Nông dân phòng hạn từ sớm, giảm thiểu thiệt hại

Chủ động ứng phó với hạn hán, nhiều nông dân ở Tây Nguyên đã bảo vệ được mùa màng, hạn chế thiệt hại trong sản xuất.

Cuối tháng 4-2025, gia đình anh Trần Văn Huy, một nông dân ở xã Đức Mạnh (huyện Đắk Mil, tỉnh Đắk Nông) khoan giếng và lắp đặt hệ thống tưới phun mưa cho hơn 300 cây sầu riêng đang cho thu hoạch. "Nước tưới gần như quyết định năng suất, nhất là trong giai đoạn ra hoa, đậu quả", anh Huy cho hay.

Nông dân chủ động giữ ẩm, tiết kiệm nước cho cây trồng

Cùng lúc, ông Cao Văn Điệp ở thôn Tân Định, xã Đắk Gằn (Đắk Mil) đầu tư ba hồ chứa nước để tưới cho 900 cây xoài trong vườn. Ông Điệp chia sẻ: "Biến đổi khí hậu khiến mùa khô ngày càng khốc liệt. Nếu không chủ động nước tưới, cây chết, coi như công sức mấy năm trời đổ sông đổ biển".

Nông dân cũng áp dụng các biện pháp tự nhiên như giữ cỏ tự nhiên trong vườn để giảm bốc hơi và tạo lớp mùn giúp cải thiện đất. Tại Đắk Lắk, nông dân tiếp tục sáng tạo trong việc chống hạn.

Ở xã Ea Tiêu (huyện Cư Kuin), bà Trần Thị Liên chia sẻ, người dân đã áp dụng cách kiểm tra độ ẩm đất bằng ống sữa bò hoặc chai nhựa úp ngược xuống đất. "Nếu sáng hôm sau thấy có nước trong chai, đất còn đủ ẩm và chưa cần tưới thêm", bà Liên nói.

Ông Phạm Phú Ngọc - quản lý Chương trình NESCAFÉ Plan - cho rằng việc áp dụng nông nghiệp tái sinh giúp giảm 40 - 60% lượng nước tưới và tiết kiệm chi phí sản xuất, đồng thời cải thiện chất lượng đất.

Tăng cường công tác quản lý nước và ứng phó hạn hán

Chính quyền địa phương cũng đóng vai trò quan trọng trong công tác phòng chống hạn. Sở Nông nghiệp và Môi trường Đắk Nông thông tin, tỉnh có 307 công trình thủy lợi với diện tích mặt nước khoảng 3.700ha, nhưng việc khai thác nước vẫn phụ thuộc vào sự chủ động của người dân.

Tại Đắk Lắk, tình hình cũng không khả quan. Riêng huyện Ea H'leo có hơn 31.100ha cà phê, nhưng các công trình thủy lợi chỉ cung cấp nước cho hơn 4.000ha. Nếu nắng nóng kéo dài, khả năng thiếu nước trong đợt tưới thứ ba là rất cao. 

Từ khó khăn đó, chính quyền đã khuyến cáo người dân gieo trồng sớm và chuyển đổi cây trồng ở vùng thiếu nước, đồng thời nạo vét kênh mương để chống thất thoát nước.

Nhiều nông dân đã chủ động đầu tư hệ thống tưới tiết kiệm và phương pháp trữ nước. Gia đình anh Phan Cảnh Cư ở thôn 7, xã Ea Nam (huyện Ea H'leo) đã lắp hồ bạt và khoan giếng sâu hơn 100m để trữ nước. Gia đình anh Bùi Ngọc Dực ở thôn 8, xã Ea Khăl cũng lắp hệ thống tưới phun sương ngầm cho 2ha cà phê, giúp tiết kiệm nước hiệu quả.

Theo bà Nguyễn Thị Hảo - phó trưởng Phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Ea H'leo - cho hay hơn 60% hộ dân trong huyện đã áp dụng các kỹ thuật tưới tiết kiệm, giúp giảm sự phụ thuộc vào các công trình thủy lợi và duy trì năng suất cây trồng.

Ở nhiều địa phương có diện tích cây cà phê, hồ tiêu, sầu riêng… lớn như Cư M'gar, Krông Năng, Krông Pắk, Buôn Hồ… nông dân cũng chủ động nguồn nước tưới, tưới tiết kiệm để không phụ thuộc ông trời.

Ông Nguyễn Văn Hà - phó giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Đắk Lắk - cho hay thời tiết ngày càng khắc nghiệt, trong khi hệ thống thủy lợi chỉ đáp ứng một phần nhu cầu tưới cho cây trồng.

"Vì vậy việc tưới tiêu hiện nay phần lớn phụ thuộc vào sự chủ động của người dân. Nhiều nơi đã xây dựng hồ chứa nước và hệ thống tưới tiết kiệm, giúp duy trì nguồn nước tưới ổn định cho cây trồng", ông Hà nói.