Những quy tắc ngầm đằng sau một căn phòng đẹp mê mẩn

(Dân trí) - Có bao giờ bạn bước vào một căn phòng và lập tức thấy mọi thứ thật hài hòa, dễ chịu? Đó không phải ngẫu nhiên mà là nhờ những quy tắc thiết kế dựa trên cách bộ não chúng ta vận hành.

Các nhà thiết kế nội thất và cả những nhà tâm lý học hàng đầu đều biết đến một “luật chơi” bí mật có khả năng biến một mớ vật thể hỗn độn thành một bản giao hưởng hài hòa cho thị giác. Bí mật đó mang tên “thuyết Gestalt”.

Bắt nguồn từ tiếng Đức có nghĩa là "hình thái" hay "chỉnh thể", nguyên lý cốt lõi của Gestalt thực ra lại vô cùng đơn giản, đó là bộ não con người luôn có xu hướng nhìn nhận mọi thứ như một tổng thể có tổ chức, thay vì các mảnh ghép rời rạc. Nói cách khác, một căn phòng đẹp không phải là tổng cộng của những món đồ đẹp, mà là một trải nghiệm trọn vẹn được tạo nên từ sự gắn kết của chúng.

Ra đời từ đầu thế kỷ 20 bởi 3 nhà tâm lý học Kurt Koffka, Wolfgang Köhler và Max Wertheimer, lý thuyết này đã vượt ra khỏi phạm vi phòng thí nghiệm để trở thành kim chỉ nam cho các lĩnh vực sáng tạo. Trong thiết kế nội thất, nó chính là chìa khóa vàng giúp kiến tạo nên những không gian không chỉ đẹp về phần nhìn, mà còn “đúng” về phần cảm.

"Thiết kế nội thất tốt không chỉ là làm cho mọi thứ trông đẹp mà là khiến tất cả chúng phối hợp nhịp nhàng với nhau", nhà thiết kế Rebecca Hughes giải thích.

Vậy làm thế nào để áp dụng “phép màu” tâm lý học này vào chính ngôi nhà của bạn? Hãy cùng giải mã 4 quy tắc quyền năng nhất.

Tạo ra những "gia đình" vật thể

Bộ não của chúng ta yêu thích sự trật tự. Nó tự động nhóm những thứ có liên quan lại với nhau để dễ dàng xử lý thông tin. Trong nội thất, đây là nguyên tắc mạnh mẽ nhất để tạo ra sự ngăn nắp và ý đồ rõ ràng.

Đầu tiên là nguyên tắc "gần gũi" (proximity). Những vật thể được đặt gần nhau sẽ được cảm nhận như một nhóm. Đây là lý do tại sao một bộ sofa, một chiếc bàn trà và một tấm thảm được sắp xếp gọn gàng lại có thể ngay lập tức định hình nên một khu vực tiếp khách ấm cúng, tách biệt khỏi phần còn lại của căn phòng. Thay vì để đồ đạc trôi nổi vô định, việc tạo ra những cụm chức năng rõ ràng sẽ giúp không gian trở nên có tổ chức và dễ chịu hơn rất nhiều.

Đi cùng với đó là nguyên tắc "tương đồng" (similarity). Mắt của chúng ta tự nhiên sẽ liên kết những vật có chung đặc điểm về màu sắc, hình dáng, hoặc chất liệu. Đây chính là nghệ thuật của sự lặp lại có chủ đích. Alex Macaulay, người sáng lập công ty phát triển bất động sản Kinland, gọi đây là "tạo ra sự thống nhất thông qua những lặp lại tinh tế".

Ví dụ, việc lặp lại chất liệu đồng thau trên tay nắm tủ, chân bàn và khung đèn sẽ tạo ra một sợi dây liên kết vô hình, dệt nên sự hài hòa và sang trọng cho cả căn phòng. Sự lặp lại này thì thầm với bộ não rằng: "Mọi thứ ở đây đều thuộc về nhau".

Dẫn dắt ánh nhìn bằng dòng chảy liên tục

Một không gian thành công luôn có một "dòng chảy" tự nhiên, một lối đi vô hình dẫn dắt ánh mắt của người xem lướt đi một cách mượt mà. Đây là bản chất của nguyên tắc "liên tục" (continuity).

"Tôi đặc biệt chú ý đến cách mắt di chuyển trong không gian", Rebecca Hughes chia sẻ. "Bạn có thể tạo ra dòng chảy này bằng cách sắp xếp đồ đạc theo một đường cong hoặc đường thẳng tưởng tượng hay sử dụng màu sắc để kết nối các khu vực". Ví dụ, một chiếc kệ sách cao kịch trần sẽ kéo ánh nhìn theo chiều dọc, làm cho trần nhà có vẻ cao hơn. Một tấm thảm dài chạy dọc hành lang sẽ tạo cảm giác về chiều sâu.

Trong một dự án hợp tác với Dust Architecture, Kinland đã ứng dụng tuyệt vời nguyên tắc này. Họ đã sử dụng bảng màu vật liệu gồm gỗ sồi sáng, bê tông mài và tường hiệu ứng vôi xuyên suốt từ bếp, phòng tắm đến phòng ngủ.

Dù mỗi không gian có công năng riêng, sự lặp lại về vật liệu đã tạo ra một nhịp điệu thị giác nhất quán, một dòng chảy hài hòa khiến cả ngôi nhà trở thành một thể thống nhất, không có điểm dừng đột ngột. Kết quả là một trải nghiệm không gian mà ở đó, mỗi chi tiết đều có chủ đích và gắn kết chặt chẽ với tổng thể.

Để bộ não tự "hoàn thiện" không gian

Đây là một trong những quy tắc thú vị nhất: nguyên tắc "đóng kín" (closure). Bộ não chúng ta có một khả năng kỳ diệu là tự động điền vào những phần còn thiếu để nhận diện một hình dạng quen thuộc. Các nhà thiết kế lợi dụng điều này để tạo ra những khu vực được định hình rõ ràng mà không cần đến những bức tường vật lý.

Hãy nghĩ về cách sắp xếp 2 chiếc ghế sofa đối diện nhau qua một chiếc bàn trà. Dù có những khoảng hở lớn, bộ não của bạn vẫn ngay lập tức nhận ra đây là một "vùng" trò chuyện khép kín.

Một chiếc quầy bếp hình chữ U hay một tấm thảm đặt dưới bộ bàn ăn cũng hoạt động theo cách tương tự. Chúng tạo ra những đường bao vô hình, giúp phân chia không gian một cách khéo léo, mang lại cảm giác trật tự mà không hề gây bí bách.

Nghệ thuật của tiêu điểm và hậu cảnh

Mỗi căn phòng đều cần một "ngôi sao" và những "diễn viên phụ". Nguyên tắc "hình/nền" (figure/ground) chính là về việc tạo ra sự tương phản rõ ràng giữa vật thể chính (tiêu điểm) và không gian xung quanh nó (hậu cảnh). Mắt chúng ta cần một điểm để neo đậu, để bắt đầu hành trình khám phá không gian.

Một chiếc ghế bành màu xanh cobalt nổi bật trên nền tường trắng, một bức tranh trừu tượng khổ lớn phía trên sofa, hay một chiếc đèn thả độc đáo phía trên bàn ăn - đó chính là những "hình" (figure).

Phần còn lại của căn phòng, với những gam màu trung tính và đồ đạc đơn giản hơn, sẽ đóng vai trò là "nền" (ground), giúp tôn vinh vẻ đẹp của nhân vật chính. Nếu không có sự phân định rõ ràng này, mọi thứ sẽ chìm vào nhau, tạo ra một khung cảnh phẳng lặng và thiếu chiều sâu.

Với những chủ nhà không có chuyên môn sâu về thiết kế nội thất, việc dựa vào các nguyên tắc Gestalt là vô cùng hữu ích. Đặc biệt khi bạn muốn thử nghiệm phong cách tối đa (maximalism) với nhiều màu sắc và họa tiết, lo ngại lớn nhất thường là làm sao để không gian cuối cùng vẫn gắn kết.

Đó chính là lúc các nguyên tắc Gestalt trở thành "xương sống", mang lại sự tự tin cho những quyết định thiết kế táo bạo. Hoặc đơn giản hơn, đó là công cụ để tạo ra một không gian cân bằng, hài hòa và tinh tế, giúp bạn biến ngôi nhà trở thành nơi thư giãn và tiếp thêm năng lượng.

Vậy nên, lần tới khi bạn muốn trang hoàng lại tổ ấm, hãy nhớ rằng đôi khi, điều bạn cần không phải là một món đồ đắt tiền, mà là một chút hiểu biết về cách bộ não "nhìn" thế giới. Đó là cách bạn tạo ra một không gian sống không chỉ đẹp mà còn mang lại cảm giác bình yên đến lạ kỳ.