'Người Việt sống thọ hơn nhưng 10 năm cuối đời gắn với bệnh tật'

Thông tin được tiến sĩ Trương Hồng Sơn, Phó Tổng Thư ký Tổng hội Y học Việt Nam, Viện trưởng Viện y học ứng dụng Việt Nam, cho biết tại tọa đàm Chăm sóc sức khỏe cộng đồng - giải pháp bền vững cho sự phát triển, do báo Nhân Dân và Felecia tổ chức hôm 18/9 tại Hà Nội.

Tại Đông Nam Á, tuổi thọ của nam giới Việt Nam xếp thứ 5 và nữ giới xếp thứ 2, song số năm mắc bệnh lại cao. Cụ thể, mỗi người Việt sống trung bình khoảng 10 năm với bệnh tật, làm giảm đáng kể số năm sống khỏe mạnh. Trong khi đó, người Nhật Bản có tuổi thọ cao hơn, đạt 86 tuổi và có thể sống khỏe mạnh đến năm 80 tuổi.

Theo tiến sĩ Sơn, mô hình bệnh tật ở Việt Nam đã thay đổi. Cách đây 50 năm, người Việt có tuổi thọ thấp và chủ yếu tử vong do các bệnh truyền nhiễm như tả, lỵ. Hiện nay, khi tuổi thọ tăng lên, tỷ lệ tử vong do các bệnh không lây nhiễm chiếm tới 80%. Điều này có nghĩa là cứ 10 người thì có 8 người tử vong do các bệnh này, trong đó bệnh tim mạch chiếm tỷ lệ cao nhất (4 ca), tiếp đến là ung thư (2 ca), đái tháo đường và bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) đều chiếm 1 ca.

Chuyên gia chỉ ra ba nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này. Đầu tiên là chế độ dinh dưỡng bất hợp lý, khi tỷ lệ suy dinh dưỡng, thấp còi vẫn còn cao, trong khi tình trạng thừa cân, béo phì lại tăng. Nhiều trẻ thiếu vitamin A và vi chất, ảnh hưởng đến thể lực, tầm vóc và làm tăng nguy cơ mắc các bệnh không lây nhiễm.

"Khi khám bệnh, chúng tôi thấy có gia đình cậu anh suy dinh dưỡng nhưng cậu em lại thừa cân, béo phì", bác sĩ Sơn chia sẻ.

Điều này phản ánh tình trạng thiếu kiến thức dinh dưỡng. Suy dinh dưỡng không chỉ là thiếu ăn mà còn là thiếu vi chất. Nhiều trẻ em ăn no bụng nhưng lại không đủ vitamin và khoáng chất (như vitamin A, sắt, kẽm...). Việc thiếu những vi chất quan trọng này ngay từ sớm ảnh hưởng trực tiếp sự phát triển chiều cao và thể lực, khiến trẻ thấp còi.

Trong khi đó, thừa cân, béo phì lại thường do tiêu thụ quá nhiều thức ăn "rỗng" calo - những loại thực phẩm nhiều đường, nhiều chất béo (như đồ ăn nhanh, nước ngọt, bánh kẹo) nhưng lại ít vitamin, ít chất xơ.

Ông Sơn dẫn chứng thêm, nhiều người nghĩ "gầy bây giờ, sau này sẽ béo", nhưng thực tế, một đứa trẻ thấp còi do suy dinh dưỡng khi lớn lên, nếu tiếp tục ăn uống không hợp lý, lại rất dễ bị béo phì. Cơ thể của họ có xu hướng tích trữ năng lượng nhiều hơn để bù đắp cho giai đoạn thiếu hụt dinh dưỡng ban đầu, dẫn đến nguy cơ thừa cân, béo phì cao hơn người bình thường.

Bên cạnh đó, các bệnh không lây nhiễm chiếm hơn 2/3 gánh nặng bệnh tật và tử vong. Nguyên nhân chính bao gồm hút thuốc lá, uống rượu bia, ăn nhiều muối, ít rau xanh, trái cây và lười vận động.

Bác sĩ Từ Quang, Học viện Quân y, phân tích thêm cuộc sống bận rộn khiến nhiều người sử dụng thực phẩm siêu chế biến, thay đổi giờ giấc sinh hoạt. Nhiều người trẻ làm việc từ xa, không có hoạt động thể thao, vận động. Lối sống tĩnh tại, thiếu ngủ kinh niên và căng thẳng cũng là những yếu tố góp phần khiến sức khỏe suy giảm.

Ngoài ra, ô nhiễm môi trường và biến đổi khí hậu cũng làm tăng số ca bệnh, số người phải nhập viện.

Theo Nghị quyết 72, Việt Nam đặt mục tiêu đến năm 2030 nâng tuổi thọ trung bình lên 75,5 tuổi và số năm sống khỏe mạnh đạt tối thiểu 68 năm. Để đạt được mục tiêu này, các chuyên gia cho rằng cần tập trung nâng cao sức khỏe bằng các giải pháp như chế độ ăn uống lành mạnh, cân bằng dinh dưỡng, bổ sung vi chất, kết hợp vận động thể lực và tránh căng thẳng.

"Nếu không có hệ miễn dịch tốt, thể trạng tốt thì sẽ rất dễ bị mắc bệnh, vì vậy việc phòng bệnh quan trọng hơn chữa bệnh", bác sĩ Quang nói.

Lê Nga