Nỗi lo lối thoát nạn khi nhà ống bịt kín biển hiệu

Quán ăn xảy ra hoả hoạn khiến ba mẹ con chủ quán và nữ nhân viên tử vong hôm 5/12 nằm trong dãy nhà ống liền kề trên đường Trần Hưng Đạo (phường Cầu Ông Lãnh, TP HCM), mặt tiền ốp gạch, biển hiệu gỗ che kín từ lầu một, phía sau không có lối thoát nạn thứ hai.

Khi cháy bùng lên, nữ nhân viên ngủ ở lầu ba tìm đường xuống cầu thang để thoát thân. Tuy nhiên điện cúp, khói đen bao trùm, còn tầng trệt - lối ra duy nhất - đang cháy dữ dội. Chị phải chạy ra ban công sau và nhảy xuống từ độ cao hơn 10 m mới giữ được tính mạng.

Theo cảnh sát, đám cháy phát ra từ khu bếp rộng khoảng 20 m2 ở tầng trệt, chắn toàn bộ lối thoát hiểm của căn nhà. Cửa cuốn kiên cố và phần mặt tiền bị bịt kín khiến việc phá dỡ, tiếp cận chữa cháy và cứu nạn gặp nhiều khó khăn. Những người sống sót phải nhảy từ tầng cao hoặc được lực lượng chức năng nâng thang tiếp cận từ sân thượng.

Tình trạng nhà ống lắp đặt biển hiệu bịt kín mặt tiền, ban công như tại quán ăn trên rất phổ biến ở TP HCM. Đặc biệt là khu trung tâm khi người dân tận dụng tối đa diện tích cho kinh doanh, quảng cáo dù việc này không đảm bảo an toàn về phòng cháy, chữa cháy.

Thống kê của Sở Xây dựng TP HCM từ ngày 18/8 đến 17/11, qua kiểm tra hơn 4.300 căn hộ, cơ sở, lực lượng chức năng đã phát hiện nhiều vi phạm trật tự xây dựng, tiềm ẩn mất an toàn phòng cháy chữa cháy.

Một số lỗi phổ biến như nhà ống dựng vách kính, vách gạch, nhựa, biển hiệu che chắn ban công làm thay đổi công năng và tăng nguy cơ cháy nổ. Hạng mục này cũng làm giảm khả năng thông gió, thoát khói khi cháy, đồng thời cản trở lực lượng cứu hộ tiếp cận từ bên ngoài khi phát sinh sự cố.

Ông Lê Đình Tuyến, Phó ban Khoa học kỹ thuật (Hiệp hội PCCC và Cứu nạn, cứu nạn Việt Nam) cho biết, theo Quy chuẩn 06, biển hiệu, quảng cáo, mặt dựng tại các nhà phố phải tuân thủ về vị trí là không che lối thoát hiểm, ban công. Biển hiệu có bề ngang không quá chiều rộng mặt tiền, độ cao tối đa 4 m và phải làm vật liệu chống cháy.

Tuy nhiên, hiện nay nhiều nơi lắp đặt biển hiệu phủ bề ngoài các tầng, đa phần lại dùng tấm mica, nhựa, gỗ. Các thiết kế này che lấp lối thoát hiểm, cứu hoả. Cách xây dựng như vậy còn tạo nguy hiểm nếu xảy ra cháy ở tầng trệt do lối thoát duy nhất của người ở trên các tầng sẽ không còn.

"CO, CO2 từ đám cháy phía dưới bốc lên trên tích tụ, nạn nhân không có không gian để lấy oxy sẽ lâm vào nguy kịch sau vài phút", ông Tuyến nói. Dẫn chứng là vụ cháy biểu hiệu phía trước quán karaoke ở phố Trần Thái Tôn, TP Hà Nội vào tháng 11/2016 đã toả khí độc vào bên trong khiến 13 người tử vong.

TS.KTS Hoàng Ngọc Lan, Viện Đô thị Thông minh và Quản lý (ISCM, Đại học Kinh tế TP HCM), cho rằng kiểu nhà ống tại TP HCM hiện nay hầu hết chỉ có một lối thoát hiểm ở cửa chính do diện tích xây dựng hạn chế. Vì lo ngại an ninh, nhiều hộ lại lắp thêm khung sắt bịt kín ban công, cửa sổ.

Với những ngôi nhà ở trung tâm thành phố, khu vực sầm uất còn tối ưu hoá diện tích bằng biển quảng cáo che bít mặt tiền. Nhiều bảng có kích thước lớn lắp sát mặt nhà hoặc che nhiều tầng, khiến người bên trong không thể thoát ra, trong khi cứu hộ phía ngoài khó tiếp cận khi có sự cố. Khi xảy ra cháy, khói có thể làm người bên trong rối loạn phương hướng và dễ bị ngạt, nhất ban đêm khi đang ngủ, phản ứng chậm hơn.

Theo bà Lan, trước năm 1975, nhiều khu dân cư ở thành phố được quy hoạch chú trọng lối thoát hiểm khi chừa phần đất phía sau hai dãy nhà làm "hẻm thông hành địa dịch", có đường đi rộng chừng 1-2 m phục vụ thoát nước, thông gió và làm lối thoát hiểm cho hai bên. Tuy nhiên, qua thời gian, dân số tăng trong khi quỹ đất khan hiếm nên việc chừa đường phía sau nhà đã không còn, đa phần nhà ống xây đối lưng nhau nên triệt tiêu một lối thoát hiểm.

Trước vấn đề trên, ông Lê Đình Tuyến đưa ra giải pháp, đối với nhà ống là nơi ở kết hợp kinh doanh, chủ hộ nên có cách ngăn cháy giữa khu vực kinh doanh với ngủ nghỉ. Trong nhà nên có thiết bị phát hiện sự cố rò rỉ chất khí nguy hiểm cháy, nổ; lắp chuông báo cháy, đèn khẩn cấp, dán phản quang các bức tường, cầu thang chỉ hướng để người bên trong có thể nhìn thấy hoặc dùng đèn pin điện thoại để tìm thoát nhanh nhất.

Đại diện Phòng Cảnh sát PCCC TP HCM khuyến cáo nhà ống không nên lắp biển hiệu, lồng sắt hay cửa kính bịt kín ban công, cửa sổ – những vị trí có thể dùng làm lối thoát hiểm. Với loại nhà này, cần bố trí lối thoát nạn thứ hai ngoài cửa chính như cầu thang thoát hiểm ngoài nhà, lối ra ban công, sân thượng, mái để có thể thoát sang căn hộ liền kề khi nguy hiểm.

Cơ quan chức năng gợi ý người dân chuẩn bị thang, thang dây, hoặc dây tự cứu tại cửa sổ, ban công. Khi phát hiện cháy, cần báo động và thoát ra ngoài theo lối gần nhất. Người trong nhà nên giữ bình tĩnh, dùng khăn hoặc áo thấm nước che mũi, miệng để hạn chế hít khói độc.

Giang Anh - Đình Văn