Nhiều địa phương lúng túng với chính sách tinh giản biên chế sau sáp nhập

Việc triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp bước đầu đạt kết quả tích cực, song tại một số địa phương, quá trình vận hành vẫn gặp độ vênh giữa quy định và thực tiễn, nhất là về nhân sự và hạ tầng.

Trong bối cảnh cả nước đang đẩy mạnh cải cách hành chính, tổ chức bộ máy theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, việc triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp tại các tỉnh, thành đã bước đầu đạt được kết quả tích cực.

Tuy nhiên, quá trình thực hiện tại một số địa phương cho thấy còn có điểm nghẽn về thể chế, hạ tầng và nhân sự cần được tháo gỡ đồng bộ, kịp thời.

Không rõ ràng trong bảo lưu phụ cấp

Sở Nội vụ tỉnh Cà Mau cho biết, sau khi sáp nhập với tỉnh Bạc Liêu, địa phương đã khẩn trương triển khai mô hình chính quyền hai cấp theo hướng “rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm”. Dù được dư luận đồng thuận cao, quá trình thực hiện vẫn nảy sinh một số khó khăn.

Khó khăn đầu tiên được Sở Nội vụ Cà Mau nêu là thiếu thống nhất giữa các văn bản pháp lý. Nghị định số 154 quy định người hoạt động không chuyên trách chỉ được hưởng chính sách tinh giản nếu nghỉ ngay, trong khi Công văn số 12 của Ban Chỉ đạo Chính phủ lại cho phép địa phương tiếp tục bố trí công việc đến hết ngày 31/5/2026. Gây khó xác định thời điểm áp dụng chính sách, ảnh hưởng quyền lợi, tâm lý người lao động.

Thứ 2 là không rõ ràng trong bảo lưu phụ cấp. Một số hướng dẫn chỉ cho phép bảo lưu phụ cấp chức vụ và mức lương hiện hưởng, không đề cập rõ các phụ cấp ngành, ưu đãi, trách nhiệm, thu hút… dẫn đến thiếu nhất quán.

Một loạt khó khăn khác cũng được địa phương liệt kê như: Cán bộ điều động xa nơi cư trú; thiếu nhân lực có kinh nghiệm ở cấp xã; hạ tầng công nghệ thông tin yếu; thủ tục hành chính phát sinh thêm bước phải cập nhật lại hộ khẩu, địa chỉ, điều chỉnh giấy tờ; người dân lớn tuổi không dùng dịch vụ công trực tuyến làm tăng áp lực cho bộ phận một cửa; tâm lý so sánh giữa cán bộ hai tỉnh cũ...

Trước thực tế này, Sở Nội Vụ Cà Mau kiến nghị Trung ương sớm ban hành hướng dẫn thống nhất về chế độ tinh giản, phụ cấp, tổ chức ấp, khóm và phòng chuyên môn cấp xã. Có chính sách thu hút cán bộ trẻ, có trình độ chuyên môn công tác tại các xã mới...

Sở kiến nghị Trung ương sớm ban hành các hướng dẫn chuyên ngành còn thiếu như: giáo dục, công thương, y tế... phù hợp mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Hỗ trợ kinh phí đầu tư hạ tầng công nghệ thông tin (CNTT), nâng cấp trụ sở xã/phường mới; đặc biệt tại các địa phương khó khăn như U Minh, Ngọc Hiển.

Cán bộ, công chức dôi dư lớn sau sáp nhập

Tại Cao Bằng, địa phương đang đối mặt với số lượng cán bộ, công chức dôi dư lớn sau sáp nhập (gần 600 người). Theo Sở Nội vụ tỉnh này, một số cán bộ cấp xã còn lúng túng trong thực hiện các nhiệm vụ mới được phân cấp, đặc biệt là những nội dung phức tạp, chưa có tiền lệ.

Thực trạng “một người phụ trách nhiều lĩnh vực” tại xã khiến công việc quá tải, trong khi công chức không có đủ thời gian nghiên cứu sâu văn bản hướng dẫn mới. Hệ quả là việc giải quyết thủ tục hành chính bị chậm, ảnh hưởng đến chất lượng phục vụ người dân.

Vấn đề chuyển đổi số ở vùng cao cũng gặp nhiều rào cản. Cổng dịch vụ công quốc gia còn lỗi khiến người dân gặp khó khi nộp hồ sơ. Tại các xã đặc biệt khó khăn, nơi chủ yếu là đồng bào dân tộc thiểu số, người dân thiếu kỹ năng thao tác trên nền tảng số, càng làm tăng áp lực cho bộ phận một cửa.

Cao Bằng cũng đề xuất sớm bổ sung trang thiết bị chuyên dụng phục vụ số hóa hồ sơ, đào tạo cán bộ cấp xã về công nghệ thông tin, quản lý tài liệu và lưu trữ.

TPHCM, một trong ba địa phương thực hiện sáp nhập đơn vị hành chính quy mô lớn nhất cả nước cũng gặp không ít thách thức. Theo Sở Nội vụ TPHCM, quy định, chính sách tuy đã được Chính phủ và các bộ, ngành hướng dẫn kịp thời, nhưng thực tiễn phát sinh nhiều tình huống chưa có quy định rõ ràng hoặc còn chồng chéo. Một số thủ tục, quy trình cũ chưa đáp ứng yêu cầu của mô hình mới, cần có thời gian thử nghiệm, điều chỉnh.

TPHCM cũng đang phải xử lý bài toán chính sách đối với hơn 6.400 người hoạt động không chuyên trách. Trong số này, nhiều người có thời gian gắn bó lâu dài, nhưng lại không thuộc diện được hỗ trợ theo các quy định hiện hành.

Một số nhóm đối tượng đặc thù như cộng tác viên Đội Quản lý trật tự đô thị, người lao động hợp đồng trong chỉ tiêu biên chế của Hội Chữ thập đỏ cấp huyện cũ chưa có hướng dẫn xử lý chính sách, ảnh hưởng đến an sinh và tâm lý cán bộ.

Để tháo gỡ khó khăn và nâng cao hiệu quả mô hình chính quyền 2 cấp, trong 6 tháng cuối năm, TPHCM sẽ kiện toàn tổ chức bộ máy và đội ngũ cán bộ, công chức, người hoạt động không chuyên trách sau khi sắp xếp.

TP sẽ kiểm tra, rà soát, đánh giá việc triển khai thực hiện thủ tục chuyển đổi các loại giấy tờ với nguyên tắc không thu các loại phí, lệ phí khi thực hiện việc chuyển đổi do thay đổi địa giới đơn vị hành chính. 

TP hoàn thành cơ bản phương án bố trí đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, người lao động và người hoạt động không chuyên trách theo lộ trình. Nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của cán bộ, công chức, viên chức có hoàn cảnh khó khăn để xem xét, giải quyết cho phù hợp.