Người đưa củ sắn dây thành thương hiệu tỷ đồng

Ông Bùi Văn Thành, 56 tuổi, sinh ra trong gia đình thuần nông ở vùng Thượng Quận, thị xã Kinh Môn cũ (nay là phường Trần Liễu, TP Hải Phòng), nơi vốn có truyền thống trồng sắn dây. Học hết phổ thông, ngoài công việc đồng áng, ông Thành thường mang củ sắn dây mang đi bán cho các cơ sở làm bột ở Hải Phòng, Quảng Ninh, Hưng Yên.

Tiện công đi lại, ông đứng ra kết nối, giúp các xưởng tiêu thụ sản phẩm. "Họ làm nhiều không bán hết, tôi tiện xe thì chở giúp, không lấy công. Họ bán được bột thì tôi cũng tiêu thụ được củ sắn dây", ông giải thích.

Những chuyến hàng rong ruổi khắp miền Bắc giúp ông hiểu sâu hơn về giá trị thực của sắn dây. Một lần sau khi chở hàng tạ bột từ Hưng Yên về Quảng Ninh giữa trời mưa rét, ông Thành bị vợ trách vì quá vất vả. Chính cuộc tranh luận đó đã làm ông nảy ra ý tưởng tự làm bột để bán.

Thời điểm ấy, hầu như nhà nào cũng làm vài cân bột sắn dây dùng dần. Nhưng khi kinh tế khấm khá, người dân dần mua bột chế biến sẵn cho tiện và ông Thành nhận ra cơ hội từ đó. Từ vài chục kg bột sấy thủ công trong căn bếp nhỏ, ông bắt đầu làm bài bản hơn.

Không ai chỉ dẫn, ông Thành mày mò học hỏi từ những xưởng lớn mà mình cung cấp nguyên liệu. "Tôi may mắn được đi nhiều nơi, gặp hàng nghìn người làm nghề. Thấy ai có cách hay, tôi ghi nhớ, thử nghiệm và chọn ra công thức tốt nhất", ông chia sẻ.

Theo Đông y, bột sắn dây vị ngọt, tính mát, giúp thanh nhiệt, giải độc, tốt cho tiêu hóa, tim mạch và nội tiết tố nữ. Cây sắn dây được trồng từ tháng 3, thu hoạch vào tháng 1 năm sau, khi củ tích tụ nhiều tinh bột nhất. Bột sắn phải sản xuất trong ba tháng kể từ khi thu hoạch mới đảm bảo chất lượng.

Những năm đầu khởi nghiệp, do chưa có nước máy, vợ chồng ông phải chở téc đi mua nước sạch về lọc bột. "Nước quan trọng không kém gì củ sắn. Nước sạch thì bột mới trắng, đóng bánh chuẩn", ông giải thích. Để hong khô bột, ông dùng bếp than tổ ong, sau chuyển sang sấy bằng bóng đèn công suất lớn, rồi cải tiến thành buồng sấy bằng dây mayso quây tôn, vừa tiết kiệm, vừa hiệu quả.

Những cải tiến được ông thực hiện tỉ mỉ suốt nhiều năm, giúp hoàn thiện quy trình sản xuất, đảm bảo chất lượng, vệ sinh, năng suất. Ông bắt đầu nghĩ đến việc xây dựng thương hiệu cho sản phẩm. Ban đầu lấy tên "Bột sắn dây Kinh Môn" vì đó là đặc sản làng quê mình, nhưng in xong bao bì ông lại thấy "sai sai". Tên chung ai cũng dùng được, nếu ai làm kém chất lượng, cả làng sẽ bị mang tiếng.

Cuối cùng, ông bỏ toàn bộ bao bì cũ, mất trắng 20 triệu đồng, số tiền bằng cả vốn nhập nguyên liệu một năm và đăng ký thương hiệu ''Sắn dây Thành Nhàn''. Năm 2020, ông thành lập Hợp tác xã Nông sản sạch Thành Nhàn, đầu tư gần 1.500 m2 nhà xưởng cùng hệ thống máy nghiền, tách bã, sấy, đóng gói khép kín. Mỗi năm, hợp tác xã sản xuất khoảng 100 tấn bột sắn dây đạt tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm.

"Làm sắn dây không chỉ là trồng và xay. Muốn bán được, phải chuẩn hóa quy trình, tạo niềm tin bằng chất lượng", ông nói. Không ít lần, ông từ chối những đơn hàng xuất khẩu lớn vì không muốn pha trộn hay nhập hàng kém chất lượng, bởi chỉ một mẻ không đạt cũng có thể mất uy tín bao năm gây dựng.

Để đảm bảo nguồn nguyên liệu ổn định, ông cùng các xã viên liên kết với hàng trăm nông dân trồng hơn 25 ha sắn dây theo hướng VietGAP, kiểm soát nguồn nước, đất và thời gian thu hoạch. Mỗi năm, hợp tác xã tiêu thụ hơn 500 tấn củ tươi, cam kết bao tiêu toàn bộ, không để nông dân chịu thiệt.

Nhận ra "làm tốt mà không biết bán thì cũng bằng không", ông Thành tự học marketing, lập Fanpage, đăng video giới thiệu quy trình sản xuất. Hợp tác xã tham gia các hội chợ xúc tiến thương mại, liên kết với doanh nghiệp phân phối và chuỗi thực phẩm sạch ở Hà Nội, Hải Phòng, Quảng Ninh.

Nhờ đó sản phẩm bột sắn dây Thanh Nhàn nhanh chóng có chỗ đứng trên thị trường. Năm 2022, hợp tác đạt doanh thu 10 tỷ đồng, lợi nhuận hơn 1,8 tỷ; năm 2023 doanh thu 12,5 tỷ, lãi 2,4 tỷ; năm 2024 gần 15 tỷ đồng, lãi ròng hơn 3 tỷ đồng. Mỗi vụ sản xuất, hợp tác xã tạo việc làm ổn định cho hơn 20 lao động với thu nhập trung bình 9 triệu đồng/tháng.

Hiện bột sắn dây Thành Nhàn đạt chứng nhận OCOP 4 sao, được nhiều đơn vị đặt hàng dài hạn và liên tục được đánh giá cao tại các hội chợ nông sản miền Bắc. Sản phẩm không chỉ hiện diện trong các cửa hàng thực phẩm sạch mà còn xuất hiện trong giỏ quà biếu cao cấp dịp lễ Tết.

Tháng 10/2025, ông Bùi Văn Thành được vinh danh là Nông dân Việt Nam xuất sắc, ghi nhận hành trình hơn 20 năm gắn bó và sáng tạo cùng cây sắn dây quê hương. "Củ sắn dây từng bị coi là thứ bình thường, nhưng nếu làm tử tế có thể nuôi sống cả làng", ông nói.

Ông Nguyễn Đức Minh, Chủ tịch Hội Nông dân phường Trần Liễu, nhận xét: "Ông Thành là người tiên phong xây dựng thương hiệu nông sản địa phương, mạnh dạn đầu tư máy móc, áp dụng kỹ thuật mới, góp phần nâng tầm giá trị cây sắn dây của vùng Kinh Môn".

Lê Tân