu đồng/tháng. Ngoài ra, hơn 200 lao động ở các tỉnh lân cận cũng nhận gia công sản phẩm. Chị còn hỗ trợ ứng vốn không lãi, đào tạo nghề miễn phí, bao ăn ở cho học viên.

Nhờ mô hình này, nhiều gia đình thoát nghèo, có tích lũy. Chị Trần Thị Phiên (35 tuổi) cho biết: “Trước đây, sản phẩm làm thủ công tốn thời gian, khó bán. Nay hợp tác xã bao tiêu, hướng dẫn kích cỡ phù hợp nên mỗi ngày tôi kiếm hơn 200 nghìn đồng”.

“Giữ nghề không chỉ là giữ miếng cơm mà còn là giữ ký ức, văn hóa của cả một cộng đồng” - chị Thủy nói, trong mắt ánh lên niềm tự hào.

Tâm huyết với nghề, nữ giám đốc người Khmer nhiều lần được vinh danh như giải nhất cuộc thi “Phụ nữ khởi nghiệp, phát huy tài nguyên bản địa” năm 2023, chứng nhận Nghệ nhân quốc gia ngành mây tre đan, giải Mai An Tiêm lần thứ nhất năm 2024…