Nhạc sĩ Phạm Tuyên trao tặng bài 'Như có Bác trong ngày đại thắng'

Tại buổi lễ bàn giao, nhạc sĩ được người thân đưa đến. Ở tuổi 95, do sức khỏe yếu, ông ngồi xe lăn, không phát biểu. Con gái ông, nhà báo Hồng Tuyến, thay bố nói về nguyện vọng: "Cha tôi luôn giữ tâm niệm: Âm nhạc chỉ thật sự sống khi nó thuộc về cộng đồng. Quyết định tặng lại bản quyền và quyền sử dụng ca khúc là cách chúng tôi tiếp nối tinh thần ấy, trao lại tác phẩm cho một cơ quan công lập, có sứ mệnh và năng lực giữ gìn và khai thác không vì mục đích thương mại".

Chị Tuyến cho biết gia đình chọn báo là đơn vị tiếp nhận ca khúc, do nhạc sĩ có kỷ niệm gắn bó. Bài Như có Bác trong ngày đại thắng được ông hoàn thành trong đêm 28/4/1975, phát lần đầu trên Đài Tiếng nói Việt Nam lúc 17h5' ngày 30/4/1975. Chỉ hai ngày sau chiến thắng, nhạc phẩm được in trên báo Nhân Dân, số ra ngày 2/5/1975. Các trang báo đưa ca khúc đến khắp các tỉnh, dần trở nên quen thuộc.

Khi chứng kiến 50.000 khán giả cùng hát ca khúc trong concert Tổ quốc trong tim ngày 10/8, nhạc sĩ và gia đình xúc động, muốn đơn vị có thể tiếp tục lan tỏa bài hát trong những dịp như vậy.

"Khi ký giấy tờ tặng bản quyền cho báo, bố tôi rất vui. Bình thường, tay ông rất run, viết một chữ cũng khó khăn. Ngày hôm ấy, ông viết được rõ ràng: 'Trao tặng báo Nhân Dân. Ký tên: Phạm Tuyên", con gái nhạc sĩ nói.

Trước khi tặng lại bài hát, gia đình nhạc sĩ Phạm Tuyên ủy thác việc thu bản quyền cho một số đơn vị, trong đó có Trung tâm Bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam (VCPMC). Nhiều năm nay, nhạc sĩ có nguồn thu tốt từ tiền bản quyền. Mỗi năm, ông nhận khoảng 120 triệu đồng.

Có mặt tại sự kiện, nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam, nói về sức sống của ca khúc: "Thời điểm tác phẩm ra đời, chúng tôi là sinh viên Trường Âm nhạc Việt Nam. Ngày chiến thắng, lớp thanh niên cùng nhau đi bộ lên Bờ Hồ, hát vang 'Việt Nam, Hồ Chí Minh'. Đó là những kỷ niệm không bao giờ quên. Giai điệu đó đã đi theo chúng tôi, trở thành hành trang của nhiều thế hệ".

Nhạc sĩ Đức Trịnh - Chủ tịch Hội Âm nhạc Việt Nam - cho biết trong cuộc bình chọn vinh danh các ca khúc cách mạng sẽ được tổ chức vào ngày 3/9 tới, đơn vị chọn ra 50 tác phẩm tiêu biểu, trong đó bài Như có Bác trong ngày đại thắng nhận được nhiều phiếu bầu nhất.

Ca khúc được nhạc sĩ viết vào thời điểm tháng 4 lịch sử của năm 1975. Ngày 28/4/1975, khi nghe tin phi công Nguyễn Thành Trung ném bom tập kích sân bay Tân Sơn Nhất thành công, ông xúc động vì dự cảm ngày chiến thắng đang gần kề. Buổi đêm, vì không muốn làm ảnh hưởng giấc ngủ của vợ con, ông ra hành lang suy ngẫm.

Ngày 30/4/1975, nhà báo Trần Lâm (Tổng biên tập Đài Tiếng nói Việt Nam khi đó), gọi điện và hỏi nhạc sĩ: "Bây giờ đến ngày giải phóng rồi, anh có tác phẩm nào không, tôi đưa lên Đài". Ca khúc sau đó được giao nghệ sĩ Tuyết Thanh, Đặng Hùng lĩnh xướng, nhạc sĩ Cao Việt Bách chỉ huy dàn nhạc.

Nhà thơ Trần Đăng Khoa từng nhận xét: "Bài hát như một tiếng reo vui của mọi tầng lớp người ở mọi lứa tuổi. Giai điệu và lời ca đều rất giản dị".

10 năm sau, nhạc sĩ được tặng Huân chương Lao động hạng ba nhờ nhạc phẩm. Trong cuốn sổ tay chép nhạc của mình, ông đề một dòng chú thích trang nghiêm. Huân chương lao động thường trao cho quá trình cống hiến lâu dài, nhưng khi ấy lại được tặng cho việc sáng tác một bài hát. Dù không có tiền hoặc hiện vật giá trị, cả gia đình nhạc sĩ vẫn hạnh phúc vì ý nghĩa tinh thần.

Tác phẩm được đặt Như có Bác trong ngày đại thắng, nhưng nhiều người thường nhầm câu mở đầu Như có Bác Hồ trong ngày vui đại thắng là tên. Nhà báo Hồng Tuyến nói: "Bố tôi chưa bao giờ phật lòng vì điều đó. Với ông, được nghe mọi người hát đã là một niềm hạnh phúc".

Hà Thu