Nhiều hàng phở mở ra chỉ để bán cho người 'già'

Sáng thứ bảy, tôi đứng đợi một người bạn trước tiệm phở quen trên con phố nhỏ. Quán đã tồn tại ở đây gần 30 năm, nổi tiếng với nước dùng ninh xương trong 8 tiếng và miếng nạm gầu ăn một lần là ghiền.

Nhưng sau nhiều lần ngồi ăn, ở quán này và quán khác, tôi nhận ra một điều kỳ lạ: hầu hết khách ra vào đều ngoài 40. Bên cạnh đó, quán trà sữa, quán thức ăn nhanh, gà rán, lẩu băng chuyền... chật kín sinh viên, nhân viên văn phòng trẻ hơn.

Sự chênh lệch ấy đặt ra một câu hỏi tưởng chừng nhỏ nhưng không đơn giản: Vì sao người trẻ ngày càng ít ăn phở, bún chả...?

Không khó để tìm thấy lý do. Đời sống đô thị, với guồng quay nhanh và sự tiện lợi làm chuẩn mực, khiến bữa sáng trở thành một phần của cuộc đua thời gian. Trong khi đó, sandwich, cơm cuộn Hàn Quốc, mì ly hay trà sữa topping tràn ngập.

Từ góc độ người bán, nhiều quán phở cũng không còn mặn mà với giới trẻ. "Tụi nhỏ lâu thật lâu mới đến ăn, giờ người già mới chịu ngồi lại ăn phở", một bác chủ quán nói.

Phở, theo cách vận hành của nhiều hàng quán hiện nay, mặc định là món ăn của thế hệ đi trước. Trên bàn vẫn là chai tương ớt cũ kỹ, lọ tiêu nhựa ngả màu, một chiếc ăn lông nhỏ dùng để lau đũa, muỗng dùng đi dùng lại. Không ngạc nhiên khi phở mất dần vị trí trong bản đồ ẩm thực buổi sáng của lớp trẻ.

Nhưng điều đáng nói hơn là sự đứt gãy. Phở không chỉ là món ăn, nó còn là biểu tượng. Ẩm thực, có nhiều món cũng như vậy, chỉ những người trung niên, cho mình là sành ăn "quán này ít người biết, chỉ mình tôi biết" mà thôi.

Văn hóa không phải là thứ bất biến. Nó thay đổi, thích nghi và tái sinh. Nếu phở muốn tồn tại không chỉ như một biểu tượng hoài niệm, thì chính những người làm phở nói riêng và các món ăn truyền thống khác cần nhìn nhận lại cách đối thoại với thế hệ mới.

Phở không chết - nhưng không thể lay lắt nếu chỉ trông chờ vào ký ức của "toàn người già".

Phạm Văn