'Những quy tắc đi cao tốc nhiều lái xe bỏ qua'

Những vụ tai nạn liên hoàn trên các tuyến cao tốc thời gian qua, đặc biệt là vụ tai nạn liên quan đến xe bồn tưới cây trên cao tốc Cầu Giẽ - Ninh Bình, đoạn đường cho phép tốc độ 120 km/h luôn để lại nỗi ám ảnh cho bất kỳ ai cầm lái. Đa số nguyên nhân đều xuất phát từ ý thức, kỹ năng và thói quen của tài xế, chứ không chỉ đến từ yếu tố hạ tầng. Vậy, làm thế nào để lái xe trên cao tốc mà vẫn an toàn, hạn chế tối đa rủi ro, theo tôi có những vấn đề sau:

Thứ nhất, hiểu đúng về đặc thù cao tốc, đây là đường được thiết kế cho ôtô chạy với vận tốc cao, thường từ 80 đến 120 km/h. Điều này đồng nghĩa với việc chỉ một giây lơ đãng, hậu quả có thể rất nghiêm trọng. Khác với đường nội đô, trên cao tốc gần như không có ngã tư, ít giao cắt, ít người đi bộ. Nhưng đổi lại, tốc độ nhanh khiến tài xế khó xử lý kịp khi có tình huống bất ngờ. Nhiều lái xe Việt Nam, nhất là những người ít kinh nghiệm, vẫn giữ thói quen lái như trên đường thường: bám sát, vượt ẩu, đổi làn gấp, đây chính là nguyên nhân dẫn đến tai nạn. Như vậy muốn an toàn, trước hết mỗi tài xế cần hiểu rằng cao tốc là tuyến đường tốc độ cao, đòi hỏi tuân thủ luật và kỹ năng một cách nghiêm ngặt.

Thứ hai, giữ khoảng cách an toàn. Một trong những nguyên nhân phổ biến gây tai nạn trên cao tốc là các xe không giữ khoảng cách. Xe chạy 100 km/h, nếu bám đuôi quá gần, chỉ cần xe trước phanh gấp, xe sau gần như chắc chắn không kịp phản ứng. Luật đã quy định rõ khoảng cách an toàn, ví dụ ở tốc độ 100 km/h, tài xế phải giữ cách ít nhất 70 m với xe phía trước. Trên thực tế, nhiều tài xế có thói quen "dí đuôi" để vượt hoặc giữ tốc độ, điều này cực kỳ nguy hiểm. Giữ khoảng cách không chỉ bảo vệ bản thân, mà còn giúp tài xế có thêm thời gian xử lý tình huống.

Thứ ba, không dừng, đỗ tùy tiện. Một hành vi gây bức xúc và nguy hiểm không kém là dừng xe trên làn khẩn cấp để nghỉ, nghe điện thoại, thậm chí... đi vệ sinh. Nhiều vụ tai nạn thương tâm đã xảy ra chỉ vì một chiếc xe tải hay xe khách dừng đột ngột. Làn khẩn cấp chỉ dành cho trường hợp hỏng hóc, cấp cứu, và khi buộc phải dừng, tài xế cần bật đèn cảnh báo, đặt biển báo phản quang cách xa xe. Tuy nhiên, giải pháp tốt nhất vẫn là không dừng đỗ trên cao tốc trừ khi bất khả kháng. Muốn nghỉ ngơi, hãy vào trạm dừng, tuyệt đối không tùy tiện tấp vào lề.

Thứ tư, hiểu và tuân thủ nguyên tắc làn đường. Trên cao tốc, các làn đường có chức năng khác nhau. Làn trong cùng bên trái (làn sát dải phân cách) thường để vượt, không phải để đi suốt. Làn giữa dành cho xe chạy ổn định, còn làn ngoài cùng bên phải cho xe chạy chậm hoặc chuẩn bị ra khỏi cao tốc. Thực tế, nhiều tài xế lại coi làn trái là "làn VIP", cứ bám lì không nhường, hoặc có người đổi làn liên tục mà không xi-nhan. Những thói quen này tiềm ẩn nguy cơ tai nạn cao. Tuân thủ nguyên tắc làn đường chính là cách tạo trật tự lưu thông, giảm va chạm.

Thứ năm, tập trung tuyệt đối, tránh phân tâm. Ở tốc độ 100 km/h, chỉ cần mất tập trung một giây, xe đã đi được gần 30 mét. Do đó, việc sử dụng điện thoại, nói chuyện riêng, ăn uống khi lái xe là vô cùng nguy hiểm. Trên cao tốc, tài xế nên hạn chế mọi yếu tố gây phân tâm, luôn giữ hai tay trên vô-lăng, mắt quan sát xa và liên tục kiểm tra gương. Càng tập trung, khả năng phản ứng kịp tình huống càng cao.

Thứ sáu, kiểm soát tốc độ và tâm lý. Một số người quan niệm "đã lên cao tốc thì phải chạy thật nhanh". Nhưng chạy quá tốc độ hoặc nhanh hơn kỹ năng bản thân có thể kiểm soát lại chính là tự đẩy mình vào nguy hiểm. Nhiều tai nạn xảy ra chỉ vì tài xế không làm chủ được tốc độ khi vào cua, khi thời tiết xấu hoặc khi gặp chướng ngại vật. Bên cạnh đó, tâm lý cũng rất quan trọng. Những tài xế thiếu kinh nghiệm thường lúng túng, căng thẳng, dễ đưa ra quyết định sai. Ngược lại, có người quá chủ quan, coi thường quy định, dẫn đến ẩu. Điều cần thiết nhất là giữ tâm lý bình tĩnh, tỉnh táo, tuyệt đối không lái xe khi buồn ngủ hoặc đã sử dụng rượu bia.

Thứ bảy, ý thức và văn hóa giao thông. Cuối cùng, an toàn trên cao tốc không chỉ nằm ở kỹ năng, mà còn phụ thuộc vào ý thức. Nếu mỗi tài xế đều biết nhường nhịn, tuân thủ luật, không ích kỷ, thì cao tốc sẽ thực sự an toàn. Tai nạn thường bắt nguồn từ sự vội vàng, hiếu thắng và coi thường người khác. Điều quan trọng là hiểu rằng, cao tốc không phải nơi để thể hiện tốc độ, mà là con đường kết nối an toàn, nhanh chóng giữa các vùng.

Lái xe trên cao tốc không nguy hiểm nếu tài xế tuân thủ luật và giữ ý thức. Giữ khoảng cách, không dừng đỗ bừa bãi, đi đúng làn, tập trung quan sát, làm chủ tốc độ và tôn trọng người khác - đó là những nguyên tắc đơn giản nhưng có thể cứu mạng không chỉ bản thân mà còn cả gia đình và những người xung quanh. Cao tốc là hạ tầng hiện đại giúp tiết kiệm thời gian, thúc đẩy kinh tế. Nhưng để tận dụng lợi ích ấy, mỗi người tham gia giao thông phải ý thức rằng: chỉ một giây chủ quan, cái giá phải trả có thể là sinh mạng.

Độc giả Bảo Ngọc