Người thầy thầm lặng của Jannik Sinner

Sau những tuần làm việc căng thẳng, Vagnozzi về nhà ở Castorano - làng nhỏ với 2.000 dân tại vùng Marche, trung Italy. Tại đây, ông vui vầy bên người vợ, nghỉ ngơi suốt hai ngày, chẳng làm gì nhiều ngoài việc dắt chú chó nhỏ đi dạo. Tiếp đến là những bữa ăn tối ấm cúng cùng bạn bè, thăm cha mẹ – được mẹ là bà Nunzia chuẩn bị món "pasta al ragu" yêu thích – và chơi golf.

Mùa hè được về quê, nhưng Vagnozzi không bao giờ đi biển. "Quá đông đúc", ông nói. Dù vậy, có một việc ông không bao giờ quên: ghé thăm CLB quần vợt Maggioni - học viện bé nhỏ ông thành lập năm 2020.

Chỉ hai ngày sau khi học trò Sinner vô địch Wimbledon 2025, Vagnozzi, 42 tuổi, đã có mặt tại Maggioni. Ở đó, ông tận tình hướng dẫn cách đánh thuận tay cho một tài năng trẻ, hay chỉnh sửa cú đánh trái tay của Andrea Picchione, tay vợt 27 tuổi xếp thứ 357 thế giới. "Tôi thích trở lại CLB của mình, đứng trên sân, giúp đỡ mọi người. Đó không phải công việc, mà là đam mê", ông chia sẻ trong buổi phỏng vấn qua video với báo Pháp L'Équipe từ Cincinnati, Mỹ.

Câu chuyện của Vagnozzi là hành trình của một tay vợt từng bị giới hạn bởi thể hình, không thể hiện thực hóa giấc mơ quần vợt, nhưng đang biến giấc mơ ấy thành hiện thực qua vai trò HLV.

Thuở nhỏ, "Vagno" thử sức với đủ môn thể thao: đá bóng, bóng chuyền, nhưng chỉ có quần vợt thực sự cuốn hút ông. Cha ông, Alfonso, làm việc trong ngành dệt may, đã ghi danh con trai vào CLB Castel di Lama, rồi sau đó là CLB quần vợt Cartiera ở Ascoli. Từng là tài năng trẻ đầy triển vọng, Vagnozzi ở tuổi 16 chuyển đến Caldaro, một vùng núi lạnh giá cách quê nhà 500 km.

"Tôi luôn tự hỏi làm sao một cậu bé từ vùng Marche lại dám rời xa gia đình để đến tập luyện ở Dolomites?", Massimo Giusti, một người bạn thân và là nghệ sĩ hài kiêm người dẫn chương trình nổi tiếng Italy, thắc mắc. Tại Trentin, HLV Massimo Sartori đón tiếp và cho Vagnozzi ở tạm vài tuần. Sau đó, ông chuyển đến sống tại nhà người chú của Andreas Seppi, người trở thành bạn thân và đối tác thi đấu. Ở đó, tất cả đều nói tiếng Đức, một môi trường hoàn toàn xa lạ. "Tôi ở tầng một, gia đình Seppi ở tầng ba", Vagnozzi nhớ lại.

Chỉ cao 1,63 m và nặng 60 kg, Vagnozzi thừa nhận không có lợi thế thể hình, nhưng ông nhanh nhẹn và có đôi tay khéo léo, với điểm nhấn là những cú bỏ nhỏ. "Có một mùa đông, tôi cấm Vagno đánh bỏ nhỏ để buộc cậu ấy cải thiện cú thuận tay", Sartori kể. Nhưng Vagnozzi thiếu sức mạnh và khả năng giao bóng lại không tốt. "Cậu ấy thường đánh bóng khi cả hai chân nhảy khỏi mặt đất để tạo thêm lực", người thầy cũ nhớ lại. "Càng về cuối trận, cậu ấy càng mệt, mất vị trí và bị đối thủ vượt qua dễ dàng".

"Vì không có những vũ khí mạnh mẽ, Vagno phải dùng cái đầu và trở thành một tay vợt mưu mẹo", Alessandro Motti, cựu đồng đội đánh đôi, nhận xét.

Những ngày đầu trên con đường quần vợt chuyên nghiệp không hề dễ dàng với Vagnozzi. "Tôi đã rất chật vật. Gia đình tôi không giàu và tiền thưởng từ các giải đấu chẳng đáng là bao", ông hồi tưởng. Từ 19 đến 24 tuổi, ông thường xuyên đi thi đấu một mình vì không đủ tiền thuê HLV đồng hành. "Tôi nghĩ mình đã mắc mọi sai lầm mà một tay vợt có thể mắc phải", ông chia sẻ.

Vagnozzi cũng bị giằng xé nội tâm, như Carlos Alcaraz bây giờ. "Tôi luôn đấu tranh giữa việc cống hiến 100% cho quần vợt và sống một cuộc đời bình thường của một chàng trai 21-22 tuổi. Khi còn trẻ, bạn không muốn bỏ lỡ những năm tháng đẹp nhất. Tôi ở bên gia đình, rồi đột nhiên được tự do làm mọi thứ mình muốn. Và tôi đã tận hưởng điều đó".

Đỉnh cao sự nghiệp của Vagnozzi đến vào tháng 4/2011 tại Barcelona. Vượt qua vòng loại, ông đánh bại Fabio Fognini và Juan Monaco, rồi thua sát nút Juan Carlos Ferrero sau ba set. Còn nuối tiếc lớn nhất là việc ông từng dự 16 vòng loại Grand Slam nhưng chưa bao giờ vượt qua. Thành tích cao nhất Vagnozzi từng đạt được là thứ 161 ở nội dung đơn và thứ 74 ở nội dung đôi – với bốn lần góp mặt ở các giải major cùng đối tác Seppi.

Mùa hè 2015, ở tuổi 32, ngay sau khi kết hôn và trở về quê nhà, Vagnozzi quyết định giải nghệ. "Sau một buổi tập, tôi về nhà và nói với vợ: 'Thế là xong'. Tôi hoàn toàn không lên kế hoạch", ông kể. Nhưng ý tưởng trở thành HLV đã nhen nhóm từ khi ông còn thi đấu. "Con đường của tôi là làm HLV, không phải trở thành tay vợt top 100".

Không ai bất ngờ với quyết định đó. "Vagno là tay vợt tôi từng huấn luyện có niềm đam mê mãnh liệt nhất với chiến thuật và bản chất của môn quần vợt. Cậu ấy rất chú ý đến đối thủ, luôn xây dựng kế hoạch chiến thuật để đánh bại họ, biết rõ giới hạn của mình và khéo léo vượt qua chúng. Tinh thần đó chưa bao giờ rời bỏ cậu ấy", người thầy Sartori khẳng định.

Giancarlo Petrazzuolo vẫn còn nhớ như in buổi tập với Vagnozzi tại Banja Luka, Bosnia-Herzegovina năm 2012. "Tôi nhận ra cú đánh thuận tay của cậu ấy nhanh hơn hẳn của tôi. Tôi hỏi làm sao một người có vóc dáng mảnh khảnh lại có thể tạo ra sức mạnh như vậy. Vagno giải thích về cách khóa đầu, hông và vai trái. Lúc đó, tôi nhận ra cậu ấy sinh ra để làm HLV".

Thực tế, Vagnozzi đã là một HLV từ trước khi chính thức đảm nhận vai trò này. "Khi đi xem bạn bè thi đấu, tôi luôn cố gắng giúp họ và tôi thực sự thích điều đó. Chắc chắn điều này đã giúp tôi rất nhiều cho sự nghiệp thứ hai của mình", ông bộc bạch.

Rất nhanh chóng, Vagnozzi khoác lên mình chiếc mũ HLV. Nhưng trong hành lý, ông không bao giờ thiếu đi quả bóng đá để chơi football tennis và một bộ bài tây.

Đầu tiên, ông dẫn dắt Gianluca Quinzi, một tài năng trẻ không thể vươn xa. Đến 2016, ông làm việc cùng Marco Cecchinato, tay vợt Italy đầy nhiệt huyết, dưới sự hỗ trợ của HLV Sartori. "Tôi là tay vợt thực thụ đầu tiên mà Vagno huấn luyện... Cũng không tệ cho lần đầu tiên!", Cecchinato, từng leo từ vị trí 180 lên 16 thế giới, tự hào chia sẻ. Hành trình của họ được đánh dấu bằng chiến thắng lịch sử trước Novak Djokovic ở tứ kết Roland Garros 2018.

"Vagno dạy tôi rất nhiều. Kiến thức về kỹ thuật của ông ấy rất kinh ngạc. Ông ấy hiểu rõ lối chơi của tôi và biết cách khai thác tối đa tiềm năng của tôi", Cecchinato ca ngợi. Diego Nargiso, cựu tay vợt xếp hạng 67 thế giới năm 1988, thì nhận xét: "Cecchinato không bao giờ còn đạt được phong độ đó nữa, điều này cho thấy giá trị của một HLV như Vagno".

Roberto Marcora, từng xếp thứ 150 thế giới năm 2020, cũng là học trò của Vagnozzi. Anh nhớ lại thất bại cay đắng ở vòng loại Challenger Montevideo tháng 11/2017: "Tôi rời sân trong cơn giận dữ, những cú thuận tay của tôi như thảm họa". Marcora kể lại cuộc đối thoại với HLV của mình ngày đó: "Ông ấy hỏi tôi 'Cậu nghĩ mình đã đánh hỏng bao nhiêu cú thuận tay?'. Tôi mới đáp 'Tôi không biết... Chắc 30, hay 40. May mà tôi còn cú trái tay'".

Vagnozzi dẫn Marcora về phòng, bật máy tính và cho xem lại những khoảnh khắc quan trọng của trận đấu. "Ông ấy chỉ ra rằng ở những điểm quyết định, tôi không đánh hỏng những cú thuận tay mà là bằng trái tay. Tôi thấy mình thật ngớ ngẩn, khi đã 11 giờ tối ở Uruguay và sau bữa tối mà chúng tôi vẫn ngồi phân tích lỗi của tôi", Marcora kể.

Sau đó, Vagnozzi làm việc với Stefano Travaglia, giúp anh leo từ 200 lên 60 thế giới vào 2021. Rồi ông tạm nghỉ, làm việc tại học viện gần nhà và một CLB quần vợt ở Rome do người bạn thân Massimo Giusti mở. Trong một kỳ nghỉ ở đảo Formentera, Tây Ban Nha, ông đăng một bức ảnh lên Instagram, ngồi trên ban công với một ly bia, viết: "Nghiện tennis... kể cả khi đang nghỉ dưỡng!" Trên máy tính bảng là trận tứ kết Mỹ Mở rộng 2021, nơi Alexander Zverev đánh bại Jannik Sinner.

Và rồi, đầu 2022, Vagnozzi tìm được "mảnh ghép" hoàn hảo. Ông gọi điện cho Giusti để thông báo về cuộc hẹn với Sinner: "Max, tuần này tôi không đến Rome được". Giusti thì nhớ lại: "Lúc đó tôi vừa buồn vừa vui, vì CLB của mình sắp sửa không còn Vagno". Alex Vittur, người quản lý của Sinner và cũng là bạn thân của Vagnozzi, đã kết nối họ với nhau.

Vagnozzi chính thức dẫn dắt một tay vợt hàng đầu, thay thế Riccardo Piatti, người đã gắn bó với Sinner bảy năm. Bất chấp những nghi ngờ về lý lịch huấn luyện còn hạn chế, ông tự tin với kế hoạch của mình. Ông thuật lại cuộc trò chuyện đầu tiên với Sinner: "Tôi hỏi cậu ấy ‘Mục tiêu của cậu là gì?’ và cậu ấy đáp ‘Trở thành số một thế giới và vô địch Grand Slam’".

"Tôi nhớ mình đã nói Jannik rằng 'Cậu là tay vợt đầy tài năng, nhưng để đạt được mục tiêu đề ra, cậu phải giỏi hơn nữa. Những gì cậu làm bây giờ chưa đủ. Cậu phải vượt Novak, Carlos, Rafa, Medvedev – những người sẽ khai thác điểm yếu của cậu. Cậu cần giữ bản sắc, nhưng phải hoàn thiện lối chơi'", Vagnozzi kể.

Từ đó, họ bắt đầu. HLV Darren Cahill, người từng dẫn dắt Lleyton Hewitt, Andre Agassi, Simona Halep, cùng gia nhập đội ngũ, tập trung vào khía cạnh tâm lý và chiến thuật. Trong khi, Vagnozzi đảm nhận vai trò HLV kỹ thuật và chiến lược, được Marcora miêu tả là "người làm công việc nặng nhọc". Ông dần định hình Sinner trở thành một tay vợt toàn diện, gần như không thể bị đánh bại, một phiên bản nâng cấp của Djokovic.

Giờ đây, không ai nghi ngờ quyết định của Sinner cách đây ba năm. 20 danh hiệu đơn, bao gồm 4 Grand Slam, 4 Masters 1000, hai Davis Cup và ngôi vị số một thế giới từ ngày 10/6/2024. Vagnozzi, khi còn là tay vợt, từng mơ vô địch Wimbledon. Ông không làm được, nhưng Sinner đã hiện thực hóa giấc mơ ấy thay ông. Cùng nhau, họ còn vượt qua sóng gió, như vụ xét nghiệm dương tính với clostebol vào tháng 3/2024, dẫn đến án treo vợt ba tháng từ tháng 2/2025.

Quan hệ giữa họ càng thêm gắn bó khi Sinner ghé thăm quê nhà của Vagnozzi ở vùng Marche, thưởng thức món olive all’ascolana và thịt cừu nướng arrosticini. "Chúng tôi giống nhau ở chỗ luôn không hài lòng, luôn muốn tiến bộ. Nhưng tính cách thì khác: Jannik đến từ miền bắc Italy, nghiêm túc và kỷ luật, còn tôi đôi khi nói những điều ngớ ngẩn", Vagnozzi cười. "Tôi có thể hay cười đùa, hài hước. Nhưng trong công việc, tôi cực kỳ nghiêm túc, muốn mọi thứ hoàn hảo và lo lắng trước mọi chi tiết. Tôi luôn lên kế hoạch, dự đoán mọi thứ. Bộ não tôi không bao giờ ngừng hoạt động".

Thành công không chỉ đến từ một con đường. Vagnozzi có thể không đạt được hoài bão khi còn thi đấu, nhưng ông đã làm được điều mình mơ ước về sau: trở thành một HLV xuất sắc và được đồng nghiệp công nhận. Ánh hào quang không làm Vagnozzi thay đổi, bạn bè nói ông vẫn như xưa, chỉ là bận rộn hơn.

Trên bắp tay trái của Vagnozzi có xăm vài dòng chữ tiếng Ấn Độ lúc ông còn trẻ, khoảng 19-20 tuổi. Đó là câu ngạn ngữ của Gandhi, mà theo cách ông giải thích, là: "Khi gieo hạt tốt, cây sẽ mọc. Nếu gieo đúng cách, quả sẽ ngọt".

Sinner xuất sắc và Vagnozzi cũng thế.

Hoàng Thông (theo L’Équipe)