"Về hưu rồi sáng trưa chiều gì cũng thấy ở ngoài quán cà phê, sao không kiếm gì làm thêm cho khuây khỏa", "Kiếm bà nào về ở chung đi, đêm hôm có gì còn có người lo cho"... lời của mấy đứa em và mấy đứa cháu nhắc khéo tôi.

Tôi nhìn ra đó không phải là lo lắng mà đang rào trước, họ muốn nhắc rằng họ cũng có gia đình riêng, tôi mà có chuyện gì thì cũng đừng kỳ vọng họ giúp đỡ nhiều.

Trước đây tôi cũng có gia đình, nhưng nhiều năm chung sống mà không có con, nên đường ai nấy đi. Tôi cũng chán ngán hôn nhân nên không lập gia đình nữa.

Sau khi về hưu, tôi cất một căn nhà nhỏ trên mảnh vườn thừa kế. Xung quanh là nhà của các em, cháu. Lạ cái là suốt mấy năm về hưu, dù ở gần nhau nhưng lại ít gặp nhau. Tôi có cảm giác như ai cũng muốn tránh mặt tôi, sợ tôi nhờ vả. Tôi cũng không quan tâm lắm.

Cuối tuần, tôi chạy xe lên trung tâm tỉnh cách nhà 13 km gặp gỡ bạn bè, đồng nghiệp cũ. Có hôm vì say sưa trò chuyện đến khuya, các bạn lo tôi về sẽ gặp nguy hiểm nên giữ lại nhà ngủ. Thế là tôi nghe đến tai những người thân bảo tôi già mà đổ đốn...

"Hôm rồi ba cháu nằm viện, có ba đứa con mà thay phiên nhau nuôi bệnh mệt lắm chú ơi, không biết mai mốt chú thì thế nào", một đứa cháu nói với tôi. Tôi thử lòng: "Có gì thì nhờ mấy đứa vào nuôi ít ngày", mấy đứa cháu mặt cứng đơ ra...

Cho đến một ngày, có người tìm đến nhà tôi hỏi thăm xin mua lại lô đất để làm nhà cho con họ, thì những người thân mới biết tôi không chỉ có một lô, mà có hai lô. Sẵn tiện tôi bảo tôi không tính bán, tôi còn một tỷ trong tiết kiệm, đang chờ giá đất giảm để mua thêm.

Các bạn biết không, sau hôm đó, họ nhìn tôi bằng ánh mắt khác. Mấy đứa cháu thì sáng rủ chở tôi đi ăn sáng, uống cà phê. Còn hỏi hôm nay muốn ăn gì thì gửi, họ đi chợ mua dùm cho...

Với người già tiền bạc đúng là vạn năng. Xã hội Việt Nam vốn coi trọng gia đình, nhưng càng ngày, khoảng cách thế hệ và áp lực cơm áo gạo tiền khiến sự gắn kết ấy trở nên mong manh.

Người ta dễ biện minh: "Ai cũng có cuộc sống riêng, không thể lo thay cho người khác". Điều đó đúng, nhưng nó cũng phơi bày sự thật khi già đi, nếu không có tiền, không ít người sẽ trở thành gánh nặng, thậm chí bị né tránh.

Giải pháp nào cho nỗi lo tuổi già? Trước hết, mỗi người nên chuẩn bị tài chính càng sớm càng tốt. Độc thân hay có gia đình đều vậy, bởi ngay cả con cái cũng chưa chắc sẽ gánh vác cha mẹ đến cuối đời.

Thứ hai, ngoài tiền bạc, người già cần một mạng lưới xã hội lành mạnh: bạn bè, câu lạc bộ, nhóm cộng đồng, nơi họ được chia sẻ và hỗ trợ tinh thần. Bởi nếu chỉ có tiền mà thiếu tình người, tuổi già sẽ rất dễ rơi vào cô đơn.

Với xã hội, cần nhìn nhận rõ hơn giá trị của chính sách an sinh và dịch vụ chăm sóc người cao tuổi. Thay vì đặt hết trách nhiệm lên vai gia đình, cần có những trung tâm chăm sóc chất lượng, những mô hình sống chung, hoặc các dịch vụ hỗ trợ tại nhà.

Người già có quyền được sống một cuộc đời an toàn và tôn trọng, không chỉ khi họ còn tiền.

Mộng