Những người dệt văn hóa Việt

Áo nhật bình, những vở diễn vang bóng một thời như San Hậu, Sân khấu về khuya, Lá sầu riêng, áo dài, nón lá... là nguồn cảm hứng bất tận để Linh Lương và Đào Minh Tú làm bộ tranh 100 Threads of Vietnam.

Bộ tranh ghi lại 100 ấn tượng cá nhân về văn hóa Việt. 

Bắt đầu từ những câu hỏi tự vấn về sự hiểu biết văn hóa nước nhà trong thời gian du học, họa sĩ Linh Lương đã quyết tâm cùng học trò Đào Minh Tú thực hiện dự án tranh minh họa 100 Threads of Vietnam với mong muốn khám phá và trau dồi kiến thức của bản thân và lan tỏa những giá trị văn hóa Việt Nam tới nhiều người hơn.

Mình biết gì về văn hóa Việt?

Trong những lần gặp gỡ bạn bè quốc tế, khi giới thiệu về Việt Nam, Linh Lương thường theo phản xạ giới thiệu về hình ảnh áo dài, nón lá, ẩm thực, phong cảnh hoặc đôi khi thêm cả nghệ thuật múa rối nước: 

"Mình nhận ra bản thân vẫn chưa thật sự hiểu biết nhiều về văn hóa nước nhà bởi còn có rất nhiều điều hay khác cần phải kể và lan tỏa. Vì vậy mình quyết định bắt đầu tìm hiểu và lên ý tưởng cho từng tranh vào tháng 8 năm ngoái".

100 Threads of Vietnam chọn cách thể hiện từ những ấn tượng cá nhân. 

Như bức Vàng mã là ký ức của Linh Lương hồi nhỏ: "Mỗi lần Tết nhất là tụi con nít thường được giao việc đốt vàng hương, nên mình ấn tượng với màu và sự chuyển động của ngọn lửa từ đó". 

Hoặc như bức Đàn đáy lại là ấn tượng về một loại nhạc cụ thuần việt, mà nhờ làm dự án này Linh mới được biết. Bức Đôi đũa thì Linh vẽ về ấn tượng của các em nhỏ khi bắt đầu tập ăn bằng đũa.

"Hay bức Áo dài thì mình vẽ hai chiếc áo dài vô hình để nếu bạn bè quốc tế hỏi thì mình sẽ nói rằng đến Việt Nam thì các bạn đi đâu cũng sẽ thấy áo dài, vậy nên mình không vẽ vô tranh nữa", Linh nói.

Lựa chọn làm bộ tranh dựa trên những ấn tượng cá nhân, Linh mong muốn chia sẻ trải nghiệm, suy nghĩ riêng về văn hóa.

Theo anh, cách tiếp cận này giúp bộ tranh mang dấu ấn riêng, đồng thời tạo ra nhiều thử thách hơn cho người vẽ: "Với bức Tò he, thay vì chỉ khắc họa các hình mẫu tò he quen thuộc, mình tập trung thể hiện đôi bàn tay của nghệ nhân. Vì trong ấn tượng khi còn nhỏ, mình thấy bàn tay của các cô chú nghệ nhân thoăn thoắt làm giống như múa vậy".

Kể chuyện văn hóa qua các dự án nghệ thuật

Trong 100 Threads of Vietnam, có 10 bức tranh dành riêng để minh họa các vở diễn tiêu biểu của sân khấu phía Nam như San Hậu, Sân khấu về khuya, Lá sầu riêng, Nửa đời hương phấn...

Linh đã thực hiện dựa trên nguồn tư liệu tìm hiểu trong quá trình làm sách về chủ đề này. Đồng thời anh cũng lấy cảm hứng từ chương trình Kịch và nghệ, đặc biệt là một câu nói của các nghệ sĩ: "Không biết sau này còn ai nhớ tới các nghệ sĩ tiền bối hay không...".

"Trước đây mình từng dành gần bốn năm để tìm hiểu, minh họa và xuất bản một cuốn sách về nghệ thuật múa rối nước. Mãi tới khi xong sách thì mình mới nhận ra rằng: Phải mất từng ấy thời gian mới có thể tìm hiểu và minh họa tương đối đầy đủ về rối nước. Vậy làm cách nào mà một bạn họa sĩ có thể chỉ dành ra một hoặc hai tuần là có thể sáng tác về chủ đề văn hóa Việt được?

Suy nghĩ ấy giúp mình nhận ra rằng chính việc tạo ra nguồn tư liệu và hệ thống kiến thức qua các dự án nghệ thuật của mình mới là đóng góp lớn nhất mà mình có thể mang lại ít nhiều cho văn hóa Việt", Linh giãi bày.

Việc tham khảo tư liệu cũng giúp các họa sĩ cân bằng giữa sáng tạo và tính chính xác về mặt thông tin: 

"Chẳng hạn, bức Áo nhật bình, khi tìm hiểu và biết rằng mỗi hoa văn họa tiết trên áo sẽ đại diện cho một thứ bậc hoặc nhân vật cụ thể, mình đã phải điều chỉnh các hoa văn trên áo, đồng thời chú thích trong lời giới thiệu tranh rằng việc làm này vừa đảm bảo không giống một nhân vật cụ thể nào vừa giữ được ý tưởng tạo hình".