NSƯT Lan Anh tuổi 49 quay cuồng với luận án tiến sĩ, tự hào có con trai học giỏi

- Trở lại Hòa nhạc quốc gia "Điều còn mãi" sau gần 10 năm, cảm xúc trong chị là gì?

Tôi vui vì đây là chương trình rất hay và ý nghĩa. Nhờ sự tiên phong của Điều còn mãi cách đây 16 năm mà sau này, chúng ta ngày càng có thêm nhiều chương trình hòa nhạc. 

Lần trở lại này, tôi được giao bài Tiếng hát trên rừng Pác Bó - một tác phẩm quen thuộc mình trình diễn khá nhiều lần. 

- Tình hình công việc của chị ra sao?

Tôi khá bận rộn khi vừa đi diễn, thu âm, giảng dạy, nhất là vừa qua một mùa thi cuối kỳ, tốt nghiệp và tuyển sinh tại Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam; vừa làm luận án tiến sĩ. Tháng 7 - 9 cũng là thời gian có nhiều ngày lễ kỷ niệm, ca sĩ chúng tôi đều nhận nhiều lời mời biểu diễn. 

- Chị làm luận án đến đâu rồi?

Tôi bắt đầu từ năm 2023, đang cố gắng hoàn thành trước tháng 9 tới để năm sau bảo vệ. Tôi tin đề tài mình theo đuổi bổ ích, có đóng góp cho âm nhạc. 

- Khi sự nghiệp ca sĩ và giảng viên đều ổn định, chị có còn đặt mục tiêu nào trong âm nhạc hay đã sang lĩnh vực khác?

Tôi đam mê hát đến cháy bỏng từ thuở bé và bây giờ vẫn vậy. Tôi phải hát, nếu không được hát sẽ buồn lắm!

Tôi vẫn thu âm, ra sản phẩm, vẫn phấn đấu và tiến về phía trước chứ. Nhà có phòng thu nên tôi có thể vào thu âm bất cứ lúc nào muốn.

Tôi nhỏ bé lắm. Khi làm luận án tiến sĩ, tôi thấy mình như hạt cát, bé nhỏ vô cùng trước biển học mênh mông. Tôi nghe hết thể loại từ pop, ballad đến jazz, miễn là nhạc hay. Phải nghe để học hỏi và biết các bạn bây giờ thế nào chứ. 

Mạng xã hội cũng có nhiều thứ để học, không cứ TikTok là vô bổ. Tôi hay xem các giảng viên quay video ngắn và học được không ít điều hay ho.

Aria "Je veux vivre" trong vở "Roméo et Juliette" do ca sĩ Lan Anh thể hiện

- Hát hàng chục năm và quanh quẩn với ngần ấy việc, chị chưa chán nghề ư?

Chưa bao giờ! Có những bài tôi không nhớ đã hát bao nhiêu lần trong sự nghiệp như Bài ca hy vọng, Lời ca dâng Bác... nhưng vẫn thấy hay, vẫn rất thích. 

Điều tôi canh cánh là nhiều năm nay chưa có cơ hội hát lại opera với dàn nhạc. Có thể vì tôi không trực thuộc nhà hát nào, có thể mảng cổ điển ở Việt Nam vốn không quá sôi động; cũng có thể các em sau này giỏi quá. 

Lâu không hát opera, nếu bây giờ tập lại tôi cũng có chút... lười. (cười) Cổ điển là mảng chỉ cần không hát vài tháng phong độ đã xuống rồi, chưa kể vấn đề quên lời vì có những aria hơn 20 trang. Tập bài mới còn khó hơn, phải tính bằng tháng đấy. Hồi làm live concert, tôi phải xin nghỉ dạy tận nửa năm để tập mà. 

Hiện tại tôi vừa đi dạy vừa đi diễn, lịch trình khá kín rồi. Mặt khác, tôi muốn tập cũng không có sân khấu vì mọi người quên mất Lan Anh rồi, ít mời diễn hơn. Thành ra tôi có hơi chểnh mảng opera. Nhưng nếu phải tham gia một chương trình, tôi vẫn sẽ tập tốt thôi. 

- Nhiều năm trước, báo chí gắn chị với danh xưng "Giọng opera số 1", bây giờ là ca sĩ khác rồi. Chị có bận tâm? 

Thật ra từ lúc ấy, tôi đã ngại lắm rồi! Tôi chỉ là một trong những người xuất sắc đúng thời điểm ấy thôi, không dám nhận số 1. Các em thế hệ sau này rất khá, báo chí yêu mến ai thì đặt danh xưng đó cũng bình thường. 

- Chẳng hạn như...

Đào Tố Loan, em ấy học khóa sau tôi. Hôm Loan thi tốt nghiệp, tôi làm giám khảo, ngồi nghe mà sững sờ, phải cho 10 điểm tròn xoe. Loan về kỹ thuật hay biểu diễn đều tốt. Trong TPHCM có Khánh Ngọc cũng rất giỏi, giọng đẹp còn linh hoạt. Cả hai em tôi đều rất trân trọng. 

Thế hệ trước, tôi ấn tượng chị Hà Phạm Thăng Long - một giọng lyric soprano dày dặn. Chị ấy có âm sắc rất Tây, giọng dày, âm lượng to, kể ra khá hiếm ở Việt Nam đấy. Chỉ là sau này, chị ấy chuyên tâm vào giảng dạy hơn. 

Trong các học trò của tôi có Bùi Huyền Trang cũng thi tốt nghiệp được 10 điểm tròn. Em ấy là giọng soprano coloratura có khả năng thể hiện đầy đủ sắc thái trong một tác phẩm. Thế hệ sau, tôi cũng đánh giá cao Bảo Yến, Lan Quỳnh.

- Gần đây, ca sĩ Phương Mỹ Chi cũng gây sốt khi hát nốt Fa quãng 6 đấy, chị đánh giá thế nào?

Chi từ "cô bé dân ca" hát sang các dòng nhạc khác được như thế là tốt rồi. Dù vậy, nốt cao của em ấy vẫn có thể trau dồi, cải thiện thêm. 

Nếu nói đến ca sĩ trẻ với những nốt cao chắc, khỏe, tôi thích Myra Trần. Em ấy giọng đẹp, có thể pha giọng lên rất cao, tôi tin nếu muốn phát triển thêm giọng gió chẳng khó đâu. 

- Chủ đề nốt cao dường như chưa bao giờ hết hot trên mạng xã hội. Chẳng thế mà có những ca sĩ khoe nốt cao bất chấp để có câu chuyện truyền thông. Chính chị cũng từng trải qua việc bị 1 ca sĩ "đạo" nốt cao một cách hy hữu. Là giọng ca nổi tiếng với những nốt cao, theo chị làm sao để hiểu đúng về giá trị của nó?

Không cứ bài nào cũng cố hát cao là hay. Nốt cao có giá trị khi được đặt đúng chỗ như những đoạn phiêu, đẩy cảm xúc người nghe, khiến họ trầm trồ và im lặng thưởng thức. Nhiều bài không cao nhưng chỉ cần 1 nốt cao đúng lúc đã đắt cả bài. 

Ngược lại, nếu cứ tham hát cao thành ra léo nhéo, chẳng hấp dẫn gì. Một số bài nếu cố phiêu để khoe nốt cao còn dễ bị lệch pha.

Hát nốt cao bằng tiếng Việt rất khó. Chẳng hạn câu "Kháng chiến nhất quyết thành công" (Lên ngàn, Hoàng Việt) toàn âm đóng, hát sao vừa chuẩn cao độ, vừa rõ lời không hề dễ. Luận án của tôi cũng đang nghiên cứu đề tài này đấy. 

- Đời thường của chị ra sao?

Cuộc sống của tôi đều đều và không cố định. Tôi dậy từ 4h sáng để chuẩn bị cho show diễn lúc 7h30 nhưng cũng có thể ngủ "nướng" đến 10h nếu không có công việc. Việc dạy học cũng linh hoạt, có hôm tôi dạy tại nhà; nếu bận có thể bù vào cuối tuần.

Hai thói quen tôi vẫn giữ đến nay là uống cà phê vào buổi sáng và ăn trưa tại nhà. 

Những buổi tối, nếu không đi diễn, tôi sẽ ở nhà đọc sách, viết luận án hoặc cà phê với bạn bè. Tôi ngủ khá muộn, khoảng 1-2h sáng. Phụ nữ ấy mà, dù đi diễn về trễ vẫn luôn có những việc linh tinh phải làm như bôi kem, lướt mạng xã hội... 

Tôi thích ở nhà, hay hát váng cả nhà mỗi khi làm việc nhà hoặc tắm, trừ buổi trưa. Sau nhà tôi có bác hàng xóm khó tính, không hiểu mình hát thế nào mà bác ấy vẫn nghe. Có lần các em sinh viên đến nhà tôi chơi còn bị bác ấy nhắc nhở. (cười)

"Viết tiếp câu chuyện hòa bình" - Lan Anh

- Chị giữ giọng thế nào?

Tôi hầu như không uống nước đá. Về đồ uống có cồn, tôi có thể nhấm nháp chút trong một buổi liên hoan nhưng tuyệt đối không đụng vào trong vài ngày trước show diễn.

Công việc giảng dạy cũng giúp tôi có thể tập hát mỗi ngày, duy trì phong độ. Ngoài ra, tôi hầu như không kiêng cữ gì. 

Tôi đặt trọng tâm vào giữ gìn sức khỏe. Nói đơn giản thôi, 80 tuổi, bạn thở còn không ra hơi thì làm sao hát? 

- Con trai chị ở tuổi 19 có còn muốn theo nghệ thuật như hồi bé?

Bạn ấy vẫn thích nghệ thuật, đang học piano và thanh nhạc với thầy Đào Mác. Dù có năng khiếu, bạn chọn học Truyền thông chuyên nghiệp - một trong những chuyên ngành khó nhất Đại học RMIT TPHCM. Bạn theo hướng nào tôi đều ủng hộ cả. 

Tôi gọi video cho con hàng ngày. Áp lực học tập của bạn rất lớn, thường thức xuyên đêm làm bài đến 10h sáng hôm sau cho kịp deadline. Nộp bài muộn 1 giờ đã mất toi 10% điểm. 

Lần trước vào TPHCM, tôi cũng thấy bạn học cả ngày nhưng đêm vẫn thức, ăn rõ muộn, nhắc không được. Người trẻ bây giờ áp lực vậy sao? 

Bạn ấy cũng hay khiến mẹ bất ngờ, chẳng hạn như không luyện thi buổi nào vẫn thi IELTS được 8.0. Chỉ thế thôi tôi vui lắm rồi, tự bảo: "Ôi, con mình được đấy nhỉ?". 

- Chị hạnh phúc chứ?

Cuộc sống không thể luôn hoàn hảo như ý mình, có niềm vui này ắt sẽ có thất vọng, nỗi buồn khác. Nhất là nghệ sĩ chúng tôi vốn nhạy cảm hay nghĩ nhiều. 

Tôi đón nhận tất cả buồn vui trong cuộc sống và biết hài lòng với những gì đang có. Tôi vẫn đang sống tốt với đam mê âm nhạc và có 1 cậu con trai hiểu chuyện, luôn làm mẹ tự hào.

Thiết kế: Phạm Luyện