Người dùng Facebook bị bủa vây bởi quảng cáo lừa đảo, mạo danh báo chí

Các tài khoản giả danh cơ quan báo chí lớn của Việt Nam như Thanh Niên, Tuổi Trẻ tràn ngập trên Facebook, dẫn dụ người dùng tải về ứng dụng độc hại nhằm mục đích lừa đảo, phát tán mã độc, đánh cắp thông tin.

Hoàng Huy, nhân viên văn phòng tại TP.HCM, cho biết thời gian gần đây anh liên tục nhận được các bài viết gắn nhãn quảng cáo từ các tài khoản Facebook có tên báo chí như Thanh Niên, Tuổi Trẻ...  

Mạo danh báo chí, sàn giao dịch quảng cáo lừa đảo

Những trang này lấy tên, ảnh đại diện giống hệt bộ nhận diện thương hiệu của các cơ quan báo chí. Thay vì đăng tin tức, những quảng cáo này lại mời gọi người dùng tải về ứng dụng để nhận phần thưởng từ sàn giao dịch tài sản mã hóa lớn như Binance. Dù mạo danh nhiều cơ quan báo chí khác nhau, các tài khoản này vẫn chạy chung một nội dung quảng cáo.

Trao đổi với Thanh Niên, đại diện Binance khẳng định họ không có chiến dịch quảng cáo như trên. "Đây không phải những thông tin chính thức từ Binance. Đường dẫn trong quảng cáo không rõ ràng và không liên quan đến Binance. Chúng tôi khẳng định những quảng cáo trên là giả mạo", đại diện sàn giao dịch Binance cho biết.

Vị này khuyến cáo người dùng không nhấp vào bất kỳ liên kết nào trong quảng cáo hoặc tải xuống ứng dụng từ nguồn chưa được xác minh, luôn cảnh giác cao độ với các chiêu trò lừa đảo trực tuyến.

Sau khi Báo Thanh Niên gửi thông báo đến đại diện Meta (công ty mẹ của Facebook) tại Việt Nam, tài khoản mạo danh đã bị vô hiệu hóa. Tuy nhiên, chỉ ít phút sau, một tài khoản khác tên Vietnam.gov News tiếp tục chạy quảng cáo với nội dung lừa đảo tương tự. Trước đó một ngày, Tuổi Trẻ cũng phản ánh tình trạng trên. Dù tài khoản giả và quảng cáo lừa đảo bị gỡ, kẻ gian tiếp tục mạo danh các cơ quan báo chí khác để dụ dỗ người dùng.

Đại diện Facebook Việt Nam chưa đưa ra phản hồi cũng như cách xử lý cụ thể.

Thành Trung, một nhà đầu tư tài sản số, cho biết anh đã mất khoảng 500 USD (hơn 13 triệu đồng), sau khi tải về ứng dụng mạo danh sàn giao dịch. Sau khi đăng nhập vào ứng dụng giả mạo, trình duyệt web bất ngờ yêu cầu người dùng quét mã QR bằng điện thoại để đăng nhập, xác minh danh tính. Sau đó, toàn bộ tiền bị chuyển khỏi tài khoản. 

Quản trị viên một nhóm gần 10.000 thành viên về đầu tư tài sản số cho biết, trường hợp trên đã bị lừa tải về ứng dụng giả mạo sàn giao dịch, sau đó bị dụ dỗ đăng nhập tài khoản và kết quả là toàn bộ tài sản đã bị đánh cắp. Người này cảnh báo những quảng cáo liên quan đến việc tải ứng dụng về, tặng tiền đang tràn ngập Facebook, không thể report (báo cáo) hết, người dùng phải cẩn trọng.

Vì sao quảng cáo lừa đảo tràn ngập Facebook?

Sau khi phân tích những tài khoản lừa đảo trên, ông Mai Thanh Phú, chuyên cung cấp các dịch vụ về mạng xã hội, cho biết đây có thể là chiến dịch được chuẩn bị công phu. Các tài khoản được tạo sẵn từ nhiều năm trước với tên gọi, ảnh đại diện tương tự các cơ quan báo chí uy tín. Trong phần thông tin, các tài khoản lừa đảo này thậm chí chưa từng đổi tên. Điều này khiến nhiều người chủ quan, dễ bị lừa hơn.

Theo ông Phú, có hai lỗ hổng lớn của Facebook khiến các quảng cáo lừa đảo xuất hiện tràn ngập dù người dùng liên tục báo cáo. Đầu tiên là cơ chế bảo vệ thương hiệu của nền tảng không áp dụng rộng rãi. Chỉ một số thương hiệu lớn, quy mô quốc tế được bảo hộ độc quyền, không cho tạo tài khoản trùng tên, ví dụ Apple, iPhone. Các fanpage của cơ quan báo chí Việt Nam dù đã có tick xanh (xác nhận chính chủ) vẫn có thể bị đặt trùng tên, hoặc chỉ cần thay đổi một chút về ký tự, dấu chấm, dấu cách.

Lỗ hổng thứ hai đến từ chế độ kiểm duyệt của Facebook. Theo kinh nghiệm của ông Phú, nền tảng cho phép nhà chạy quảng cáo có thể chỉnh sửa nội dung bên trong sau khi đăng. "Có thể ban đầu, kẻ gian để những đường link không độc hại để "qua mặt" bộ lọc của Facebook. Sau khi quảng cáo được duyệt họ thay đổi nội dung. Facebook có cơ chế quét nhưng không mấy hiệu quả. Đó là lý do quảng cáo lừa đảo, độc hại vẫn được phân phối đến người dùng", ông Phú lý giải.

Facebook kiếm bộn tiền từ quảng cáo bẩn

Theo báo cáo mới nhất được Reuters đăng tải hôm 6.11, khoảng 10% tổng doanh thu hằng năm của Meta đến từ việc chạy quảng cáo lừa đảo và hàng hóa bị cấm. Điều này đồng nghĩa mỗi năm công ty mẹ của Facebook kiếm được 16 tỉ USD từ quảng cáo bẩn. 

Các tài liệu Reuters tiếp cận được cho thấy trong ít nhất ba năm, Meta không xác định và ngăn chặn loạt quảng cáo khiến hàng tỉ người dùng Facebook, Instagram và WhatsApp tiếp xúc với các chương trình thương mại điện tử, đầu tư gian lận, sòng bạc trực tuyến bất hợp pháp và việc bán các sản phẩm y tế bị cấm. 

Theo một tài liệu được cập nhật vào tháng 12.2024, trung bình mỗi ngày, Meta hiển thị cho người dùng khoảng 15 tỉ quảng cáo lừa đảo "rủi ro cao" - những quảng cáo có dấu hiệu lừa đảo rõ ràng. Một tài liệu khác vào cuối năm 2024 cho biết Meta kiếm được khoảng 7 tỉ USD doanh thu hằng năm từ loại quảng cáo lừa đảo này.