Nhiều dấu hỏi bủa vây ông Trump sau nước cờ bất ngờ với Israel – Iran

TPO - Khi cho phép đưa máy bay ném bom Mỹ tấn công các cơ sở hạt nhân Iran cuối tuần qua, Tổng thống Donald Trump có vẻ đã đánh cược rằng ông có thể giúp đồng minh Israel làm tê liệt chương trình hạt nhân của Tehran, trong khi vẫn giữ lời hứa tránh xa chiến tranh kéo dài.

Ông Trump sẽ không dễ dàng tìm đáp số cho nhiều câu hỏi khó về Iran. (Ảnh: Reuters)

Chỉ vài ngày sau, ông Trump bất ngờ thông báo Israel và Iran đồng ý ngừng bắn, gây ấn tượng rằng chính ông đã buộc Tehran trở lại bàn đàm phán.

Tuy nhiên, vẫn còn rất nhiều câu hỏi lớn chưa có lời giải đáp. Liệu mối thù giữa hai đối thủ không đội trời chung có chấp nhận duy trì lệnh ngừng bắn sau nhiều năm xung đột trong bóng tối và 12 ngày giao tranh ác liệt vừa qua hay không?

Sau đoạn đăng đầy nhiệt huyết của ông Trump trên mạng xã hội, chưa biết Mỹ và Iran có khôi phục tiến trình đàm phán hay không. Cũng chưa rõ số phận kho uranium làm giàu của Iran mà nhiều chuyên gia tin rằng có thể đã sống sót trong chiến dịch ném bom của Mỹ và Israel.

"Người Israel đã đạt được phần lớn mục tiêu của họ, còn Iran đang tìm kiếm một lối thoát. Mỹ hy vọng đây là khởi đầu của hồi kết. Thách thức là liệu có chiến lược nào cho những gì sẽ xảy ra tiếp theo hay không", ông Jonathan Panikoff - cựu phó giám đốc tình báo quốc gia Mỹ phụ trách Trung Đông cho biết.

Đã có những bối rối và nhầm lẫn sau khi ông Trump thông báo hai bên đã đồng ý ngừng bắn. Iran tiếp tục tấn công ngay sau đó. Israel cho biết 4 người thiệt mạng sau khi tòa nhà ở Beersheba trúng tên lửa Iran. Vài tiếng sau thông báo của nhà lãnh đạo Mỹ, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu vẫn im lặng.

Dù có vẻ mâu thuẫn và hỗn loạn, Tổng thống Trump và những người trung thành ủng hộ ông vẫn gọi đây là thành tựu mang tính bước ngoặt của chính sách "hòa bình thông qua sức mạnh".

Ông Trump đưa ra tuyên bố ngừng bắn chỉ vài giờ sau khi Iran phóng tên lửa vào căn cứ không quân của Mỹ tại Qatar và Iraq, để trả đũa việc Mỹ thả bom phá boongke lớn nhất thế giới xuống cơ sở hạt nhân dưới lòng đất của Iran vào cuối tuần qua.

Các quan chức chính quyền Tổng thống Trump tin rằng Iran đã điều chỉnh phản ứng để tránh leo thang hơn nữa với Mỹ.

Một quan chức cấp cao của Nhà Trắng cho biết, Israel đồng ý ngừng bắn miễn là Iran không thực hiện các cuộc tấn công mới. Iran cũng đánh tín hiệu rằng họ sẽ không có thêm cuộc tấn công nào nữa.

Vị quan chức giấu tên tiết lộ, Tổng thống Trump đã trao đổi trực tiếp với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, còn Phó Tổng thống JD Vance, Ngoại trưởng Marco Rubio và Đặc phái viên Steve Witkoff liên lạc trực tiếp và gián tiếp với Iran. Qatar cũng đóng vai trò trung gian liên lạc với Iran.

Một quan chức Nhà Trắng cho biết, Iran chấp nhận ngừng bắn vì họ đang ở trong tình trạng "suy yếu nghiêm trọng", sau khi Israel ném bom các cơ sở hạt nhân và quân sự, loại bỏ nhiều nhà khoa học hạt nhân và chỉ huy quân sự hàng đầu.

Trong những ngày gần đây, ông Trump cũng công khai nói về triển vọng "thay đổi lãnh đạo" ở Iran.

Ngày 23/6, ba quan chức Israel cho biết chính phủ của họ đang tìm cách kết thúc chiến dịch ở Iran và đã chuyển thông điệp này tới Mỹ, nhưng điều đó sẽ phụ thuộc nhiều vào Tehran.

"Bây giờ ông Trump đã tuyên bố 'hòa bình thế giới', nên ông Netanyahu sẽ khó công khai phản bác ông ấy", bà Laura Blumenfeld, một chuyên gia về Trung Đông tại Trường Nghiên cứu Quốc tế Nâng cao Johns Hopkins ở Washington, nhận định.

Canh bạc lớn

Ném bom các cơ sở hạt nhân Iran là quyết định chưa từng có của ông Trump, được coi là nước cờ rủi ro nhất trong nhiệm kỳ tổng thống của ông.

Có nhiều lo ngại Tehran sẽ đóng cửa Eo biển Hormuz - tuyến đường vận chuyển dầu quan trọng nhất thế giới, tấn công nhiều căn cứ quân sự của Mỹ ở Trung Đông, huy động các lực lượng ủy nhiệm tấn công vào lợi ích của Mỹ và Israel trên toàn thế giới.

Nếu có thể xoa dịu xung đột Israel - Iran, ông Trump cũng sẽ xoa dịu được cơn bão chỉ trích từ đảng Dân chủ tại Quốc hội và phe phản đối can thiệp trong lực lượng chính trị ủng hộ ông. Điều này cũng cho phép ông tập trung vào các ưu tiên chính sách như trục xuất người di cư không giấy tờ và tiếp tục xử lý vấn đề thuế quan với các đối tác thương mại.

Tuy nhiên, ông Trump và các trợ lý của ông sẽ không thể bỏ qua Iran và sẽ tiếp tục đối mặt với những câu hỏi dai dẳng liên quan đến khu vực.

"Liệu lệnh ngừng bắn có thể giữ vững được không? Iran đã suy yếu rất nhiều nhưng tương lai của các chương trình tên lửa đạn đạo và hạt nhân của nước này sẽ ra sao? Điều gì sẽ xảy ra với kho dự trữ uranium làm giàu cao của họ? Sẽ cần đàm phán, nhưng đàm phán cũng không dễ dàng”, ông Dennis Ross, cựu quan chức đàm phán với Trung Đông cho các chính quyền Cộng hòa và Dân chủ Mỹ, cho biết.