Người đặt nền móng phát triển ngành điện Việt Nam

Trực tiếp chỉ đạo xây dựng và phê duyệt các quy hoạch điện quốc gia trong những năm đầu của thời kỳ đổi mới, nguyên Phó thủ tướng, nguyên Chủ tịch nước Trần Đức Lương đã góp phần tạo nền móng vững chắc cho một ngành điện có quy hoạch tổng thể, tầm nhìn dài hạn, bài bản và khoa học.

Anh hùng Lao động, TS Thái Phụng Nê, nguyên Bộ trưởng Bộ Năng lượng, nguyên Phó ban Chỉ đạo nhà nước các dự án công trình thủy điện Sơn La, Lai Châu, Chủ tịch Hội đồng quản trị đầu tiên của Tổng công ty Điện lực Việt Nam (nay là Tập đoàn Điện lực Việt Nam - EVN) đã nói về những đóng góp đặc biệt quan trọng của nguyên Chủ tịch nước Trần Đức Lương với ngành điện Việt Nam.

Người có công lớn phát triển thủy điện

Công tác trong ngành điện từ năm 1964, trải qua nhiều vị trí lãnh đạo ngành năng lượng, ông Thái Phụng Nê có nhiều năm trực tiếp làm việc cùng nguyên Phó thủ tướng Trần Đức Lương trong rất nhiều công trình, dự án trọng điểm.

Chia sẻ về những ấn tượng sâu sắc nhất, được đúc kết sau nhiều năm, ông Thái Phụng Nê đánh giá, nguyên Chủ tịch nước Trần Đức Lương là người gắn bó và có nhiều công lao đối với ngành điện, đặc biệt trong lĩnh vực thủy điện, dự án xây dựng Nhà máy thủy điện Hòa Bình.

Khi đó, ông Nê làm Trưởng ban Quản lý công trình thủy điện Hòa Bình; còn ông Trần Đức Lương làm Tổng cục trưởng Tổng cục Địa chất (sau là Tổng cục Mỏ - Địa chất) trực tiếp nhiều lần lên công trường kiểm tra. Trong thời gian này, ông Nê thường gặp, báo cáo ông Trần Đức Lương thông qua các quyết sách quan trọng.

Theo ông Thái Phụng Nê, qua những lần gặp gỡ, làm việc trên công trường xây dựng Nhà máy thủy điện Hòa Bình, ông Trần Đức Lương để lại ấn tượng cho nhiều người về phong cách làm việc khoa học, thận trọng nhưng quyết liệt.

Ở thời điểm khánh thành năm 1994, Nhà máy thủy điện Hòa Bình là công trình thủy điện quy mô lớn nhất Đông Nam Á và giữ vị trí đầu tàu ngành điện trong nhiều năm. 

Công trình này đánh dấu bước tiến vượt bậc trong năng lực thi công công trình lớn, dài hạn và công nghệ cao của công nhân, kỹ sư Việt Nam, trong đó ông Trần Đức Lương là người đóng góp công lao với những ý kiến quan trọng trong chỉ đạo thi công, góp phần xây dựng thành công công trình.

Sau công trình thủy điện Hòa Bình, ông Nê cho biết, trong khoảng 1995 - 2000, trên cương vị Phó thủ tướng, Phó chủ tịch nước, ông Trần Đức Lương tiếp tục có những đóng góp lớn khi tham gia vào các quyết sách xây dựng thủy điện trên bậc thang sông Đà và tiếp tục dành sự quan tâm đặc biệt cho ngành thủy điện trong các dự án sau này, như thủy điện Sơn La, thủy điện Ialy…

Đặt nền móng phát triển ngành điện Việt Nam 

Hồi tưởng lại những năm tháng từng làm Thứ trưởng rồi Bộ trưởng Bộ Năng lượng, ông Thái Phụng Nê kể, thời gian giữ chức vụ Phó thủ tướng phụ trách năng lượng, ông Trần Đức Lương tiếp tục để lại nhiều dấu ấn sâu sắc, đặc biệt trong công tác chỉ đạo chiến lược và triển khai các dự án điện lớn, từ quy hoạch dài hạn cho đến tổ chức thi công trong dự án cụ thể.

Ở thời kỳ đó, nếu như Thủ tướng Võ Văn Kiệt luôn được nhắc tới với tư duy đổi mới quyết liệt, thì Phó thủ tướng Trần Đức Lương chính là người góp phần tạo nền móng vững chắc để ngành điện có quy hoạch tổng thể, có tầm nhìn dài hạn, bài bản và khoa học.

Ông chính là một trong những lãnh đạo trực tiếp tham gia chỉ đạo xây dựng và phê duyệt các quy hoạch điện quốc gia giai đoạn đầu của thời kỳ đổi mới, bao gồm Quy hoạch điện IV, V, VI. Đây là những quy hoạch có tính chất định hình lâu dài cho hệ thống điện VN trong bối cảnh nhu cầu tăng trưởng năng lượng bùng nổ, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước bước vào giai đoạn tăng tốc.

"Những quy hoạch điện quốc gia này đã tạo nền tảng cho việc phát triển đồng bộ các nguồn điện và lưới điện truyền tải trên cả nước", ông Nê nói.

Sau thủy điện Hòa Bình, Phó thủ tướng Trần Đức Lương tiếp tục để lại dấu ấn rõ nét với tư cách là người sát việc, sâu sát hiện trường, quyết đoán trong chỉ đạo, triển khai công trình xây dựng đường dây 500 kV Bắc - Nam mạch 1. Đây cũng là một công trình kỳ tích của ngành điện Việt Nam.

Không chỉ nghe báo cáo, chỉ đạo, ông Trần Đức Lương nhiều lần trực tiếp xuống công trường kiểm tra tiến độ thi công, làm việc với các tổ thi công, giải quyết kịp thời những vấn đề phát sinh. Đặc biệt, những chỉ đạo của ông ngay tại công trường rất thực tế, sâu sát và mang tính kỹ thuật cao.

"Chẳng hạn, trong quá trình xây dựng đường dây mạch 1, ông Trần Đức Lương đưa ra quyết định triển khai tổ chức sản xuất trong nước cột góc. Cột chịu lực vốn có thiết kế phức tạp và yêu cầu phải đem ra thử tải thực tế, đánh giá biến dạng... Khi đạt yêu cầu kỹ thuật mới được phép triển khai đại trà", ông Nê kể lại và nhìn nhận, chính cách chỉ đạo vừa thực tế, vừa tỉ mỉ ấy giúp các nhà thầu, đơn vị kỹ thuật từng bước làm chủ công nghệ, nâng cao nội lực trong thi công các công trình lớn.

Không chỉ trực tiếp chỉ đạo trong thi công, ở khâu đấu thầu mua sắm thiết bị cho dự án đường dây mạch 1 (đấu thầu quốc tế), ông Trần Đức Lương yêu cầu các đơn vị tổ chức đấu thầu công khai, minh bạch. Những kết quả đấu thầu lớn đều được ông trực tiếp xem xét, cho ý kiến phê duyệt, đảm bảo chọn được nhà thầu uy tín, chất lượng, tối ưu chi phí đầu tư.

Và ở Dự án đường dây 500 kV mạch 2 sau này, trên cương vị Chủ tịch nước, ông Trần Đức Lương vẫn dành thời gian nghe chủ đầu tư, các đơn vị thi công báo cáo về công trình. 

Từ một cán bộ kỹ thuật đến khi trở thành người đứng đầu Nhà nước, ông Trần Đức Lương luôn theo sát từng bước phát triển của ngành điện. Đó chính là sự quan tâm bền bỉ và gắn bó dài lâu của ông với ngành điện lực Việt Nam.