Nhật Bản - thế lực đang lên về xuất khẩu vũ khí

Sau một thời gian chạy đua giành thầu, Nhật Bản mới đây chính thức được công bố đã giành quyền cung cấp tàu chiến cho Úc để xứ sở chuột túi thay thế lớp tàu hộ tống Anzac hiện tại.

Cụ thể, Úc công bố sẽ mua 11 tàu hộ tống là phiên bản nâng cấp của lớp Mogami từ Tập đoàn Công nghiệp nặng Mitsubishi (MHI) của Nhật Bản. Trị giá khoảng 10 tỉ AUD (tương đương 6,5 tỉ USD), đây là hợp đồng quốc phòng lớn nhất từ trước đến nay của Nhật Bản.

Với độ choán nước toàn tải hơn 5.000 tấn, tàu hộ tống lớp Mogami được đánh giá hiện đại hàng đầu thế giới, tích hợp nhiều loại vũ khí uy lực cùng các công nghệ điện tử tối tân.

Thời gian qua, Nhật Bản liên tục tăng cường ngành xuất khẩu vũ khí. Năm 2023, nước này thông qua kế hoạch cho phép xuất khẩu chiến đấu cơ, tên lửa và một số loại vũ khí sát thương cho 12 quốc gia bao gồm: Úc, Ấn Độ, Mỹ, Anh, Đức, Pháp, Ý và 5 quốc gia Đông Nam Á.

Trước đó, tuy hiến pháp giới hạn các hoạt động quân sự bên ngoài quốc gia cũng như xuất khẩu vũ khí, nhưng ngành công nghiệp quốc phòng của Nhật Bản không ngừng phát triển. Đến nay, Nhật Bản đã tự lắp ráp chiến đấu cơ F-35, đồng thời đang tự phát triển chiến đấu cơ thế hệ 6.

Nước này cũng nâng cấp các tàu khu trục chở máy bay trực thăng lớp Izumo để trở thành các tàu sân bay có thể mang theo chiến đấu cơ thế hệ 5 tàng hình F-35, tự sản xuất chiến đấu cơ Mitsubishi F-2 từ dòng F-16 của Mỹ, đồng thời phát triển máy bay săn ngầm Mitsubishi P-1 để thay thế P-3 Orion do Mỹ cung cấp.

Đến tháng 3.2024, Nhật Bản nới lỏng các quy định nghiêm ngặt về chuyển giao thiết bị quân sự để cho phép xuất khẩu chiến đấu cơ thế hệ tiếp theo đang được nước này phát triển với Anh và Ý.

Hiện tại, Nhật Bản cùng Anh và Ý đang hợp tác phát triển chiến đấu cơ thế hệ 6 với chương trình mang tên Global Combat Air Programme (Chương trình Không chiến toàn cầu, GCAP). Vì thế, Tokyo đang kỳ vọng sẽ triển khai hàng loạt chiến đấu cơ thế hệ 6 vào đầu thập niên 2030. Đầu năm ngoái, Nhật Bản đã thông qua kế hoạch bán chiến đấu cơ thế hệ 6 cho các nước.

Theo phân tích dành cho Thanh Niên của GS Stephen Robert Nagy (Đại học Cơ Đốc giáo quốc tế - Nhật Bản, học giả tại Viện Nghiên cứu các vấn đề quốc tế của Nhật), việc Tokyo cung cấp đơn hàng tàu chiến trên cho Canberra mang nhiều ý nghĩa. “Đây là một sự thay đổi lớn kể từ sau Thế chiến II, khi nước này áp dụng cách tiếp cận rất dè dặt đối với sản xuất quốc phòng và xuất khẩu quốc phòng, phù hợp với hiến pháp hòa bình của mình”.