Nơi gieo chữ nghĩa và đạo làm người ở cù lao An Bình

"Thư viện Miệt Vườn” nằm trong ngôi nhà ba gian truyền thống Nam Bộ của chị Phạm Thị Ngọc Trinh. Người dân cù lao vẫn gọi chị bằng cái tên thân mật: “Út Trinh”.

1. Thư viện của chị từ lâu đã trở thành điểm hẹn thân quen của học trò xứ cù lao. Cửa thư viện mở suốt ngày, học sinh ra vào tự do, tự mượn, tự trả. Những chiếc kệ gỗ bạc màu thời gian nâng đỡ hàng trăm đầu sách, không cần thủ thư trông coi nhưng vẫn ngăn nắp, ấm cúng.

Sinh ra trong một gia đình nghèo có đến 10 anh chị em, Út Trinh từng không có điều kiện để đọc sách khi còn nhỏ. Chính sự thiếu thốn ấy lại trở thành động lực để khi trưởng thành, thành đạt, chị quyết tâm xây dựng một thư viện ngay trong ngôi nhà của mình.

“Ngày xưa, chỉ cần có một cuốn sách để đọc cũng đã là niềm hạnh phúc. Tôi mong con em trong xóm, trong xã không phải khát chữ nghĩa như mình ngày nhỏ” - chị kể.

Năm 2023, khi đón đoàn sinh viên Mỹ đến giao lưu, chị đã nhờ Trường THPT Hòa Ninh (xã An Bình, Vĩnh Long) đưa học sinh tới tham dự. Từ đó, cô giáo Trần Huỳnh Nhị (giáo viên Văn Trường THPT Hòa Ninh) và Út Trinh bắt tay mở ra một không gian văn hóa đọc. Thư viện Miệt Vườn chính thức hình thành, không chỉ là nơi học sinh đọc sách mà còn là nhịp cầu kết nối học trò cù lao với bạn bè quốc tế, rèn luyện tiếng Anh, học cách mở lòng với thế giới.

2. Thư viện Miệt Vườn không chỉ có những kệ sách mở cửa cả ngày mà mỗi tháng đều có một hoạt động mang tên “chạm sách”.

Học trò tụ hội, đọc chung một tác phẩm, chia sẻ cảm nhận, trình diễn văn nghệ, thậm chí tự làm bánh kem, tự dẫn chương trình.

Ngày 21/1 vừa qua, Út Trinh xuất hiện trong vai trò khách mời với chủ đề “Nói với bạn trẻ về văn hóa xứ mình”. Nhiều em học sinh đã bộc bạch nhờ những buổi như thế, các em thấy trưởng thành hơn, biết trân trọng gốc gác và yêu thêm từng phong tục của quê hương.

Trong một dịp khác, buổi “chạm sách” kỷ niệm sinh nhật thư viện đã khiến chính Út Trinh rưng rưng. Cô Huỳnh Nhị - người đồng hành cùng chị Út Trinh - cũng xúc động thừa nhận: “Đây là những trải nghiệm chỉ có một lần trong đời. Chúng tôi chỉ có thể biết ơn, vì được kết nối, được yêu thương, được tiếp sức”.

3. Không gian đọc ấy giản dị nhưng ấm áp, trở thành mái nhà chung cho tuổi trẻ cù lao. Từng cuốn sách ở đây không chỉ truyền tải tri thức mà còn gieo vào tâm hồn các em những hạt giống đạo làm người: biết yêu thương, biết sẻ chia, biết trân trọng cội nguồn.

Trong bối cảnh điện thoại thông minh và mạng xã hội chiếm gần hết thời gian của giới trẻ, sự hiện diện của Thư viện Miệt Vườn là một “ốc đảo” văn hóa, giúp các em có chỗ neo đậu tâm hồn.

Út Trinh bày tỏ: “Tôi chỉ có ước mơ đơn giản là các em trong xóm này nói được tiếng Anh, đọc thêm những cuốn sách hay, tự tin giao tiếp với người nước ngoài”. Nhưng trên thực tế, chị đã làm được nhiều hơn thế: chị trao cho các em không gian học hỏi, rèn luyện, và cả sự tự tin khi bước ra thế giới.

Với học trò, mỗi chuyến ghé thư viện là một chuyến đi trong tâm hồn. Các em không chỉ học kiến thức từ sách mà còn học cách lắng nghe, cách bày tỏ, cách sống tử tế. Những suất học bổng được trao, những phần thưởng nhỏ dành cho nỗ lực đọc sách, tất cả đều trở thành ký ức đẹp. Có em còn nói: “Em nhận ra đọc sách không chỉ để biết mà còn để sống tốt hơn”.

Ghé lại thư viện sau kỳ thi học kỳ, Thảo Vy - học sinh Trường THPT Hòa Ninh - chọn cho mình một cuốn sách trên kệ rồi thảnh thơi ngồi xuống nơi góc nhà hướng ra dòng sông Cổ Chiên.

Trừ tiếng xuồng máy lạch tạch ngoài sông, không gian ấy yên ắng đến lạ, đúng như tên gọi của nó: cù lao An Bình. “Em rất thích những buổi đọc sách ở đây. Mọi thứ khiến em yêu quê hương mình hơn và yêu thêm những nét truyền thống của dân tộc” - Vy chia sẻ.

Trong một xã hội đang chuyển động nhanh, Thư viện Miệt Vườn và người phụ nữ áo bà ba Út Trinh chính là điểm neo cần thiết.

Từ một ước mơ nhỏ bé của cô bé nhà nghèo, nay đã trở thành một công trình văn hóa cộng đồng, truyền cảm hứng không chỉ cho học sinh mà cho cả người lớn rằng: chỉ cần gieo hạt chữ nghĩa, một ngày nào đó cây đời sẽ trổ hoa, đơm trái.

4. Út Trinh là một doanh nhân du lịch, một CEO thành đạt nhưng trên hết, chị là người nặng lòng với di sản quê hương. Những chuyến đi giữ làng gạch Măng Thít, phục hồi ẩm thực dân gian, tổ chức đêm đờn ca tài tử dưới ngọn đèn dầu - tất cả đều chung một mạch nguồn: gìn giữ và lan tỏa văn hóa.

Thư viện Miệt Vườn chỉ là một mảnh ghép nhưng là mảnh ghép ấm áp nhất: nơi vun trồng chữ nghĩa cho thế hệ trẻ, để từ đó, các em lớn lên với sự hiểu biết và tình thương.

Nhìn lại hành trình gần 20 năm gắn bó với du lịch miệt vườn, với cộng đồng, có thể thấy Út Trinh không chỉ xây dựng một cơ sở lưu trú, một công ty du lịch, mà còn xây dựng một di sản sống động cho quê hương.

Mỗi trang sách lật ra ở một góc nào đó của Thư viện Miệt Vườn là một bước đi tiếp nối tâm nguyện ấy. Và từ những bước đi lặng lẽ, một thế hệ trẻ cù lao An Bình đang được nuôi dưỡng - để hiểu, để thương và để làm người tử tế.