Nhức nhối nạn lừa đảo từ 'tài khoản ngân hàng ma'

Nhiều "tài khoản ngân hàng ma" vẫn hoạt động, thậm chí có sự tiếp tay của nhân viên ngân hàng lừa đảo, rửa tiền, chuyển tiền phi pháp lách luật.

Rửa tiền hàng nghìn tỷ đồng

Theo số liệu từ Vụ Thanh toán - Ngân hàng Nhà nước, tính đến tháng 6 vừa qua, trong số hơn 200 triệu tài khoản ngân hàng, chỉ có khoảng 113 triệu tài khoản cá nhân và 711.000 tài khoản tổ chức đã được xác thực sinh trắc học.

Đây là những tài khoản đã được đối chiếu thông tin sinh trắc học với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư. Những tài khoản không đối chiếu thông tin sinh trắc học, có thể là tài khoản "chết", “ngủ đông”, gian lận đã được mở trong thời gian qua và hiện không thể hợp thức hóa được…

"Tài khoản ngân hàng ma" hình thành từ cả một hệ sinh thái ngầm, như: Thuê người mở tài khoản, làm giả giấy tờ, đánh cắp thông tin cá nhân và gần đây là giả mạo sinh trắc học bằng trí tuệ nhân tạo (AI). Trên thực tế, tài khoản ngân hàng không xác thực danh tính đang trở thành điểm yếu trong hệ thống tài chính. Nhiều vụ lừa đảo qua mạng gần đây cho thấy, nhiều "tài khoản ngân hàng ma” đang bị lợi dụng để sử dụng vào việc bất hợp pháp.

Nhiều tài khoản "ma" lập ra để rửa tiền, lừa đảo.

Hành vi, mua bán, cho thuê hoặc sử dụng "tài khoản ngân hàng ma” không chỉ vi phạm pháp luật mà còn tiềm ẩn nhiều rủi ro nghiêm trọng cho cả người bán và xã hội. Đây là hành vi tiếp tay cho tội phạm rửa tiền, lừa đảo công nghệ cao. Chủ tài khoản có thể bị khởi tố hình sự nếu tài khoản đó được sử dụng để thực hiện hành vi phạm tội.

Điển hình, ngày 22/8, Công an Đà Nẵng cho biết hàng loạt cán bộ, nhân viên của nhiều ngân hàng cấu kết với đối tượng chính trong đường dây rửa tiền để cấp, mở tài khoản ngân hàng trái quy định pháp luật, giúp sức thực hiện hành vi phạm tội. Tổng giá trị giao dịch lên đến 30.000 tỷ đồng. Theo đó, hàng nghìn tài khoản ngân hàng doanh nghiệp "ma", tài khoản ngân hàng cá nhân không chính chủ đã được cấp tràn lan, thậm chí nghi phạm còn dùng giấy tờ giả mạo, không đến ngân hàng vẫn có thể mở tài khoản…

Trước đó, Công an tỉnh Thái Bình (cũ) lần đầu tiên phát hiện đường dây sử dụng công nghệ AI làm giả sinh trắc học nhằm giao dịch rửa tiền hơn 1.000 tỷ đồng cho một trang web đánh bạc trực tuyến. Nhóm thuê người mở tài khoản ngân hàng tại Việt Nam để "con bạc" nạp tiền đánh bạc. Sau đó móc nối với người nước ngoài điều khiển máy tính, kết nối điện thoại đã cài đặt sẵn các app internet banking thực hiện thao tác chuyển tiền qua nhiều tài khoản ngân hàng khác nhau, mục đích để che giấu nguồn gốc của dòng tiền đánh bạc.

Đối với giao dịch từ 10 triệu đồng trở lên phải quét sinh trắc học, các đối tượng tạo ra clip AI khuôn mặt của chủ tài khoản để vượt qua lớp bảo mật xác thực sinh trắc của ngân hàng, chủ tài khoản không cần trực tiếp thực hiện.

Ngăn chặn thế nào?

Trao đổi với PV Tiền Phong, ông Nguyễn Quốc Hùng - Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng - cho biết hiện nay quy định mở tài khoản của ngân hàng rất chặt đối với cá nhân, doanh nghiệp và được áp dụng bằng công nghệ đối chiếu eKYC (quá trình xác minh danh tính khách hàng bằng phương thức điện tử, sử dụng công nghệ số như trí tuệ nhân tạo (AI) và công nghệ sinh trắc học.

Tuy nhiên, với sự phát triển của công nghệ mới, tội phạm rửa tiền cũng có sự biến chuyển, trở nên tinh vi và phức tạp hơn. Việc mở tài khoản có khả năng vượt qua cả eKYC. “Các ngân hàng đều có quy trình về phòng chống rửa tiền nhưng nếu nhân viên ngân hàng cố tình làm sai tiếp tay cho tội phạm thì lỗi đó thuộc về cá nhân. Không có ngân hàng nào có chủ trương mở tài khoản ma cả”, ông Hùng nói.

Theo ông Phạm Anh Tuấn - Vụ trưởng Vụ Thanh toán, những tài khoản chưa đối chiếu thông tin sinh trắc học có thể là tài khoản “rác”, “ngủ đông” hoặc liên quan đến hành vi gian lận, do đó không thể hợp thức hóa. Ngành ngân hàng đang triển khai một cuộc “cách mạng” nhằm loại bỏ các tài khoản không hợp lệ, phòng ngừa nguy cơ bị lợi dụng để lừa đảo. Việc xóa sổ những tài khoản này sẽ góp phần tăng tính an toàn và minh bạch cho môi trường giao dịch số. Dự kiến, trong tháng 9 tới, các ngân hàng sẽ tiến hành đóng toàn bộ tài khoản chưa xác thực sinh trắc học.