Những ngôi làng tuyệt đẹp ven biển: Nam Ô sông sau biển trước, núi kề một bên

"Nam Ô không ở là quê/Sông sau biển trước, núi kề một bên…" là câu ca dao mô tả cảnh đẹp với địa thế hiếm nơi nào có được của Nam Ô – làng chài trên 500 tuổi nằm ở phía bắc TP.Đà Nẵng, cách di tích quốc gia Hải Vân quan chừng chục cây số.

"Phong cảnh hữu tình vô đối…"

Mùa này, đứng trên bãi cát mịn của làng Nam Ô (thuộc P.Hòa Hiệp Nam cũ, nay là P.Hải Vân, TP.Đà Nẵng), phóng tầm mắt ra tứ phía, du khách sẽ thỏa thích khám phá bức tranh thiên nhiên sống động. 

Phía trước là sóng biển xanh biếc ôm lấy những ghềnh đá rêu phong. Xa xa là bán đảo Sơn Trà vươn mình giữa mây trời, còn hậu cảnh ở phía tây là dãy Hải Vân sừng sững mây vờn. Ở phía làng, dù mang dáng dấp phố nhưng vẫn nguyên vẹn nếp sống giản dị của người dân chài, lưu chứa hương mắm trứ danh làm nên tên tuổi làng cổ 500 năm này.

Trong những ghi chép của mình, nhà nghiên cứu Đặng Dùng, một người dân Nam Ô được mệnh danh là "kẻ quan tâm quá đáng" đến ngôi làng, khẳng định cùng với phong cảnh "hữu tình vô đối", Nam Ô còn có những sản vật vang danh Bắc - Nam. 

Theo ông Dùng, Nam Ô nằm ngay "trung lộ" của đất nước. Thời xưa, giao thông chưa thuận lợi, người xuôi Nam ngược Bắc, các đội quân Nam chinh Bắc chiến không thể không qua đây... 

Đó là một làng nhỏ có phong cảnh hữu tình, biển trước sông sau, phía bắc là cửa Cu Đê lịch sử, có núi đá, rừng cây, gành đá được dân gian đặt tên Hòn Quy, Hòn Phụng, mỏm Hạc.

Làng có di chỉ tháp Chăm, giếng Chăm lưu tích giữa làng, có các nghề biển cung cấp hải sản dồi dào, nghề làm nước mắm thơm ngon nức tiếng, được công nhận di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia (tháng 10.2019).

"Dân làng chúng tôi cũng tự hào về món gỏi cá là món ngon, vừa miệng cho khách ăn toàn cõi. Từ lâu, gỏi cá đã trở thành thương hiệu ẩm thực khó nơi nào sánh kịp nhờ nguồn cá trích tươi ngon quanh năm cùng rau rừng hái sớm từ núi Hải Vân", ông Đặng Dùng chia sẻ.

Nam Ô từng có nghề làm pháo nổ, pháo hoa cho ngày tết rộn rã khắp chốn. Tiếng guốc mộc một thời từng gõ rộn ràng trên đường quê, phố vắng cũng từ sự cần cù sáng tạo bao đời của những người thợ khéo tay ở ngôi làng nhỏ này.

Nam Ô hội tụ thế mạnh du lịch

Trên bản đồ du lịch, Nam Ô từ lâu đã định hình là một làng biển sở hữu phong cảnh hữu tình, truyền thống lịch sử lâu đời với hệ thống di tích độc đáo: miếu thờ Huyền Trân công chúa, lăng cá Ông, đình làng, mộ tiền hiền... 

Anh Võ Thanh Dũng, một hướng dẫn viên du lịch, nhận xét với những thế mạnh đó Nam Ô hoàn toàn có thể xây dựng một điểm đến hấp dẫn gắn với du lịch sinh thái, du lịch trải nghiệm…

"Sau Tết Nguyên đán, bạn bè tôi thường hỏi thăm để được đến check-in bãi đá rêu xanh. Họ cũng tìm kiếm những địa chỉ để ngoài thăm thú còn có thể khám phá ẩm thực địa phương, như gỏi cá, cháo chờ… Đặc biệt, với việc nước mắm Nam Ô được bảo hộ chỉ dẫn địa lý, người làng đang đứng trước cơ hội phát triển du lịch cộng đồng để đưa thương hiệu vươn xa", anh Dũng nói.

Ông Trần Ngọc Vinh, Chủ tịch Hội Làng nghề nước mắm truyền thống Nam Ô, cho rằng làng cần có đội ngũ hướng dẫn viên được đào tạo bài bản để kể với du khách về lịch sử, di tích, sản phẩm riêng có. Cùng với đó, cần đẩy mạnh hợp tác với các khu du lịch cộng đồng ven biển để lan tỏa thương hiệu nước mắm Nam Ô. 

"Làng nghề mong có một khu trưng bày, giới thiệu sản phẩm cho các hội viên đặt ngay tại làng. Đó sẽ là nơi để du khách vừa tham quan, vừa mua sắm, góp phần giữ gìn và quảng bá di sản quý báu này", ông Vinh nói.

Theo đề án "Bảo tồn làng nghề nước mắm Nam Ô gắn với phát triển du lịch TP.Đà Nẵng", thời gian tới TP.Đà Nẵng sẽ đẩy mạnh tiến độ hình thành điểm du lịch, mô hình du lịch homestay để thu hút du khách đến tham quan, du lịch gắn với làng nghề nước mắm Nam Ô.

Từ năm 2023, UBND TP.Đà Nẵng cũng đã ban hành đề án phát triển du lịch cộng đồng Nam Ô với tổng kinh phí 46 tỉ đồng nhằm khai thác lợi thế, tiềm năng tài nguyên du lịch địa phương để tạo sản phẩm du lịch mới, đa dạng hóa các loại hình dịch vụ và tiện ích phục vụ lợi ích công cộng, góp phần thu hút khách đến tham quan vui chơi, giải trí, du lịch trải nghiệm…

Đáng chú ý, ghềnh đá Nam Ô cùng rừng tự nhiên hơn 3,2 ha đã được quy hoạch thành công viên sinh thái, gồm đường dạo, sàn ngắm cảnh, chòi nghỉ và quảng trường phía nam rộng gần 0,25 ha. 

Với mô hình kết hợp cảnh quan biển, rạn đá, ẩm thực đặc sản và giá trị văn hóa, lịch sử, Nam Ô là vùng đất hội tụ tiềm năng lớn để trở thành điểm du lịch cộng đồng đặc sắc, phát triển bền vững.