Những gia đình công chức 'một chốn, hai nơi' sau sáp nhập

Theo kế hoạch sáp nhập tỉnh được chốt hôm 11/5, những công chức cấp phó giám đốc Sở trở lên được bố trí nhà công vụ. Phần lớn trong số 1.100 còn lại phải tự xoay xở chỗ ở với mức hỗ trợ 2 triệu đồng một tháng trong hai năm đầu.

Cùng lúc có hơn nghìn cá nhân và hộ gia đình đổ về tìm nhà, bất động sản ở trung tâm TP Quảng Ngãi đột ngột khan hiếm và tăng giá. Anh Bảo và vợ tìm thuê nhà suốt hai ngày 21-22/6, xem qua 6 căn nhưng không chốt được căn nào.

"Thứ nhất giá quá cao, thứ hai nhà quá cũ", chị Bích Ngân, 33 tuổi, (vợ anh Bảo) nói. "Mấy chỗ tương đối thì cách cơ quan gần chục cây số nhưng cũng không có căn nào dưới 3,5 triệu".

Trên đường về Kon Tum, họ nhận được điện thoại của môi giới gửi hình ảnh ngôi nhà có giá thuê 4,5 triệu đồng. Thấy nhà mới, cách chỗ làm không quá xa, hai vợ chồng chốt luôn: "Thuê thôi, chứ nhà ở đâu mà chọn nữa bây giờ".

Chị Ngân chuyển cọc, song chỉ một phút sau, môi giới gọi lại xin lỗi vì chủ nhà đã nhận cọc của người khác. Năm phút tiếp theo, người này gọi lại cho biết đã thương lượng được với chủ nhà. "Thuê một cái nhà thôi mà tâm trạng lên xuống như đi tàu lượn", chị nói.

Trong tiếng thở dài của đôi vợ chồng là cả một núi tâm sự khó giãi bày.

Từ đầu tháng 7, anh Bảo sẽ chuyển xuống làm việc tại Quảng Ngãi, cách nhà gần 200 km. Tỉnh Quảng Ngãi mới có diện tích lớn thứ năm cả nước với 95 đơn vị hành chính cấp xã và một đặc khu. Dân số hơn 2,1 triệu người. Trung tâm hành chính được đặt tại TP Quảng Ngãi.

So với 28 tỉnh thành được hợp nhất, Kon Tum - Quảng Ngãi là cặp có khoảng cách địa lý xa nhất. Địa hình đi lại ở hai nơi không chỉ tính bằng cây số. Đường đi từ TP Kon Tum xuống TP Quảng Ngãi chủ yếu theo quốc lộ 24. Trên tuyến đường này có hai đoạn dễ gây áp lực là Kon Plông - Măng Đen với đèo dốc liên tục, quanh co, thường xuyên có sương mù nếu đi sớm hoặc chiều muộn và Ba Tơ - Sơn Hà với đường hẹp, nhiều khúc cua, xuống dốc dài và nhiều xe tải.

Tuyến đường này ít xe khách. Nhiều người đặt mua vé trước nhưng vẫn phải đứng trên đường di chuyển hàng trăm km. Với những công chức không có xe cá nhân, quãng đường 5 tiếng xuyên qua cung đường trắc trở, vượt hai đèo Vi Ô Lắc và Măng Đen sẽ càng thêm gian nan.

Vợ chồng anh Bảo - chị Ngân là cặp công chức đang bước vào giai đoạn ổn định. Hai năm trước, họ vay ngân hàng mua được mảnh đất nhỏ, tôn tạo lại căn nhà cấp 4 ở TP Kon Tum để ở. Cuối năm ngoái, họ tiếp tục mua xe để tiện đưa con cái về quê với ông bà lớn tuổi. Hàng tháng, chỉ riêng tiền lãi ngân hàng họ đã phải trả 10 triệu đồng. "Chúng tôi đầu tư dựa trên niềm tin 'công chức lương không cao, nhưng ổn định'. Song giờ sự ổn định đó cũng không còn", chị Ngân nói.

Về chỗ làm mới, lương anh Bảo sẽ giảm khoảng 1,6 triệu đồng vì không còn phụ cấp khu vực. Từ một mái nhà ấm cúng, nay sắp tách thành hai mái nhà thuê, hai bếp ăn và hai đầu sinh hoạt. Chỉ riêng chi phí thuê nhà ở nơi làm việc mới đã ngốn gần nửa thu nhập của anh.

Viễn cảnh không kham nổi lãi ngân hàng nên họ đành đăng tin bán nhà. Tuy nhiên, giữa làn sóng công chức rời Kon Tum, giao dịch có xu hướng chững lại. Căn nhà của họ vẫn chưa có ai hỏi.

Khó nhất là chuyện hai con gái sắp sửa vào lớp 2 và lớp 4. Nhiều đêm, cặp vợ chồng bàn đi tính lại giữa hai lựa chọn. Hoặc anh đi một mình, vợ ở lại tiếp tục công việc chăm hai con, vừa giữ được ổn định học hành, vừa không xáo trộn quá nhiều, nhưng sẽ rất vất vả. Hoặc mỗi người đưa theo một bé, được san sẻ gánh nặng nhưng chia cắt hai đứa trẻ, đứa thiếu hơi cha, đứa thèm hơi mẹ.

"Nghĩ đến nợ thì mòn, mà nghĩ con thì xót", chị Ngân nói.

Cả hai không chia sẻ gì với hai bên nội ngoại vì sợ gia đình lo lắng, cũng không nói với đồng nghiệp vì "giai đoạn này ai cũng khó". Nhưng họ biết mình không đơn độc.

"Vợ chồng tôi luôn tâm niệm và động viên nhau phải góp sức hết mình vào công cuộc của đất nước", anh Bảo nói "Nhưng con cái và kinh tế đúng là hai điều khó tránh khỏi day dứt".

Anh Bảo mong muốn có thể đưa cả gia đình ra Quảng Ngãi, nếu vợ anh, một giáo viên, được sắp xếp công việc phù hợp. "Gia đình là tế bào của xã hội. Gia đình có hạnh phúc thì xã hội mới phát triển bền vững", người chồng nói.

Không riêng họ, tìm hiểu của phóng viên VnExpress với các gia đình công chức ở các tỉnh Hà Giang hay Quảng Trị đều ghi nhận nhiều gia đình bỗng chốc lâm cảnh "một chốn, hai nơi". Họ tạm rời xa người bạn đời, con thơ, cha mẹ già và cả những mái nhà quen thuộc để bắt đầu nơi đất lạ. Không ít gia đình chia con đôi ngả, như một cách san sẻ cả yêu thương lẫn gánh nặng.

"Sáp nhập bộ máy là công cuộc lớn, chúng tôi hiểu rằng cần sự hy sinh của mỗi cá nhân. Là những người trong cuộc, chúng tôi đang bắt đầu lại những điều cơ bản nhất: tìm nhà, mua bếp, kê giường, chọn trường cho con", anh Tính, một công chức ở Hà Giang sẽ xuống Tuyên Quang làm việc, chia sẻ.

Cuối tuần này, vợ chồng anh Bảo lại xuống Quảng Ngãi để chốt hợp đồng thuê nhà. Căn hộ mới nằm cách nơi anh làm việc khoảng 4 km. Họ ghé thăm ngôi trường tiểu học gần đó, nơi có thể là lớp học mới của con gái lớn, rồi rảo qua vài khu chợ dân sinh. Trên đường về, gần 5 tiếng xuyên đèo núi, họ vừa lái xe vừa tính toán từng món đồ sẽ mang theo hay cần sắm sửa.

Khi xe ngang qua đỉnh đèo Vi Ô Lắc mây mù giăng lối, cả hai bất giác lặng đi. Ở độ cao 1.300 mét, nơi từng là ranh giới phân chia Đông và Tây Trường Sơn, giờ còn trở thành ranh giới vô hình giữa cuộc sống cũ và hành trình mới.

"Từ đỉnh đèo phủ mây, hành trình của gia đình tôi cũng như hàng nghìn công chức khác đang đi vào một chặng đường mới gập ghềnh hơn nhưng cũng đầy kỳ vọng", anh Bảo nói.

Họ mong đến vùng đất mới được chào đón, không bị phân biệt, kỳ thị. "Ít nhất đó cũng là an ủi cho chúng tôi bắt đầu hành trình còn nhiều điều chưa biết phía trước", chị Ngân chia sẻ.

* Tên nhân vật trong bài đã thay đổi.

Phan Dương