Nguy cơ bệnh Chikungunya xâm nhập Việt Nam, Bộ Y tế ra cảnh báo

Tối 10/8, Bộ Y tế phát đi cảnh báo về nguy cơ bệnh Chikungunya xâm nhập vào Việt Nam. Bộ nhận định nguy cơ dịch xâm nhập là rất lớn do tình hình gia tăng ca mắc tại các quốc gia láng giềng, cộng với việc muỗi Aedes đang lưu hành rộng rãi tại nhiều địa phương. Nguy cơ càng cao khi có người nhập cảnh mang mầm bệnh, đặc biệt qua các cửa khẩu đường bộ, đường hàng không và đường biển.

Bệnh Chikungunya là bệnh truyền nhiễm do virus Chikungunya (CHIKV) gây ra, lây truyền từ người sang người qua muỗi Aedes – cùng loài muỗi vằn truyền bệnh sốt xuất huyết. Muỗi thường đốt vào ban ngày, đặc biệt vào sáng sớm và chiều muộn. Bệnh không lây trực tiếp từ người sang người qua tiếp xúc thông thường.

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), Chikungunya được ghi nhận lần đầu tiên tại Tanzania (Đông Phi) năm 1952 và từ đó đã gây ra nhiều đợt bùng phát ở châu Phi, châu Á, châu Âu, châu Mỹ và các hòn đảo tại Ấn Độ Dương, Thái Bình Dương. Tháng 7/2025, WHO cảnh báo dịch đang lan nhanh tại nhiều khu vực, trong đó có các quốc gia và vùng lãnh thổ gần Việt Nam.

Tại Trung Quốc, đặc biệt là tỉnh Quảng Đông – địa bàn có giao thương và du lịch lớn với Việt Nam – Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh ghi nhận hơn 4.800 ca mắc trong nửa đầu năm 2025. Đây là con số cao nhất từ trước tới nay tại nước này, dù các trường hợp đều ở thể nhẹ và chưa ghi nhận ca tử vong. Singapore cũng báo cáo 17 ca mắc từ đầu năm đến ngày 2/8, gấp đôi cùng kỳ năm 2024; đa phần bệnh nhân có lịch sử di chuyển tới vùng dịch.

Bộ Y tế tăng cường giám sát, khuyến cáo phòng tránh chủ động

Để chủ động phòng chống, Bộ Y tế đã chỉ đạo hệ thống kiểm dịch y tế quốc tế tại các cửa khẩu, sân bay, cảng biển phối hợp với Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) các tỉnh, thành phố tăng cường giám sát dịch tễ, phát hiện và xử lý kịp thời người nghi nhiễm bệnh hoặc mang véc tơ truyền bệnh. Các địa phương được yêu cầu giám sát mật độ muỗi, tổ chức diệt muỗi, loăng quăng/bọ gậy tại khu vực cửa khẩu, biên giới và cộng đồng; sẵn sàng nhân lực, hóa chất, thiết bị để xử lý khi có ổ dịch.

Chikungunya thường khởi phát từ 4–8 ngày sau khi bị muỗi nhiễm virus đốt, với triệu chứng phổ biến là sốt cao đột ngột, đau khớp dữ dội, cứng khớp, viêm khớp, đau đầu, mệt mỏi, phát ban. Các biểu hiện này dễ nhầm với sốt xuất huyết Dengue nhưng ở Chikungunya, đau và sưng khớp nổi bật hơn, trong khi sốt xuất huyết thường kèm xuất huyết dưới da hoặc niêm mạc. Phần lớn bệnh nhân tự khỏi sau 2–7 ngày, tuy nhiên một số trường hợp có thể kéo dài hàng tuần, ảnh hưởng chất lượng cuộc sống.

Bộ Y tế khuyến cáo người dân, đặc biệt là những người về từ vùng dịch, cần tự theo dõi sức khỏe trong vòng 12 ngày. Nếu xuất hiện triệu chứng nghi ngờ, cần đến ngay cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị kịp thời, tránh biến chứng và hạn chế lây lan. Trong cộng đồng, mỗi gia đình cần đậy kín các dụng cụ chứa nước, diệt loăng quăng/bọ gậy hằng tuần, loại bỏ vật phế thải có thể chứa nước đọng, ngủ màn và mặc quần áo dài tay kể cả ban ngày; hợp tác với ngành y tế trong các chiến dịch phun hóa chất diệt muỗi.

Bên cạnh đó, người đi công tác hoặc du lịch đến vùng đang có dịch phải chủ động phòng chống muỗi đốt và theo dõi sức khỏe khi trở về. Khi bị sốt, tuyệt đối không tự ý điều trị tại nhà mà cần đến cơ sở y tế để được tư vấn và điều trị theo hướng dẫn chuyên môn.

Phòng bệnh Chikungunya bằng cách nào?

Việc chủ động phòng bệnh luôn là cần thiết, mỗi người dân là "lá chắn" đầu tiên và hiệu quả nhất trong việc phòng ngừa bệnh tật. Việc bảo vệ bản thân cũng chính là bảo vệ cộng đồng.

Hiện nay, chưa có vắc xin và thuốc điều trị đặc hiệu đối với bệnh Chikungunya. Vì vậy, biện pháp phòng bệnh hiệu quả nhất là phòng tránh muỗi đốt và diệt lăng quăng. Các biện pháp này cũng chính là cách phòng bệnh sốt xuất huyết Dengue đang được triển khai, ngoại trừ vắc xin.

Ngành y tế khuyến cáo người dân, bảo vệ bản thân khỏi muỗi đốt bằng cách ngủ mùng, mặc quần áo dài tay, sử dụng kem chống muỗi, đặc biệt vào ban ngày; loại bỏ nơi sinh sản của muỗi: thu gom và loại bỏ vật dụng chứa nước đọng như chai lọ, lốp xe cũ, máng nước, lu khạp, thay nước bình hoa, chậu cảnh ít nhất một lần mỗi tuần; đậy kín các dụng cụ chứa nước; phối hợp với chính quyền và y tế trong các chiến dịch diệt lăng quăng, phun hóa chất diệt muỗi.

Khi có triệu chứng sốt, đau khớp, phát ban… đặc biệt sau khi trở về từ vùng có dịch hoặc nghi ngờ mắc bệnh, người dân cần đến ngay cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời.