Nóng: Elon Musk bị kiện tập thể với cáo buộc 'lừa đảo'

Những gì Musk đối diện hôm nay cho thấy ranh giới mong manh giữa tầm nhìn và ảo tưởng.

Elon Musk luôn biết cách thắp lên niềm tin bằng viễn cảnh tương lai xa hoa. Trong gần một thập kỷ, ông liên tục khẳng định xe Tesla có thể tự lái hoàn toàn - một lời hứa không chỉ làm dấy lên sự kỳ vọng khổng lồ mà còn góp phần đưa giá trị công ty lên mức đỉnh cao chưa từng có. Thế nhưng giờ đây, những khẳng định ấy đang trở thành gánh nặng pháp lý khi cơ quan quản lý, bồi thẩm đoàn và chính người tiêu dùng bắt đầu đòi hỏi một câu trả lời thỏa đáng thay vì viễn cảnh viễn vông.

Một thẩm phán tại California mới đây đã ‘bật đèn xanh’ cho nhóm tài xế kiện tập thể Tesla. Họ cho rằng Musk đã phóng đại phần mềm Full Self-Driving, khiến người mua tin rằng xe có thể vận hành mà không cần bàn tay con người, trong khi thực tế công nghệ mới chỉ dừng ở mức hỗ trợ, vẫn đòi hỏi sự giám sát chặt chẽ.

Trước đó, ở Miami, một bồi thẩm đoàn đã yêu cầu Tesla bồi thường hơn 240 triệu đô la cho gia đình một nạn nhân thiệt mạng trong tai nạn liên quan đến chế độ lái tự động Autopilot. Bằng chứng cho thấy hệ thống không đưa ra cảnh báo hay giành lại quyền kiểm soát trong thời khắc nguy hiểm.

Những phản ứng pháp lý không dừng lại ở khách hàng. Chính cổ đông Tesla tại Texas cũng khởi kiện Musk và công ty vì cáo buộc thổi phồng tiềm năng robotaxi nhằm thao túng giá cổ phiếu. Sự kiện ra mắt Robotaxi tại Austin từng được xem là bước ngoặt, hứa hẹn tạo ra một kỷ nguyên mới của dịch vụ vận tải. Nhưng thay vì những chuyến xe hoàn hảo không tài xế, những video ghi lại cảnh robotaxi chạy sai làn, phanh gấp vô lý, thậm chí trả khách ngay giữa giao lộ.

Điều đáng chú ý là ngay từ năm 2015, Musk đã hứa hẹn Tesla sẽ đạt tới mức tự lái cấp độ 5 – nghĩa là hoàn toàn không cần sự can thiệp của con người – chỉ trong vài năm. Nhưng đến nay, tất cả những gì Tesla đạt được mới chỉ là cấp độ 2, tức là xe có thể hỗ trợ nhưng luôn cần người lái giám sát. Việc chọn con đường nhanh và mạo hiểm giúp Musk thu hút sự chú ý, nhưng cũng khiến công ty ông đối diện những rủi ro chết người.

“Bộ phần cứng tự động hóa hoàn toàn sẽ là tiêu chuẩn trên tất cả các xe Tesla sản xuất từ nay trở đi”, Musk phát ngôn trước đây. Khi khi phần mềm hỗ trợ AI được tinh chỉnh, một loạt camera kỹ thuật số, cảm biến siêu âm và radar sẽ mang lại cho Tesla khả năng tự động hóa hoàn toàn Cấp độ 5 - một chỉ số cho thấy khả năng tự động lái trong mọi điều kiện”.

Từ công nghệ hyperloop đến mái nhà năng lượng mặt trời, cho đến khoản tiết kiệm hàng nghìn tỷ đô la từ việc cắt giảm ngân sách liên bang của DOGE, Musk vốn nổi tiếng với những lời khoe khoang thái quá và nói dối trắng trợn. Trong nhiều năm, thói quen dần trở thành vấn đề lớn đối với Tesla, vốn đã bị ảnh hưởng nặng nề bởi doanh số xe điện toàn cầu giảm 13% trong nửa đầu năm 2025.

Cơ quan An toàn Giao thông Quốc gia Mỹ (NHTSA) đã ghi nhận ít nhất 13 vụ tử vong liên quan đến Autopilot và hàng trăm tai nạn khác. Những con số này phơi bày thực tế rằng lời hứa “an toàn hơn con người” chưa hề được chứng minh. Trái lại, việc tung ra những bản beta của phần mềm cho hàng trăm nghìn tài xế sử dụng chẳng khác nào biến đường phố thành phòng thí nghiệm, nơi tính mạng con người trở thành biến số. Đây chính là điểm khiến giới chức và dư luận phẫn nộ.

Những gì Musk đối diện hôm nay cho thấy ranh giới mong manh giữa tầm nhìn và ảo tưởng. Trong một thời gian dài, ông thành công tạo ra sự hưng phấn, song một khi niềm tin không còn được củng cố bằng thực tế, nó dễ dàng trở thành gánh nặng. Các vụ kiện ở California, Miami hay Texas là minh chứng rằng xã hội không còn chấp nhận sự mập mờ.

Năm 2019, Elon Musk từng tuyên bố rằng công ty ông sẽ có 1 triệu robotaxi trên đường vào năm 2020. Tham vọng hoàn toàn không sai, thậm chí vẫn là mục tiêu đáng theo đuổi của cả ngành công nghiệp ô tô, nhưng cách vị tỷ phú lựa chọn để đạt tới – bằng những tuyên bố vượt xa bằng chứng – đang phản tác dụng. Nó không chỉ kéo Tesla vào vòng xoáy kiện tụng, mà còn tạo ra sự ngờ vực đối với toàn bộ lĩnh vực xe tự hành.

Elon Musk từng nói Tesla không chỉ là một hãng xe, mà là công ty công nghệ mang sứ mệnh thay đổi thế giới. Đúng vậy, thế giới đang thay đổi, nhưng không phải lúc nào cũng theo cách ông mong muốn. Có lẽ, đây chính là bài học mà Tesla và cả ngành công nghiệp xe tự lái buộc phải tiếp nhận trong những năm tới.

“Hiện tại, đã có những chiếc taxi robot thực sự chở người thật trên đường”, Bryant Walker Smith, một nhà nghiên cứu về xe tự lái kiêm giáo sư tại Đại học Nam Carolina, cho biết. “Không chiếc nào trong số chúng là Tesla cả”.

Theo: Forbes, WSJ