Người hai lần bị bão Bualoi và Linda 'cướp hụt'

Trong 9 ngư dân sống sót tại Cửa Việt, tỉnh Quảng Trị, có thuyền trưởng Lăng Phước Hải, 51 tuổi (xã Hòn Đất, tỉnh An Giang) cũng chính là ngư dân sống sót qua bão Linda năm 1997.

Thời khắc nguy hiểm nhất khi hai tàu sắp chìm ở Quảng Trị khiến anh không ngừng hồi tưởng tới bão Linda, khi cả 5 anh em trong nhà cùng đang trên biển. May mắn họ đều sống sót.

Bão Linda từng khiến hơn 3.000 ngư dân Nam bộ chết thảm 28 năm trước. Lần ấy cha mẹ của Hải từng khóc bò ra đất vì tưởng 5 thằng con trai đều tử vong.

Thuyền trưởng Lăng Phước Hải (bên phải) từng sống sót qua bão Linda năm 1997. Ảnh: Lê Văn Chương.

Bualoi - Linda

Sáng 28/9, hai con tàu BV 4670TS, BV 0042TS lầm lũi vượt sóng gió từ biển tiến vào bờ. Lúc 5 giờ 30 phút sáng thuyền trưởng Hải đã có thể quan sát rõ luồng lạch của Cửa Việt. Đêm hôm trước, thuyền trưởng Hải điện thoại cho chủ tàu và thông báo, anh em không về Đà Nẵng mà sẽ chạy vô trú ở cảng Cửa Việt.

Sáng sớm ngày 28/9, con tàu phải đối mặt với những con sóng cao 4-5 mét và đi thành 3 hàng nối đuôi nhau. Kinh nghiệm đi biển của ngư dân, khi những lượn sóng liên tục nối nhau san sát thì việc điều khiển con tàu sẽ càng nguy hiểm.

Thuyền trưởng Hải trầm tư: “Khi nhìn thấy cảnh tượng hai tàu đi trong bão để vào cảng Cửa Việt, trong đầu mình lại nhớ đến cảnh trong bão Linda. Chiếc tàu chao lắc và nghiêng tới mức ca bin chạm tới sóng biển, nhưng rồi không hiểu sao cả hai tàu vẫn không bị chìm, chắc là ông bà cứu”.

Ở vùng biển Tây Nam, hệ thống cửa biển xen lẫn cửa sông chằng chịt hơn cửa biển ở miền Trung và vịnh Bắc bộ rất nhiều. Anh Hải thuộc làu các lối vào cửa An Biên, Hòn Chông, Rạch Giá, Hà Tiên... Nhưng Cửa Việt thì quá xa lạ. Các ngư dân nhắm sẽ cho chiếc tàu đi gần sát với cọc phao tiêu, trụ đèn, vì chắc chắn đó là lạch sâu. Nhưng không ngờ đây lại là vùng cạn tới mức chân vịt chém xuống đáy biển.

Hoạn nạn ở Cửa Việt rất giống bối cảnh thuyền trưởng Hải đã trải qua trong cơn bão Linda 28 năm trước. Khi tàu BV 4670-TS tiến vào cảng, cánh quạt chân vịt đã chạm xuống đáy biển khiến con tàu đứng sựng.

Chiếc tàu BV 0042 TS chạy phía trước thấy tình huống nguy hiểm nên quay lại cứu người, nhưng anh Hải ra hiệu đừng cứu, càng cứu càng chết. Rồi chỉ chạy được 200 mét, chiếc tàu BV 4670 TS đã mắc cạn và chìm đắm.

Trong cơn bão Linda năm 1997, bối cảnh hiện ra cũng tương tự vụ việc này. Cậu Hải khi đó là ngư dân mới đi bạn và cặp tàu chạy về phía đảo Hòn Chuối. Chiếc tàu nhỏ do con trai Năm Dìn cầm lái định quay lại hỗ trợ nhưng người cha phất tay, cứ cố neo cho chắc, phần ai người đó ráng giữ mạng sống. Họ chịu bão từ 5 giờ chiều ngày 1/11/1997 đến 12 giờ trưa ngày hôm sau. Và trên tàu có 4 người là anh em ruột của Hải.

Bão Linda từng gây thảm cảnh với hơn 3.000 ngư dân Nam Bộ chết. Ảnh: Tư liệu.

Ký ức... chủ tàu lạy

Thoát nạn trong bão số 10 Bualoi, thuyền trưởng Hải ngồi kể chuyện thoát nạn trong bão số 5, tức bão Linda 28 năm về trước: “Hôm đó là 5 giờ chiều ngày 1/10 âm lịch (1/11 dương lịch), hai chiếc tàu của Năm Dìn bắt đầu phải thả neo gần đảo Hòn Chuối, tỉnh Cà Mau vì trời nổi gió bất ngờ.

Gần hai chiếc tàu lúc đó có rất nhiều tàu nhỏ cũng thả neo, không ngờ chỉ sau một đêm thì số tàu cả trăm chiếc đều biến mất, xác người, gỗ ván trôi lênh láng”.

Trên tàu Năm Dìn, có hai máy, máy phụ chạy kèm bơm nước, nhưng đúng lúc sinh tử thì chiếc máy nhỏ lại chết đứng, nước tràn ngập tàu. Ông Năm Dìn hô anh em đứa nào còn sức thì còn tát. Cả đám ngư dân quê ở Cà Mau, Kiên Giang ban đầu hì hục tát nước, nhưng rồi ai nấy thở dài, nói với nhau đằng nào cũng chết, tát nước chi cũng chết!

Công việc nguy hiểm nhất lúc đó là ra vào boong tàu được giao cho cậu Hải sinh năm 1974, người có sức khỏe nhất trên tàu. Hải phải nằm rạp xuống sàn tàu, bò đi khắp nơi để đưa ống nước ra ngoài, kiểm tra dây neo đang bị giật liên hồi căng như dây đàn.

Có lúc chui vào ca bin, người ướt nhẹp và run cầm cập, Hải ngửi thấy mùi hương, nghe ông thuyền trưởng rên rỉ thương xót thằng con trai đang cầm lái chiếc thuyền nhỏ đi ở phía trước, bây giờ mù mịt quá, chắc chắn nó tiêu mạng rồi.

Vận may của tàu lúc đó là vớt được một chùm ngư dân đi ghe lưới thững bị chìm và trôi ập về phía tàu. Cả 12 ngư dân xem đây là cái phao cứu sinh cuối cùng nên họ nghe lời ông chủ ghe Năm Dìn, cả ngày lẫn đêm phân công luân phiên.

Người dưới hầm tàu, người ngồi ở trên sàn và tát nước liên hồi, mặc cho chiếc tàu cứ lắc tới mức chạm nóc xuống cột sóng, mái tàu múc nước hắt ngược lên trời.

Đến ngày hôm sau, Năm Dìn “buông tay”. Ông chỉ lo đi thắp hương vái lạy trời và giao luôn tay lái cho người anh trai của Hải là Lăng Phước Vũ.

Ngày biển nổi bão Linda, người dân ở khu phố Đường Hòn thị trấn Hòn Đất, tỉnh Kiên Giang cũng chạy loạn. Người ta đến kín ngôi nhà để chia buồn với vợ chồng Sáu Xuân (cha, mẹ Hải) và nhắc tới 5 cái tên ở nhà của anh em Hải: “Thằng Út Quạu đi bạn riêng một ghe, còn thằng Cù Tèo (Vũ), Bảy Hải,.. hết 4 anh em đi một ghe”.

Hiện trường tàu cá bị chìm tại Cửa Việt vào sáng 28/9. Ảnh: Lê Văn Chương.

Tại sao rời biển Tây Nam?

Sau siêu bão Linda, cả 5 anh em Hải sống sót trở về, người dân thị trấn Hòn Đất lại đổ về gia đình vợ chồng bà Sáu Xuân để chia vui. Cù Tèo cười và nói trên ghe có tới 4 anh em ruột, ông chủ ghe biết mình là người quyết tâm nhất, vì nếu thả tay thì chết cả 4 người nên giao tay lái cho mình.

Còn cậu Út Quạu thì kể chuyện khi thuyền chìm thì trôi nổi và dính vô giàn lưới đáy. Năm anh em thắp hương khấn vái, cảm ơn ông nội là liệt sĩ linh thiêng đã phù hộ cho cháu.

Sau trận bão ấy, một số ngư dân bỏ biển, ở lại Hòn Đất làm nông, Cù Tèo dẫn anh em rời Hòn Đất xuống tận vùng Rạch Giá cách 25 km để trở lại nghề biển.

Gần 30 năm trước, nghề biển ở vùng Tây Nam khác biệt hẳn với bây giờ, thuyền trưởng không cần cho tàu đi xa, cứ chạy quanh các đảo Nam Du, Hòn Thơm, Hòn Mây Rút, Hòn Kim Quy, ra quần đảo Thổ Chu. Chuyến biển kéo dài 20 ngày là chiếc tàu hết chỗ chứa cá, mực. Tàu phải tuyển 20-30 ngư dân, vì như vậy mới đủ nhân lực để xẻ mực khô. Đi biển lúc đó kiếm tiền rủng rỉnh.

Vì sao tàu cá ở vùng biển Tây Nam lại ồ ạt dịch chuyển ra ngư trường phía Bắc? Thuyền trưởng Hải cho biết, từ năm 2000-2014, cá mực ở vùng biển Tây Nam tụt giảm thê thảm.

Tới năm 2023, đoàn tàu ở tận miệt Cà Mau, Kiên Giang ra vùng biển Quảng Ngãi, Đà Nẵng, rồi ra vịnh Bắc bộ. Vụ tai nạn và chìm hai tàu trong cơn bão số 10 tại Cửa Việt, tỉnh Quảng Trị vào sáng 28/9 một phần là do ngư dân ở vùng Tây Nam không thạo luồng lạch ở vùng biển phía Bắc.

Sáng 30/9, thuyền trưởng Hải chuẩn bị khăn gói rời Quảng Trị, vợ anh là cô giáo Loan đang ở mong đợi ở quê nhà. Ở Hòn Đất, ông bà Sáu Xuân đã mất cách đây gần chục năm, nên anh không còn nghe cha mẹ khóc than gọi tên “Út Quạu, Bảy Hải” như thời ngóng con trong bão Linda.