Nối dài những con đường mang ấm no lên vùng cao biên giới

Những tuyến đường giao thông nông thôn đang dần được nối dài tới tận thôn bản, nương rẫy cheo leo trên những sườn núi đá ở huyện Mường Khương (tỉnh Lào Cai), mở ra tương lai tươi sáng hơn cho bà con vùng cao biên giới.

XEM CLIP:

Động lực để huyện vùng cao biên giới thay đổi diện mạo

Cũng như nhiều người dân khác ở xã Nậm Chảy, ông Ma Triều Chính - Chủ tịch Hội Nông dân xã nhớ như in bao vất vả, khó khăn thuở chỉ có những đoạn đường đất đi lâu ngày mà thành. 

“Bà con ở đây chủ yếu sống nhờ cây ngô, cây chuối. Trước kia, bà con chỉ có cách vác, địu vài buồng chuối, tải ngô đi bộ một quãng đường rất dài đến chợ để bán. Mệt lắm mà bán chẳng được bao nhiêu tiền”, ông Chính hồi tưởng.

Kể từ khi có đường bê tông, việc vận chuyển hàng hóa thuận lợi hơn rất nhiều.

Ông Vàng Việt Trung, Chủ tịch UBND xã Nậm Chảy phấn khởi cho hay: “Trước phải vác bộ buồng chuối đi ra chợ, bà con chỉ bán được 2-3 nghìn đồng/kg. Nay có đường cho ô tô vào tận nương thu mua, chuối bán tại nương cũng được 7-8 nghìn đồng/kg, thậm chí lúc cao điểm đạt tới 22 nghìn đồng/kg chuối quả”. 

Vị Chủ tịch xã kể thêm, thời các thôn biên giới như Lao Chải hay Gia Khâu B, Cốc Râm, Sấn Pản… chưa có đường, người dân muốn làm nhà cũng khó vận chuyển xi măng, thép hay vật liệu khác. Giờ đường đến tận thôn, chi phí xây nhà giảm đáng kể. Diện mạo thôn bản khang trang.

Ông Tô Việt Thành - Phó Chủ tịch UBND huyện Mường Khương khẳng định các tuyến đường giao thông nông thôn đã tạo động lực lớn cho việc phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt ở những vùng khó khăn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. 

“Ở Mường Khương, sản xuất nông nghiệp là kinh tế chủ đạo. Đường giao thông nông thôn đã thúc đẩy giao thương hàng hóa, đưa những nhà cung cấp đầu mối đến với người dân gần hơn, giảm chi phí vận chuyển, qua đó giúp giảm chi phí đầu vào, tăng lợi nhuận cho bà con”, ông Thành phân tích.

Phó Chủ tịch huyện Mường Khương nhấn mạnh, xây dựng đường giao thông nông thôn là một chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước, rất hợp với lòng dân. 

Nhờ có đường giao thông nông thôn đầu tư đồng bộ, đời sống người dân Mường Khương từng bước cải thiện, tỷ lệ hộ nghèo ngày càng giảm, số hộ khá, giàu ngày càng tăng.

Tình nguyện hiến đất làm đường vì con cháu sau này

Giai đoạn 2021-2025, xã Nậm Chảy đưa vào sử dụng 8 tuyến đường giao thông nông thôn với tổng chiều dài trên 15km. Tất cả các tuyến đường từ xã đến thôn đã được cứng hóa.

Tính trên toàn địa bàn huyện Mường Khương, đến tháng 4 năm nay đã có 106 công trình đường giao thông nông thôn với tổng chiều dài trên 610km được hoàn thành. Trong đó, 84 công trình thụ hưởng chính sách ưu đãi của chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, chương trình 1719. 

Riêng từ năm 2021 đến nay, toàn huyện đã hoàn tất thi công 277km đường giao thông nông thôn, trong đó kiên cố hóa 210km đường bê tông.

Tuy nhiên, để những tuyến đường giao thông nông thôn hiện diện ở xã vùng cao biên giới này không phải chuyện đơn giản một sớm một chiều.

Không có kinh phí đền bù giải phóng mặt bằng; địa hình chia cắt mạnh khó xác định hướng tuyến; địa hình nhiều rừng, phải tránh đi qua rừng tự nhiên; đời sống kinh tế của người dân nhiều khó khăn, khó đóng góp tiền của để làm đường… là cả loạt “bài toán” khó.

Với nguồn vốn hỗ trợ từ 2 chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững và 1719, lãnh đạo xã Nậm Chảy phải rà soát nhu cầu đầu tư, ưu tiên triển khai trước những tuyến đường đem lại lợi ích nhiều nhất cho người dân.

“Không phải tất cả các hộ dân đều đồng thuận ngay, vẫn còn một số vướng mắc trong việc giải phóng mặt bằng. Chúng tôi triển khai theo phương thức từ cơ sở lên trên: dựa trên kế hoạch do thôn đề xuất, tổ chức họp thôn, thông báo rõ tuyến đường dự kiến đi qua khu vực đồi nương nào. Sau khi người dân đồng thuận và ký cam kết hiến đất, kế hoạch mới được lập và trình lên xã, huyện, tỉnh", ông Vàng Việt Trung chia sẻ.

Còn ông Ma Triều Chính cho biết lúc đầu họp thôn, thông báo về việc hiến đất mà không có cơ chế đền bù, nhiều hộ dân không đồng tình. Bà con lo ngại khi không còn đất canh tác.

“Sau khi chúng tôi làm vài mô hình điểm tại một số thôn, đưa bà con đi tham quan đường giao thông nông thôn tại các xã, tỉnh, huyện khác thì mọi người dần hiểu ra. Nhiều người bày tỏ mong muốn cũng có đường đến tận nương”, ông Chính kể.

Bây giờ, hầu hết các hộ dân ở Nậm Chảy đều nhiệt tình ủng hộ chủ trương hiến đất làm đường. 

Điển hình là hộ anh Sân Vần Tờ tự nguyện hiến diện tích rất lớn ruộng nương. Anh cho biết lý do rất đơn giản vì "tương lai con cháu sau này”.

Bà con Nậm Chảy chỉ đề xuất nhà nước có cơ chế hỗ trợ một phần chi phí hoa màu khi họ hiến những mảnh đất đang là vườn chuối, nương ngô đem lại nguồn thu nhập đáng kể của gia đình.

Cần có cơ chế tốt hơn khi nhân dân “cùng làm”

Những tuyến đường giao thông nông thôn đang tiếp tục được nối dài tới các địa bàn xa xôi nhất của huyện vùng cao biên giới Mường Khương, trong đó có đóng góp không nhỏ của các tổ, đội thi công địa phương.

Bắt đầu tham gia xây dựng đường nông thôn từ năm 2016, ông Mai Văn Chi - Đội trưởng Tổ đội thi công xã Nậm Chảy không giấu sự tự hào khi tổ đội mình đã chung tay góp sức xây dựng khoảng 20km đường, giúp cuộc sống của bà con nơi đây thay đổi rõ rệt.

Điều khiến ông Chi băn khoăn là tổ đội thi công theo cơ chế khoán nhưng suất đầu tư theo quy định quá thấp, lợi nhuận hiện chỉ đủ để duy trì hoạt động chứ khó phát triển lớn hơn.

“Địa hình, địa chất vùng cao có độ dốc tự nhiên cao, tỷ lệ đá cứng rất nhiều, nhiều tuyến 50% đá - 50% đất. Chúng tôi rất mong nhà nước quan tâm, có cơ chế đầu tư phù hợp hơn, chẳng hạn tăng mức hỗ trợ phá đá, vận chuyển vật liệu thi công… để yên tâm triển khai thêm những con đường mới”, ông Chi đề xuất.

Hiện nay có 3 tổ đội đang thi công đường giao thông nông thôn trên địa bàn xã Nậm Chảy. Mỗi tổ đội từ 10-15 người, trang bị cả ô tô, máy xúc…

“Các tổ đội áp dụng cơ chế khoán gọn, không có ngân sách nhà nước hỗ trợ khi thi công đường giao thông nông thôn. Nguồn lực hỗ trợ của xã chủ yếu chỉ là huy động một phần công sức của người dân địa phương tham gia đổ bê tông. Trong khi đó, cơ chế hỗ trợ phá đá vẫn còn thấp. Nếu khối lượng đá được thanh toán theo như định mức xây dựng cơ bản thì sẽ bớt khó khăn cho các tổ đội thi công”, Chủ tịch xã Nậm Chảy đồng cảm với ông Chi.

Trong bối cảnh Nậm Chảy đang phấn đấu về đích nông thôn mới, nhiều tuyến đường mới được triển khai cùng lúc, ước tính chi phí nhân công trên 1 tỷ đồng/năm. 

“Nếu có thể được thì đối với xã nghèo, đặc biệt là xã vùng cao có tỷ lệ hộ nghèo, cận nghèo xấp xỉ 70% như Nậm Chảy, nhà nước nên có cơ chế hỗ trợ 100%, không huy động sức dân nữa”, ông Trung kiến nghị. 

Phó Chủ tịch huyện Mường Khương cho biết toàn huyện đang có 5 xã nông thôn mới, dự kiến đến cuối năm 2025 phấn đấu thêm xã Nậm Chảy đạt tiêu chí nông thôn mới và xã Bản Sen là xã nông thôn mới nâng cao. Những tuyến đường giao thông nông thôn là tiêu chí quan trọng để hiện thực hóa mục tiêu này.

“Đây là nhiệm vụ rất khó khăn nhưng chúng tôi đặt quyết tâm cao, phấn đấu sẽ hoàn thành. Rất mong các chương trình hỗ trợ của trung ương và của tỉnh tiếp tục được triển khai thực hiện trong thời gian tới trên địa bàn nhiều khó khăn như Mường Khương. Đồng thời, chúng tôi cũng mong có sự đồng hành của các doanh nghiệp, phương tiện thông tin đại chúng để người dân hiểu được lợi ích mà công trình giao thông nông thôn đem lại”, ông Thành chia sẻ thêm.