“Nộp thêm thuế, nhưng lãi nhiều hơn”: Chuyên gia chỉ ra giải pháp cho SME và hộ kinh doanh thích ứng với quy định mới

Bối cảnh kinh doanh của các doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME) và hộ kinh doanh đang có những thay đổi khi nhiều quy định thuế mới chính thức có hiệu lực trong tháng 6 và tháng 7/2025. Giữa những lo ngại về việc làm thế nào thích nghi với quy định mới, một góc nhìn đầy tích cực được đưa ra: “Nộp thêm thuế, nhưng lãi nhiều hơn”. 

Đó là nhận định của PGS.TS Lê Xuân Trường, Trưởng khoa Thuế và Hải quan, Học viện Tài chính tại talkshow do CafeF và Ngân hàng Quốc Tế (VIB) tổ chức. Theo vị chuyên gia, các quy định mới dù tạo ra thách thức nhưng cũng mở ra nhiều cơ hội để doanh nghiệp hoạt động minh bạch và hiệu quả hơn.

Đồng tình với quan điểm này, bà Tường Nguyễn, Phó Tổng Giám đốc VIB nhấn mạnh đến từ khoá “minh bạch” khi các quy định mới hiệu lực. Đây là cơ hội để hộ kinh doanh và các doanh nghiệp SME tăng tốc chuyển đổi số, hướng tới quản trị chuyên nghiệp. Đặc biệt, VIB đã sẵn sàng đồng hành cùng SME và hộ kinh doanh thông qua các giải pháp tài chính toàn diện, hỗ trợ khách hàng tuân thủ quy định và tối ưu hóa dòng tiền.

Talkshow số 1 có chủ đề "Những thay đổi về thuế: Hộ kinh doanh và doanh nghiệp SME nên làm gì để thích ứng?" với sự tham gia của 2 chuyên gia đã chia sẻ những cập nhật quan trọng về thuế, phân tích tác động đến hộ kinh doanh và SME và đề xuất giải pháp thực tiễn để thích ứng hiệu quả trong bối cảnh mới. 

MC Quốc Khánh: Thưa Phó Giáo sư, Tiến sĩ Lê Xuân Trường, PGS. TS có thể chia sẻ góc nhìn tổng quan về mục tiêu và tinh thần chính của Luật Thuế Giá trị Gia tăng sửa đổi, có hiệu lực từ ngày 1/7/2025? Luật mới này có phải là một bước tiến trong việc cải cách hệ thống thuế của Việt Nam, tiệm cận với chuẩn mực quốc tế hay không? Từ góc độ của hộ kinh doanh và SME thì cần cập nhật những thay đổi cơ bản nào?

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Lê Xuân Trường: Luật Thuế Giá trị Gia tăng sửa đổi lần này thay thế hoàn toàn Luật Thuế Giá trị Gia tăng năm 2008, đã được sửa đổi, bổ sung vào các năm 2012, 2014 và 2016. Mục tiêu của việc sửa đổi lần này tập trung vào ba điểm chính.

Thứ nhất, luật hướng tới một hệ thống thuế minh bạch, rõ ràng hơn và tiếp cận với các chuẩn mực quốc tế.

Thứ hai, luật cũng tạo môi trường đầu tư, kinh doanh thuận lợi hơn cho các doanh nghiệp và hộ kinh doanh.

Thứ ba, luật giải quyết những vướng mắc, bất cập trong quá trình thực hiện Luật Thuế Giá trị Gia tăng trước đây, cũng như xử lý mâu thuẫn giữa Luật Thuế Giá trị Gia tăng và các văn bản quy định chi tiết với các luật chuyên ngành, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động kinh doanh.

Về các điểm sửa đổi lớn, tôi cho rằng, trước hết là việc bổ sung các đối tượng không chịu thuế, phù hợp với sự phát triển của nền kinh tế số, như thương mại điện tử hay nội dung số của doanh nghiệp và cá nhân kinh doanh.

Một số đối tượng trước đây không chịu thuế nay chuyển sang chịu thuế, trong khi một số mặt hàng có thuế suất 5% được điều chỉnh lên 10%. Hoặc Luật bổ sung thêm đối tượng không chịu thuế. Ngoài ra, luật cũng diễn giải rõ ràng hơn về các đối tượng không chịu thuế để đảm bảo minh bạch, dễ hiểu và phù hợp với các luật chuyên ngành.

Về điều kiện khấu trừ thuế đầu vào, có một thay đổi quan trọng liên quan đến thanh toán không dùng tiền mặt. Luật hiện hành quy định ngưỡng thanh toán không dùng tiền mặt là từ 20 triệu đồng trở lên. Tuy nhiên, theo dự thảo nghị định mới, ngưỡng này được điều chỉnh xuống dưới 5 triệu đồng, tức là các giao dịch dưới 5 triệu đồng có thể thanh toán bằng tiền mặt, trừ một số quy định khác.

Ngoài ra, luật bổ sung trường hợp được hoàn thuế giá trị gia tăng đối với cơ sở kinh doanh sản xuất, kinh doanh mặt hàng chịu thuế suất 5%, có số thuế giá trị gia tăng đầu vào lũy kế chưa khấu trừ hết từ 12 tháng hoặc 4 quý. Đây là điểm mới tạo thuận lợi cho sản xuất, kinh doanh, bởi trước đây không có quy định hoàn thuế trong trường hợp này.

Đặc biệt, một số doanh nghiệp và hộ kinh doanh bỏ sót hóa đơn đầu vào chưa khấu trừ thì việc kê khai trước đây khá phức tạp, phải khai vào kỳ gốc của hóa đơn. Luật mới chia thành hai trường hợp rõ ràng, giúp đơn giản hóa việc kê khai hóa đơn bỏ sót, tạo thuận lợi hơn cho doanh nghiệp và hộ kinh doanh.

MC Quốc Khánh: Trước đó, Nghị định 70/2025 của Chính phủ, có hiệu lực từ ngày 1/6/2025, đã sửa đổi và bổ sung một số quy định của Nghị định 123/2020 về hóa đơn, chứng từ điện tử. Vậy những thay đổi này là gì và tác động thế nào?

PGS. TS Lê Xuân Trường: Nghị định 70/2025, có hiệu lực từ 1/6/2025, đưa ra nhiều điểm sửa đổi, bổ sung quan trọng liên quan đến doanh nghiệp nhỏ và vừa cũng như hộ kinh doanh. Trong đó có 3 điểm nổi bật.

Thứ nhất, quy định bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền đối với các doanh nghiệp và hộ kinh doanh có doanh thu trong 1 năm từ 1 tỷ đồng trở lên trong lĩnh vực bán lẻ trực tiếp đến người tiêu dùng. Đây là thay đổi có tác động lớn nhất đến các doanh nghiệp nhỏ và vừa cũng như hộ kinh doanh.

Thứ hai, sửa đổi quy định về thời điểm lập hóa đơn trong một số trường hợp cụ thể, đặc biệt là đối với hàng hóa, dịch vụ xuất khẩu, để đảm bảo rõ ràng hơn.

Thứ ba, sửa đổi nội dung hóa đơn, trong đó có một số điểm quan trọng. Chẳng hạn, nếu cá nhân cung cấp số căn cước công dân, mã số thuế và số điện thoại, người bán bắt buộc phải lập hóa đơn và ghi rõ các thông tin này trên hóa đơn. Về nguyên tắc, hóa đơn phải được lập ngay khi hoàn thành việc bán hàng hóa hoặc cung ứng dịch vụ, tức là khi chuyển giao quyền sử dụng hàng hóa hoặc hoàn thành dịch vụ. Trường hợp nhận tiền trước khi cung ứng dịch vụ, cũng phải lập hóa đơn ngay.

Ngoài ra, đối với hai lĩnh vực đặc thù, cần lưu ý: trong lĩnh vực ăn uống, hóa đơn phải ghi rõ mặt hàng cụ thể, không được ghi chung chung là “dịch vụ ăn uống” hay “tiếp khách”. Nếu ghi sai, hóa đơn có thể không được chấp nhận, ảnh hưởng trực tiếp đến người mua. Đối với kinh doanh vận tải, hóa đơn phải ghi rõ biển kiểm soát phương tiện, hành trình điểm đi và điểm đến.

Cuối cùng, Nghị định 70 bổ sung hướng dẫn cho các trường hợp lập sai hóa đơn, như trả hàng, thay đổi khối lượng khi quyết toán, hoặc chiết khấu thương mại. Trước đây, những trường hợp này thường được xử lý theo quy định chung về lập sai hóa đơn, phải kê khai lại vào kỳ gốc, gây phiền hà. Nay, các trường hợp này được hướng dẫn cụ thể hơn, cho phép kê khai sửa đổi vào kỳ hiện tại, giúp đơn giản hóa quy trình và giảm bớt gánh nặng cho hộ kinh doanh và doanh nghiệp.

MC Quốc Khánh: Vậy từ góc độ của một chuyên gia tài chính, chị Tường Nguyễn có thể bổ sung thêm lưu ý gì cho các hộ kinh doanh?

Bà Tường Nguyễn: Có một điểm quan trọng nữa liên quan đến dịch vụ tài chính của ngân hàng, đi cùng với các quy định về hóa đơn điện tử. Cụ thể, Thông tư 17/2024 của NHNN, có hiệu lực từ 1/7/2025, yêu cầu tất cả tài khoản thanh toán của doanh nghiệp phải được xác thực bởi người đại diện pháp luật. Để tuân thủ các quy định về thuế, doanh nghiệp cũng cần đảm bảo tuân thủ các quy định liên quan đến tài khoản thanh toán.

Do đó, tại VIB, chúng tôi đã triển khai một số giải pháp để đồng hành và hỗ trợ khách hàng. Chẳng hạn, với quy định về xác thực, doanh nghiệp có thể thực hiện xác thực 100% trực tuyến thông qua các nền tảng như ngân hàng số VIB Business hoặc VIB Corp. Đây là hai ứng dụng mà các chủ doanh nghiệp có thể sử dụng để thực hiện xác thực online một cách tiện lợi.

MC Quốc Khánh: Vậy một bức tranh tổng quan hơn, việc các quy định thuế mới này sẽ tác động như thế nào đến các hộ kinh doanh, những đối tượng có thể dễ bị ảnh hưởng nhất so với các loại hình doanh nghiệp khác?

Bà Tường Nguyễn: Hiện nay, Việt Nam có khoảng 5 triệu hộ kinh doanh, trong đó khoảng 270.000 hộ có doanh thu hàng năm trên 1 tỷ đồng. Đây là những đối tượng chịu ảnh hưởng trực tiếp từ các quy định về hóa đơn điện tử.

Như những chia sẻ của PGS. TS Trường, các doanh nghiệp và hộ kinh doanh cần nhận thức rõ về các quy định này, bởi có cả cơ hội và thách thức ở trong đó.

Trước hết, cần hiểu rõ luật để áp dụng hiệu quả. Đồng thời, các doanh nghiệp và hộ kinh doanh cần đầu tư vào hệ thống bán hàng và xuất hóa đơn điện tử, đảm bảo kết nối với cơ quan thuế và đáp ứng yêu cầu của luật. Chi phí ban đầu cho phần mềm hóa đơn điện tử ước tính từ 1 đến 3 triệu đồng, chưa kể chi phí đầu tư máy tính, thiết bị hạ tầng và đội ngũ nhân sự, như bộ phận kế toán, để vận hành hệ thống.

Những khoản đầu tư này là cần thiết để đáp ứng yêu cầu tuân thủ pháp luật. Hơn nữa, việc áp dụng hóa đơn điện tử cũng giúp các hộ kinh doanh và doanh nghiệp nhỏ và vừa quản lý thu chi minh bạch, rõ ràng hơn, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh và tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững trong tương lai.

MC Quốc Khánh: Hiện khá nhiều hộ kinh doanh tỏ ra khá bất ngờ với các quy định mới. PGS. TS Lê Xuân Trường có lời khuyên gì thêm để giúp các hộ kinh doanh thích nghi nhanh chóng và thuận lợi hơn với những thay đổi này?

PGS. TS Lê Xuân Trường: Trước hết, hộ kinh doanh cần tìm hiểu kỹ các quy định pháp luật. Không chỉ Nghị định 70/2025, mà còn Thông tư 32/2025/TT-BTC của Bộ Tài chính, hướng dẫn chi tiết thi hành Nghị định 70, cung cấp những quy định cụ thể hơn.

Tiếp theo, cần đào tạo nhân viên để thích nghi với các quy định mới, thậm chí trao đổi với khách hàng thường xuyên để phối hợp nhịp nhàng. Ví dụ, trước đây, việc lập hóa đơn có thể thực hiện cuối tháng sau khi đối chiếu, nhưng nay phải lập ngay sau mỗi giao dịch. Điều này đòi hỏi hệ thống của người bán và người mua phải tương thích, đảm bảo hóa đơn gửi đi được nhận ngay.

Một tin vui là Nghị quyết 198/2025/QH15 của Quốc hội có quy định hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa cũng như hộ kinh doanh, thông qua việc cung cấp phần mềm kế toán dùng chung và hỗ trợ công nghệ, nhằm giúp chuyển đổi dễ dàng hơn trong kê khai thuế và phát hành hóa đơn điện tử.

MC Quốc Khánh: Từ góc độ của ngân hàng, chị Tường có thể chia sẻ những giải pháp cụ thể giúp các hộ kinh doanh thích nghi nhanh chóng với các quy định mới này?

Bà Tường Nguyễn: VIB rất thấu hiểu nhu cầu của các hộ kinh doanh và doanh nghiệp nhỏ và vừa, đây là phân khúc khách hàng chiến lược mà chúng tôi đặc biệt quan tâm trong thời gian qua. Để hỗ trợ, chúng tôi đưa ra hai giải pháp quan trọng.

Thứ nhất là giải pháp hóa đơn điện tử e-Invoice. Chúng tôi đã hợp tác với các nhà cung cấp giải pháp hàng đầu trên thị trường để mang đến gói dịch vụ miễn phí hoàn toàn trong 1 năm cho các hộ kinh doanh và SME là khách hàng của VIB. Chúng tôi cũng hỗ trợ kết nối, tư vấn về luật, giúp khách hàng đáp ứng yêu cầu thuế một cách dễ dàng mà không cần đầu tư quá nhiều thời gian hay chi phí.

Thứ hai, giải pháp eTax, hỗ trợ hộ kinh doanh và doanh nghiệp nhỏ và vừa nộp thuế trực tuyến 100%. VIB là một trong những ngân hàng tiên phong kết nối với Tổng cục Thuế. Khi sử dụng ứng dụng eTax, khách hàng có thể kê khai và nộp thuế, với toàn bộ thanh toán được tự động trừ từ tài khoản thanh toán tại VIB, chuyển trực tiếp đến Tổng cục Thuế và Kho bạc Nhà nước.

Hai giải pháp này không chỉ giúp các hộ kinh doanh và doanh nghiệp tuân thủ quy định mà còn tạo điều kiện thuận lợi để phát triển kinh doanh trong giai đoạn tới.

MC Quốc Khánh: Liên quan đến các quy định về thuế giá trị gia tăng mà chúng ta vừa trao đổi, cụ thể những thay đổi này sẽ tác động như thế nào đến các SME?

PGS. TS Lê Xuân Trường: Thứ nhất là thay đổi đối tượng chịu thuế. Một số hàng hóa, dịch vụ sẽ chuyển từ không chịu thuế sang chịu thuế. Ngoài ra, việc chuyển một số hàng hóa, dịch vụ từ thuế suất 5% lên 10% có thể ảnh hưởng đến giá thành sản phẩm.

Thứ hai, các quy định siết chặt điều kiện khấu trừ và hoàn thuế, đặc biệt là về thanh toán không dùng tiền mặt. Theo dự thảo nghị định, ngưỡng thanh toán không dùng tiền mặt giảm xuống còn 5 triệu đồng.

Điều này buộc doanh nghiệp phải tính toán lại cách sử dụng tài khoản ngân hàng, quản lý dòng tiền và phân cấp thẩm quyền nội bộ. Nếu mọi quyết định đều tập trung vào lãnh đạo mà không phân cấp phù hợp, doanh nghiệp sẽ gặp khó khăn trong xử lý công việc, ảnh hưởng đến việc tập trung vào các chiến lược lớn. Nếu quản lý dòng tiền không tốt, doanh nghiệp có thể đối mặt với nguy cơ thất thoát tiền, chưa kể đến các chi phí thuế.

Thứ ba, đối với các doanh nghiệp thuộc diện được hoàn thuế, cần lưu ý quy định mới yêu cầu người mua chỉ được hoàn thuế khi người bán đã kê khai và nộp thuế đầy đủ. Điều này đòi hỏi doanh nghiệp phải chọn đối tác cẩn thận.

MC Quốc Khánh: PGS.TS Trường vừa nhắc đến việc sử dụng tài khoản ngân hàng. Từ góc độ của một tổ chức tài chính, chị Tường đánh giá tác động của các quy định này đến khối doanh nghiệp nhỏ và vừa như thế nào?

Bà Tường Nguyễn: Cốt lõi của các quy định này nằm ở hai từ: minh bạch. Nhà nước đang tập trung vào việc quản lý minh bạch đầu vào và đầu ra của doanh nghiệp, đặc biệt liên quan đến chi phí và thuế.

Chúng tôi hiểu rằng đây không phải là việc đơn giản đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa hay hộ kinh doanh. Vì vậy, chúng tôi đã phát triển các giải pháp để hỗ trợ và đồng hành cùng họ trong giai đoạn này.

Thứ nhất, về bài toán phân cấp, phân quyền và quản lý chi phí, chúng tôi đề xuất giải pháp sử dụng thẻ tín dụng doanh nghiệp hoặc thẻ ghi nợ doanh nghiệp, như VIB Business Card. Doanh nghiệp có thể thiết lập hệ thống quản lý chi phí trên ứng dụng của ngân hàng, phân bổ hạn mức giao dịch cho từng nhân viên theo loại chi phí cụ thể. Quy trình này hoàn toàn tự động và số hóa, giúp quản lý dễ dàng và hiệu quả.

Thứ hai, liên quan đến hóa đơn điện tử, chúng tôi nhận thấy các quy định này đòi hỏi sự hỗ trợ chuyên nghiệp. Vì vậy, VIB hợp tác với các đối tác để cung cấp gói giải pháp mang đến cho khách hàng để hỗ trợ tuân thủ 100% các quy định về hóa đơn điện tử, cung cấp thông tin chi tiết cho doanh nghiệp và hỗ trợ đội ngũ kế toán quản lý công việc một cách dễ dàng hơn.

MC Quốc Khánh: Theo Luật Thuế Giá trị Gia tăng mới, mọi giao dịch mua hàng hóa, dịch vụ đều phải có chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt, kể cả các giao dịch dưới 20 triệu đồng, trừ một số trường hợp đặc thù. PGS Trường có thể chia sẻ thêm, quy định này sẽ tác động như thế nào đến quản lý tài chính và dòng tiền? Việc các khoản chi nhỏ cũng phải chuyển khoản hoặc quẹt thẻ sẽ gây ra khó khăn hay thách thức gì cho doanh nghiệp?

PGS. TS Lê Xuân Trường: Định hướng của Nhà nước trong việc thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt đã có từ lâu, nhằm minh bạch hóa mọi hoạt động kinh tế, cả ở cấp độ nền kinh tế lẫn từng doanh nghiệp. Vì vậy, điều đầu tiên cần làm là thay đổi tư duy.

Hiện nay, thanh toán không dùng tiền mặt đã trở nên phổ biến, dễ dàng và an toàn hơn rất nhiều. Ngay cả khi đi chợ, người bán rau cũng có mã QR để thanh toán, không cần lo trả lại tiền lẻ 500 hay 1.000 đồng, mọi thứ diễn ra nhanh chóng và tiện lợi.

Do đó, cần nhìn nhận tích cực và thay đổi tư duy, chuyển từ thói quen dùng tiền mặt sang quản lý doanh nghiệp một cách minh bạch và rõ ràng. Thay vì đếm tiền thủ công như trước, hệ thống số hóa sẽ cung cấp con số chính xác, giúp kiểm soát tốt hơn. Để làm được điều này, doanh nghiệp cần thay đổi hệ thống quản trị, thiết lập phân cấp, phân quyền rõ ràng để kiểm soát hiệu quả. Điều này không chỉ giúp tuân thủ quy định mà còn giải phóng nguồn lực để tập trung vào hoạt động kinh doanh cốt lõi.

Thực tế, một số doanh nghiệp ngại thanh toán không dùng tiền mặt vì muốn che giấu dòng tiền để giảm thuế. Tuy nhiên, việc này có thể dẫn đến rủi ro thất thoát tài chính do thiếu kiểm soát nội bộ, thậm chí thiệt hại lớn hơn số thuế tiết kiệm được.

Tôi có một cách nhìn như sau: thà nộp thêm thuế nhưng lợi nhuận cuối cùng cao hơn. Ví dụ, nếu nộp 5 triệu đồng tiền thuế và lợi nhuận sau thuế là 50 triệu đồng, so với nộp 10 triệu đồng tiền thuế nhưng lợi nhuận sau thuế lên tới 200 triệu đồng, rõ ràng phương án thứ hai là lựa chọn tốt hơn.

Với cùng một đồng vốn bỏ ra, doanh nghiệp nên chọn cách tối ưu hóa lợi nhuận sau thuế thay vì cố gắng giảm thuế mà lợi nhuận thấp hơn.

MC Quốc Khánh: Từ góc độ của một tổ chức tín dụng, chị Tường có bình luận gì về những thách thức mà các doanh nghiệp sẽ gặp phải với Luật Thuế Giá trị Gia tăng mới này?

Bà Tường Nguyễn: Trong lĩnh vực tài chính, tôi nghĩ quy định quan trọng nhất của Luật Thuế Giá trị Gia tăng mới là yêu cầu thanh toán không dùng tiền mặt. Ngân hàng có thể hỗ trợ doanh nghiệp ngay tại điểm này thông qua hai phương thức chính: thẻ và tài khoản.

Thẻ tín dụng doanh nghiệp là phương thức thanh toán không dùng tiền mặt, đáp ứng đúng quy định pháp luật và hỗ trợ công tác khai thuế. Dữ liệu giao dịch được số hóa, dễ dàng kết nối với hệ thống kế toán của doanh nghiệp, giúp quản lý và kê khai thuế minh bạch, rõ ràng.

Thứ hai, giải pháp giảm chi phí giao dịch. Mọi giao dịch hay dịch vụ đều có thể phát sinh phí, nhưng chúng tôi đã đưa ra các chính sách miễn phí để hỗ trợ.

Ví dụ, dịch vụ hóa đơn điện tử eInvoice được miễn phí hoàn toàn trong 1 năm cho các hộ kinh doanh và doanh nghiệp nhỏ và vừa. Với thẻ tín dụng doanh nghiệp, chúng tôi cũng miễn phí thường niên và miễn lãi đến 58 ngày. Hơn nữa, khi sử dụng thẻ hợp lý, doanh nghiệp còn được hưởng ưu đãi tích điểm, hoàn tiền 1% không giới hạn, giúp bù đắp chi phí. Đặc biệt, thẻ là phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt duy nhất mang lại chiết khấu trực tiếp khi mua các mặt hàng cần thiết đối với doanh nghiệp trong quá trình vận hành.

MC Quốc Khánh: Trước những thách thức vừa nêu, các hộ kinh doanh và SME nên làm gì để chuyển đổi thuận lợi hơn và thậm chí tận dụng các ưu đãi về thuế theo quy định mới, như được khấu trừ thuế hay tránh gián đoạn dòng tiền?

PGS. TS Lê Xuân Trường: Trước hết, họ cần tìm hiểu kỹ các quy định pháp luật về điều kiện khấu trừ thuế, đặc biệt là điều kiện thanh toán không dùng tiền mặt như đã đề cập. Quan trọng không kém là hóa đơn, chứng từ phải hợp pháp.

Tiếp theo, doanh nghiệp cần kết nối với hệ thống điện tử của cơ quan thuế. Hóa đơn điện tử có thể có mã hoặc không có mã của cơ quan thuế, và doanh nghiệp có thể kiểm tra trên hệ thống để đảm bảo tính hợp pháp.

Ngoài ra, hóa đơn, chứng từ không chỉ cần hợp pháp mà còn phải liên quan đến hoạt động sản xuất kinh doanh và được hạch toán đúng quy định. Hệ thống kế toán thuế, sổ sách kế toán và tờ khai thuế của doanh nghiệp phải đồng bộ. Nếu có sự bất thường, như hàng tồn kho lớn nhưng thuế giá trị gia tăng đầu vào khấu trừ chuyển kỳ sau lại ít, cơ quan thuế sẽ phát hiện qua các tiêu chí quản trị rủi ro, yêu cầu giải trình, thậm chí thanh tra, kiểm tra.

Để đảm bảo tính chuyên nghiệp, nếu doanh nghiệp quy mô nhỏ không có bộ máy kế toán riêng, nên thuê dịch vụ kế toán chuyên nghiệp để quản lý sổ sách và kê khai thuế chính xác, giúp tận dụng tối đa các ưu đãi thuế và tránh rủi ro.

MC Quốc Khánh: Về chủ đề thuế, từ góc độ chuyên gia, PGS. TS Trường có tư vấn gì cho các hộ kinh doanh và doanh nghiệp nhỏ và vừa để chuyển sang thanh toán thuế online một cách thuận tiện và dễ dàng hơn?

PGS. TS Lê Xuân Trường: Chị Tường Nguyễn vừa gợi ý rất hay về việc sử dụng ứng dụng eTax Mobile, đã kết nối với các ngân hàng, trong đó có VIB, để nộp thuế một cách đơn giản. Tôi nhớ cách đây khoảng 2 năm, nhiều đồng nghiệp của tôi còn phải nhờ tôi chuyển khoản nộp thuế qua ngân hàng vì chưa thể nộp trực tiếp trên eTax Mobile. Khi đó, việc ra ngân hàng lập lệnh nộp thuế có thể mất cả buổi. Giờ đây, doanh nghiệp chỉ cần vào ứng dụng, ra lệnh và nộp thuế ngay, rất tiện lợi.

Việc sử dụng các dịch vụ ngân hàng như vậy là một giải pháp tốt. Các ngân hàng, trong đó có VIB, đang tích cực cải tiến để đáp ứng nhu cầu nộp thuế của khách hàng. Vấn đề còn lại là doanh nghiệp cần kinh doanh hiệu quả để có nguồn tiền kịp thời nộp thuế.

MC Quốc Khánh: Về vấn đề dòng tiền, khi doanh nghiệp phải thanh toán ngay các khoản đầu vào nhưng đôi khi bị khách hàng nợ tiền đầu ra, điều này tạo sức ép lớn lên dòng tiền. Đây là bài toán muôn thuở. PGS. TS Trường có nhận định gì về vấn đề này?

PGS. TS Lê Xuân Trường: Trong kinh doanh, dòng tiền thường xuyên có sự lệch pha: lúc thừa tạm thời, lúc thiếu tạm thời. Nếu thừa tiền mà không quản lý hiệu quả, doanh nghiệp sẽ lãng phí. Ngược lại, nếu thiếu tiền tạm thời mà không có giải pháp, hoạt động kinh doanh có thể bị đình trệ, đặc biệt nguy hiểm nếu liên quan đến nợ thuế.

Nợ thuế ngắn hạn dưới 90 ngày thì chỉ bị tính tiền chậm nộp, nhưng nếu quá 90 ngày, doanh nghiệp có thể bị cưỡng chế, như trừ tiền tài khoản ngân hàng, ngừng thủ tục xuất khẩu (nếu kinh doanh xuất khẩu), hoặc không được phát hành hóa đơn. Không phát hành được hóa đơn đồng nghĩa với việc khó bán hàng. Thậm chí, người đại diện pháp luật của doanh nghiệp có thể bị tạm hoãn xuất cảnh nếu nợ thuế kéo dài.

Vì vậy, doanh nghiệp cần lập kế hoạch tài chính cẩn thận, đồng thời duy trì kết nối chặt chẽ với hệ thống ngân hàng để được hỗ trợ kịp thời trong những tình huống thiếu hụt dòng tiền, đảm bảo hoạt động kinh doanh không bị gián đoạn.

MC: VIB đang có những cách nào để “bơm oxy” vốn cho doanh nghiệp trong giai đoạn hiện nay không?

Bà Tường Nguyễn: Đối với doanh nghiệp, quản lý dòng tiền vào và ra là yếu tố cốt lõi. VIB có các giải pháp hỗ trợ cả hai khía cạnh này.

Về dòng tiền vào, khi doanh nghiệp có tiền nhàn rỗi nhưng chưa đến kỳ thanh toán, thay vì để tiền “nằm im” với lãi suất 0% hoặc rất thấp (0,1%), chúng tôi cung cấp tài khoản sinh lời dành cho doanh nghiệp mà hiện chỉ có tại VIB, với lợi suất lên đến 4,5%/năm. Giải pháp này giúp doanh nghiệp tối ưu hóa dòng tiền nhàn rỗi, mang lại lợi nhuận đáng kể trong thời gian chờ thanh toán.

Về dòng tiền ra, chúng tôi có thẻ tín dụng doanh nghiệp VIB Business Card, không yêu cầu tài sản bảo đảm, với hạn mức lên đến 1 tỷ đồng và thời gian miễn lãi tối đa 58 ngày. Thẻ này giúp doanh nghiệp thanh toán các chi phí, bao gồm cả nộp thuế, một cách dễ dàng. Khi có dòng tiền vào, doanh nghiệp có thể trả nợ thẻ mà không mất lãi, tận dụng hiệu quả nguồn vốn trong gần 2 tháng.

VIB cũng cung cấp các gói vay bổ sung vốn lưu động dành cho SME, với hạn mức đến 150 tỷ đồng, vay tối đa 90% giá trị tài sản bảo đảm, lãi suất cạnh tranh từ 6,3%/năm.

Những giải pháp này thể hiện sự đồng hành của VIB trong việc hỗ trợ các hộ kinh doanh và SME, bởi quản lý dòng tiền chính là thế mạnh của ngân hàng. Chúng tôi mong muốn giúp doanh nghiệp vận hành trơn tru và tối ưu hóa tài chính trong bối cảnh hiện nay.

MC Quốc Khánh: PGS. TS Trường và chị Tường có lời nhắn nhủ nào dành cho các SME cũng như các hộ kinh doanh trong giai đoạn hiện nay?

Bà Tường Nguyễn: Các hộ kinh doanh và doanh nghiệp nhỏ và vừa đang trải qua một giai đoạn có nhiều thay đổi, với những quy định mới về thuế có hiệu lực từ ngày 1/6 và 1/7/2025, đòi hỏi sự thích ứng trong một thời gian ngắn. Những thay đổi này mang đến cả cơ hội và thách thức, nhưng điểm tích cực nhất, theo tôi, là sự minh bạch.

Đây là thời điểm quan trọng để doanh nghiệp chuyển đổi, nếu muốn phát triển bền vững và tăng sức cạnh tranh trong tương lai. VIB rất mong muốn đồng hành cùng các doanh nghiệp, không chỉ thông qua các giải pháp tài chính mà còn cung cấp những tư vấn và hỗ trợ kịp thời, kể cả với các dịch vụ không thuộc lĩnh vực tài chính, để giúp doanh nghiệp vượt qua thách thức và phát triển mạnh mẽ hơn.

PGS. TS Lê Xuân trường: Có ba vấn đề quan trọng đối với các hộ kinh doanh và SME.

Thứ nhất, thay đổi tư duy và hệ thống quản trị. Mọi người cần hướng đến tư duy hiện đại, quản lý minh bạch và kiểm soát tốt hệ thống nội bộ. Hãy xem thách thức từ các quy định mới như một cơ hội để đổi mới, chuyển đổi và vận hành chuyên nghiệp hơn, phù hợp với xu hướng chuyển đổi số của nền kinh tế và doanh nghiệp.

Thứ hai, hướng tới phát triển bền vững. Doanh nghiệp không thể mãi nhỏ, mà cần lớn mạnh. Khi quy mô lớn hơn, quản trị nội bộ càng trở nên quan trọng. Việc xây dựng hệ thống quản trị bài bản sẽ giúp doanh nghiệp tận dụng tốt các cơ hội và giảm thiểu rủi ro.

Thứ ba, lưu ý đặc biệt cho hộ kinh doanh. Theo Nghị quyết 198/2025/QH15 của Quốc hội, từ ngày 1/1/2026, hình thức thuế khoán cho hộ kinh doanh sẽ bị xóa bỏ. Hiện nay, trong khoảng 5 triệu hộ kinh doanh, chỉ vài chục nghìn hộ nộp thuế theo phương pháp kê khai, còn lại nộp theo phương pháp khoán. Do đó, hộ kinh doanh cần chuẩn bị ngay từ bây giờ để thay đổi mô hình kinh doanh phù hợp. Ngoài ra, Nghị quyết 198 cũng miễn thuế thu nhập doanh nghiệp 3 năm cho doanh nghiệp mới thành lập. Đây là cơ hội để các hộ kinh doanh cân nhắc chuyển đổi thành doanh nghiệp, chỉ nộp thuế giá trị gia tăng trong thời gian miễn thuế, tận dụng ưu đãi này để phát triển.