Nông nghiệp Hòa Phát: Chậm mà chắc như xe lu, xây vị thế top đầu

Vào tháng 5/2017, sau 2 năm bắt tay làm nông nghiệp, Hòa Phát lần đầu tiên đưa heo thịt ra bán tại thị trường Vân Đồn (Quảng Ninh). Khi đó, người mua thấy con heo không đẹp, bụng hơi to, mông không nở như các giống heo khác. Nhưng đã lỡ đặt cọc nên đành lấy hàng trong tâm thế chắc phải bù lỗ. Thế nhưng ngay ngày hôm sau, tất cả những người đã lấy thịt heo đều quay lại đặt hàng và yêu cầu phải đúng loại thịt hôm qua.

"Lúc đó, chúng tôi đã biết mình chọn đúng giống heo để nuôi" – Bà Phạm Thị Hồng Vân, Tổng giám đốc Tổng công ty Nông nghiệp Hòa Phát kể lại.

Câu chuyện Hòa Phát làm nông nghiệp, từ việc chọn giống heo, xây dựng hệ thống chuồng trại cho đến các giải pháp chăn nuôi… đều là những điều khác biệt với thị trường. Nó giúp cho một công ty tay ngang vươn lên top đầu ngành chăn nuôi. Dù vậy, sau 10 năm, "vua thép" vẫn phải thừa nhận: Làm nông nghiệp khó thật, dù có tiềm lực vốn tốt nhưng vẫn không thể làm nhanh.

Khi các doanh nghiệp chăn nuôi chọn giống heo sinh sản đạt năng suất 22-25 con/nái/năm thì Hòa Phát bắt đầu với việc chọn giống heo cao sản thuần chủng ba dòng L/Y/DU của Đan Mạch để nuôi sinh sản. Các chuyên gia nước ngoài cho rằng con giống này không thể nuôi ở Việt Nam vì điều kiện khí hậu khác xa, nhiều đơn vị đã từng thử nghiệm nhưng thất bại.

Hòa Phát đã đầu tư chuồng trại quy mô lớn, thiết bị hiện đại, đồng bộ tạo môi trường sống giảm thiểu tác động tiêu cực tới vật nuôi. Đội ngũ kỹ thuật theo dõi các chỉ số chuồng trại 24/24 để điều chỉnh kịp thời. Sau một thời gian, heo cao sản Đan Mạch dần thích ứng khí hậu và cho năng suất sinh sản lên tới 31-32 con/nái/năm, thậm chí có trại đạt 33-34 con/nái/năm.

Khi công bố con số, không ai tin Hòa Phát đã làm được. Nhưng thực tế là vậy, và việc thịt heo "cháy hàng" ở Vân Đồn là bằng chứng cho thấy chất lượng của nó.

Chọn giống là một mảnh ghép cho thấy tư duy và sự khác biệt của Hòa Phát trên con đường làm nông nghiệp với nguyên lý cốt lõi: Không làm nhanh mà làm đúng và làm tốt, không chạy theo số lượng mà đi theo chất lượng.

Theo đó, Tập đoàn xác định phát triển theo chuỗi khép kín Feed – Farm – Food (Thức ăn chăn nuôi - Trang trại - Thực phẩm), nhưng đi từng bước. Trước hết là Feed – Farm, chỉ triển khai Food khi thị trường và năng lực nội tại đủ điều kiện.

Xác định phải làm chuẩn ngay từ đầu, Hòa Phát nói không với mô hình gia công. Thay vào đó, họ chỉ tập trung vào các trang trại do chính mình đầu tư và quản lý trực tiếp. Con đường này tuy khó hơn nhưng đảm bảo chất lượng và khả năng kiểm soát ở mức cao nhất.

Như đã chọn giống heo cao sản thuần chủng ba dòng của Đan Mạch, với mảng gà và bò, Hòa Phát cũng chọn những giống vật nuôi cao sản "khó tính" nhất thế giới như gà đẻ Hyline (Mỹ) và bò thịt Úc. Những giống này yêu cầu điều kiện chăn nuôi và quản lý rất nghiêm ngặt. Để đáp ứng, các trang trại được xây dựng theo mô hình công nghiệp với tiêu chuẩn an toàn sinh học cấp độ cao, khép kín hoàn toàn.

Nhưng Hòa Phát còn đặt ra những tiêu chuẩn khắt khe hơn cả mặt bằng chung. Ví dụ, một trại 1.200 nái của Hòa Phát yêu cầu quỹ đất tối thiểu 10ha, trong khi các trang trại khác thời điểm đó chỉ cần 2-3ha.

"Lý do chúng tôi đặt tiêu chuẩn cao hơn là để có đầy đủ cơ sở vật chất: đủ khu cách ly, khu chăn nuôi, và đặc biệt là dành quỹ đất lớn để làm hệ thống xử lý môi trường, tự tạo vành đai an toàn sinh học tự nhiên. Đó chính là tầm nhìn dài hạn," bà Phạm Thị Hồng Vân, Tổng Giám đốc Công ty CP Phát triển nông nghiệp Hòa Phát chia sẻ.

Mô hình vận hành cũng được học hỏi, triển khai bắt đầu từ các trại hạt nhân, nơi nuôi giống gốc nhập khẩu với tiêu chuẩn cách ly khắc nghiệt. Từ đó, họ nhân rộng thành mô hình đại trà.

Bên cạnh đó, mô hình mạng lưới phân bổ trang trại trên nhiều tỉnh thành giúp phân tán rủi ro dịch bệnh, tối ưu chi phí logistics khi đặt các trại gần nhà máy thức ăn và thị trường tiêu thụ.

Đặc biệt, một điều quan trọng tại Nông nghiệp Hòa Phát là mọi quyết định đều dựa trên dữ liệu để hạn chế cảm tính.

Một ví dụ điển hình là quyết định đối chứng thức ăn chăn nuôi của Hòa Phát với sản phẩm từ một số công ty FDI lớn. Dù xác định gặp rủi ro bị hiểu lầm, họ vẫn thực hiện thử nghiệm để có câu trả lời bằng dữ liệu. Kết quả sau khi thử nghiệm đối chứng trên hai chu kỳ heo nái sinh sản cho thấy thức ăn chăn nuôi Hòa Phát không hề thua kém về chất lượng, thậm chí còn nhỉnh hơn và có hiệu quả kinh tế cao hơn.

Đặc thù của ngành chăn nuôi Việt Nam là biến động giá rất mạnh do phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu và công tác điều tiết cung - cầu còn hạn chế. Quan điểm của Nông nghiệp Hòa Phát là quản trị rủi ro theo nguyên tắc chủ động, không đầu cơ, không chạy theo ngắn hạn.

Về đầu vào, họ đa dạng hóa nguồn cung nguyên liệu, nhập theo hợp đồng cuộn và chia kỳ nhập hàng để bình quân giá. Về vận hành, họ quản trị chi phí sản xuất một cách tiết kiệm, căn cơ. Về đầu ra, Hòa Phát không chạy theo đỉnh giá, không ra vào đàn theo nhịp giá mà xác định đầu tư dài hạn. Theo đó, công ty lập kế hoạch cung – cầu trung và dài hạn, giữ ổn định đàn nái, đàn gà, đàn bò ở mức hợp lý. Khi thị trường biến động mạnh, Hòa Phát ưu tiên cơ cấu sản phẩm và kênh tiêu thụ bền.

"Quy luật thị trường luôn là giá lên rồi sẽ xuống, và khi xuống thì chắc chắn sẽ có lúc tăng trở lại. Duy trì được quy mô đàn ổn định chính là lợi thế để Hoà Phát thu hoạch lớn khi chu kỳ giá đảo chiều" – Lãnh đạo công ty nhấn mạnh.

Thực tế đã cho thấy điều đó. Giữa năm 2017, khi Trung Quốc ngừng nhập heo, giá heo hơi trong nước có lúc rơi xuống đáy 15.000-17.000 đồng/kg, nhiều hộ và doanh nghiệp thua lỗ nặng, giảm quy mô đàn hoặc chuyển sang chăn nuôi gia cầm. Trong giai đoạn đó, Hòa Phát không thu hẹp chăn nuôi mà tiếp tục củng cố chuỗi khép kín, kiểm soát chi phí, chuẩn hóa năng suất.

Một thách thức lớn khác của ngành chăn nuôi là dịch bệnh. Năm 2019, Dịch tả heo châu Phi càn quét, gây tổn thất nặng nề cho ngành chăn nuôi. Nhưng nhờ mô hình an toàn sinh học ba vùng cách ly đã được xây dựng chuẩn từ đầu, sản lượng heo của Hòa Phát vẫn duy trì ổn định. Năm 2020, tổng đàn của Hoà Phát khá khiêm tốn nhưng đã đem về cả chục nghìn tỷ doanh thu.

Tuy nhiên, tập đoàn cũng thừa nhận đã gặp phải sự cố trong giai đoạn 2016-2020 liên quan tới môi trường tại một vài trang trại chăn nuôi heo, bò và gà.

"Điều quan trọng là chúng tôi đã nhìn thẳng vấn đề, xử lý triệt để, và không để tái diễn sự cố tương tự. Hiện nay, hệ thống xử lý nước thải tại các trang trại của Hòa Phát được các chuyên gia đánh giá là một trong những hệ thống hiện đại nhất Việt Nam," bà Phạm Thị Hồng Vân cho biết.

Năm 2022 lại là một điểm khó khăn khác với mảng bò thịt, khi giá bò Úc nhập khẩu tăng mạnh, tỷ giá biến động, trong khi nhu cầu thị trường đi xuống do Trung Quốc bị phong tỏa, bò nhập lậu giá rẻ tràn vào thị trường. Hòa Phát đã chấp nhận chịu lỗ cục bộ, giảm đàn, chậm việc nhập mới để giữ mô hình chăn nuôi chuẩn. Sau giai đoạn khó khăn đó, Hòa Phát bắt đầu phục hồi bằng các biện pháp tái cơ cấu nhân sự và tinh gọn vận hành.

"Chúng tôi không tránh khó, mà dùng khó để rèn chất. Đó là cách Hòa Phát trưởng thành," lãnh đạo Nông nghiệp Hòa Phát đúc kết.

Có một sự thật rằng, khi bắt đầu làm nông nghiệp, lãnh đạo Tập đoàn đã kỳ vọng sau 10 năm, Nông nghiệp sẽ "bằng với thép". Vì làm nông quá khó, kỳ vọng đó không thể trở thành hiện thực.

Dẫu vậy, sau một thập kỷ, Hòa Phát đã làm chủ hoàn toàn chuỗi giá trị từ con giống đến thức ăn chăn nuôi. Theo dữ liệu tổng hợp của Hoà Phát, đến nay, họ giữ vị trí Top đầu thị phần bò Úc, Top 1 thị phần trứng gà phía Bắc với sản lượng gần 1 triệu quả/ngày (Agrimonitor and Viettraders, 2025), Top 13 về thức ăn chăn nuôi và nằm trong nhóm dẫn đầu về chăn nuôi heo với công suất 750.000 con/năm.

Đặc biệt, hiệu suất chăn nuôi của Hòa Phát cao hơn các doanh nghiệp khác. Nhờ làm chủ công nghệ chăn nuôi giống cao sản và quản lý chặt chẽ qua dữ liệu, họ có thể dùng ít thức ăn hơn nhưng vật nuôi tăng trọng tương đương hoặc cao hơn. Cùng với việc tự chủ nguồn thức ăn nội bộ, kỷ luật vận hành và minh bạch chi phí, tập đoàn đã tạo ra biên lợi nhuận lớn và ổn định.

Bên cạnh đó, do Nông nghiệp Hòa Phát có thế mạnh về vốn nên ngay từ đầu đã chấp nhận khấu hao nhanh để lấy lại vốn. Hiện nay chi phí khấu hao trong giá thành giảm đi rất nhiều, dẫn đến tỷ suất lợi nhuận cao.

Hiện tại, nông nghiệp là mảng đóng góp doanh thu lớn thứ hai cho Tập đoàn Hòa Phát, sau thép. Năm 2024, doanh thu thuần đạt 7.084 tỷ đồng - tăng 12,2% so với năm 2023. Trong 6 tháng đầu năm 2025, công ty đã ghi nhận 4.325 tỷ doanh thu - tăng mạnh so với cùng kỳ và bằng 61% cả năm 2024. Lợi nhuận sau thuế 6 tháng đầu năm 2025 tăng vọt lên 939 tỷ đồng, gấp 2,3 lần cùng kỳ năm trước.

Dự kiến, lợi nhuận ròng năm 2025 đạt khoảng 1.500 tỷ đồng.

Mới đây, Tổng Công ty Cổ phần Phát triển Nông nghiệp Hòa Phát đã chính thức nộp hồ sơ IPO. Dự kiến, công ty sẽ niêm yết trên sàn HoSE sớm nhất vào tháng 12/2025 với mã HPA.

"Quyết định IPO công ty Nông nghiệp Hòa Phát không đơn thuần chỉ để huy động vốn phát triển như nhiều người nghĩ. Thực tế, nếu chỉ cần vốn thì tập đoàn hoàn toàn có thể hỗ trợ. Chúng tôi có những lý do chiến lược sâu xa hơn" – Lãnh đạo công ty cho biết.

Theo đó, IPO là cách để ghi nhận thành quả 10 năm và minh bạch hóa hoạt động. Nhưng quan trọng hơn, Hòa Phát muốn tìm kiếm đối tác chiến lược có chuyên môn sâu để phát triển bền vững theo chuỗi.

"Trong 10 năm qua, Hòa Phát đã làm tốt hai khâu Feed và Farm. Nhưng để bứt phá mạnh mẽ hơn, chúng tôi cần những đối tác có kinh nghiệm trong những mảng mà Hòa Phát đang muốn làm nhưng chưa làm được," lãnh đạo công ty nói.

Ngoài ra, việc lên sàn cũng giúp Nông nghiệp Hòa Phát có tính tự chủ cao hơn trong việc huy động vốn, ra quyết định kinh doanh, và phát triển phù hợp với đặc thù ngành nông nghiệp. Đây là bước đi chiến lược để Hòa Phát tiếp tục phát triển bền vững, mở rộng chuỗi giá trị, và trở thành một doanh nghiệp nông nghiệp hàng đầu Việt Nam trong tương lai.

Trong 3-5 năm tới, chiến lược của Nông nghiệp Hòa Phát sẽ tập trung phát triển theo chiều sâu, với động lực tăng trưởng chính vẫn là các mảng cốt lõi hiện tại gồm heo, bò, gà và thức ăn chăn nuôi. Các lĩnh vực tiềm năng khác như chế biến thực phẩm (Food) sẽ được cân nhắc và có thể triển khai khi có đủ điều kiện hoặc hợp tác với các đối tác chiến lược phù hợp.