Người dân thắng kiện UBND Q.Bình Tân nhưng bản án chưa được thi hành

Ông Phạm Quang Hoàng khởi kiện, yêu cầu UBND Q.Bình Tân, TP.HCM bồi thường, hỗ trợ phần đất bị ảnh hưởng bởi dự án theo đơn giá đất ở, thay vì theo đơn giá đất trồng cây lâu năm.

Thu hồi đất ở nhưng đền bù theo giá đất trồng cây lâu năm

Hồ sơ thể hiện, theo giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất ở do UBND Q.Bình Tân cấp ngày 15.4.2009 cho ông Lê Thanh Liêm thì diện tích đất được công nhận là hơn 190 m². Trên đất có căn nhà 2 tầng, với tổng diện tích sàn xây dựng hơn 218 m² và phần diện tích đất trong phạm vi quy hoạch không được công nhận là hơn 60 m² (trên phần đất này có căn nhà 13 m²).

Năm 2015, ông Liêm chuyển nhượng toàn bộ diện tích đất và nhà cho ông Phạm Quang Hoàng (48 tuổi, ở P.Bình Hưng Hòa, Q.Bình Tân) và bà Hoàng Thúy An. 

Ngày 24.9.2021, UBND Q.Bình Tân ban hành quyết định về việc thu hồi đất do ông Hoàng và bà An sử dụng để thực hiện dự án bồi thường giải phóng mặt bằng để xây dựng đường Tân Kỳ Tân Quý (đoạn từ đường Bình Long đến QL1, Q.Bình Tân). Tổng diện tích đất thu hồi là hơn 54 m².

Cùng ngày, UBND Q.Bình Tân ban hành quyết định về phê quyệt phương án bồi thường, hỗ trợ đối với ông Hoàng và bà An có nhà, đất ảnh hưởng trong dự án bồi thường giải phóng mặt bằng để xây dựng đường Tân Kỳ Tân Quý với số tiền gần 335 triệu đồng. Trong đó, bồi thường 100% phần diện tích hơn 54 m² không được công nhận đất ở trong giấy chứng nhận hồ sơ gốc theo đơn giá đất trồng cây lâu năm và chỉ bồi thường vật kiến trúc trên diện tích 13 m².

Không đồng ý với quyết định bồi thường của UBND Q.Bình Tân, ông Phạm Quang Hoàng khiếu nại yêu cầu bồi thường, hỗ trợ phần đất bị ảnh hưởng bởi dự án theo đơn giá đất ở. Yêu cầu tòa án tuyên hủy các quyết định liên quan của UBND Q.Bình Tân.

Ông Hoàng cho rằng UBND Q.Bình Tân đã không xem xét hồ sơ đền bù khi Nhà nước thu hồi đất. Theo ông Hoàng, thu hồi đất ở nhưng đền bù theo giá đất trồng cây lâu năm, đền bù công trình trên đất là chưa thỏa đáng.

Đồng thời, Ban bồi thường, giải phóng mặt bằng Q.Bình Tân không khách quan trong quá trình giải quyết việc bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất để thực hiện công trình xây dựng, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền và lợi ích hợp pháp của ông.

Còn UBND Q.Bình Tân cho rằng phần đất mà ông Hoàng và bà An sử dụng thuộc quy hoạch lộ giới, không được công nhận đất ở trong giấy chứng nhận, có nguồn gốc do nhận chuyển nhượng năm 2015 (sử dụng sau thời điểm phê duyệt quy hoạch lộ giới đường Tân Kỳ Tân Quý năm 1995) nên không đủ điều kiện bồi thường, hỗ trợ theo đơn giá đất ở mà được bồi thường theo giá đất trồng cây lâu năm.

Xử sơ thẩm hồi 25.9.2023, TAND TP.HCM tuyên không chấp nhận yêu cầu khởi kiện của ông Phạm Quang Hoàng về việc hủy các quyết định của UBND Q.Bình Tân về việc thu hồi đất; phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ. Buộc UBND Q.Bình Tân xem xét thực hiện việc bồi thường, hỗ trợ về đất, nhà, vật kiến trúc và trang thiết bị của gia đình ông Hoàng theo pháp luật.

"UBND Q.Bình Tân ban hành các quyết định về bồi thường, hỗ trợ không phù hợp"

Sau xét xử sơ thẩm, ông Hoàng kháng cáo yêu cầu tòa cấp phúc thẩm tuyên sửa bản án sơ thẩm theo hướng chấp nhận toàn bộ yêu cầu khởi kiện của ông.

Tuy nhiên, ngày 14.6.2024, tại tòa phúc thẩm, cho rằng đất bị cưỡng chế và thu hồi để thực hiện dự án trên là chính đáng, ông Hoàng rút yêu cầu kháng cáo đối với yêu cầu hủy quyết định liên quan việc thu hồi đất giải phóng mặt bằng; giữ nguyên các yêu cầu kháng cáo khác.

Nêu quan điểm, đại diện Viện KSND cấp cao tại TP.HCM cho rằng căn cứ vào quá trình sử dụng đất thì phần diện tích đất của ông Hoàng bị thu hồi đã bị quy hoạch theo quyết định phê duyệt quy hoạch lộ giới các tuyến đường TP.HCM của UBND TP.HCM năm 1995, và tại thời điểm quy hoạch thì là đất thổ vườn nên không được công nhận là đất ở. Do đó, Viện kiểm sát đề nghị HĐXX bác toàn bộ yêu cầu kháng cáo của ông Phạm Quang Hoàng, giữ nguyên bản án sơ thẩm.

Dẫn theo điều 21 Nghị định 43/2014/NĐ-CP quy định thi hành chi tiết một số điều theo luật Đất đai, theo HĐXX cấp phúc thẩm, nguồn gốc đất của ông Hoàng sử dụng là hợp pháp và ổn định, thuộc loại đất thổ vườn, trên đất có nhà trong cùng một thửa; việc không được công nhận trong giấy chứng nhận là do nằm trong quy hoạch lộ giới.

Cũng theo HĐXX, năm 2021, thực hiện quy hoạch mở rộng lộ giới, cần xác định đúng loại đất sử dụng tương ứng để bồi thường theo quy định tại khoản 1 điều 3 Nghị định 43/2014/NĐ-CP.

Như vậy, HĐXX cấp phúc thẩm cho rằng trường hợp của ông Hoàng phải được đền bù theo giá đất ở nhưng tòa cấp sơ thẩm lại xác định đất của ông Hoàng sử dụng thuộc trường hợp lấn chiếm và xác định thời điểm sử dụng đất từ 2015 (thời điểm ông Hoàng nhận chuyển nhượng lại đất của ông Liêm) để áp dụng khoản 1 điều 22 Nghị định 43/NĐ-CP bồi thường cho ông Hoàng theo đơn giá đất trồng cây lâu năm là không phù hợp với quy định pháp luật.

Đối với công trình kiến trúc trên phần đất bị thu hồi, theo HĐXX, bản vẽ điều tra hiện trạng nhà phục vụ công tác bồi thường thì diện tích nhà bị giải tỏa là 30,53 m². Khi ông Hoàng sửa chữa nhà được sự cho phép của UBND P.Bình Hưng Hòa nhưng khi thu hồi nhà, đất của ông Hoàng, UBND Q.Bình Tân không căn cứ vào hiện trạng đo vẽ vị trí nhà đất để bồi thường, hỗ trợ cho ông Hoàng mà chỉ hỗ trợ phần hiện nhà 13 m² và sân xi măng 41,70 m² là không đúng hiện trạng khách quan đang tồn tại.

Do đó, có căn cứ xác định UBND Q.Bình Tân ban hành các quyết định về phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ cho ông Hoàng là không phù hợp với các quy định của pháp luật.

Từ các nhận định trên, HĐXX chấp nhận yêu cầu kháng cáo của ông Hoàng, sửa bản án sơ thẩm và chấp nhận yêu cầu khởi kiện của ông Hoàng. Buộc UBND Q.Bình Tân, Chủ tịch UBND Q.Bình Tân thực hiện theo đúng quy định của pháp luật.

Tuy nhiên, kể từ ngày bản án ngày 14.6.2024 của TAND cấp cao tại TP.HCM có hiệu lực pháp luật đến nay, UBND Q.Bình Tân vẫn không tổ chức thi hành.

Không thi hành án có thể bị xử lý kỷ luật

Theo luật sư Lê Viết Kỳ, Đoàn luật sư TP.HCM, tại khoản 1 điều 23 luật Tố tụng hành chính 2015 quy định bản án, quyết định của tòa án đã có hiệu lực pháp luật phải được thi hành và phải được cơ quan, tổ chức, cá nhân tôn trọng. Căn cứ điều 311 của luật này, bản án hành chính phúc thẩm có hiệu lực kể từ ngày tuyên án, và người phải thi hành án có trách nhiệm thi hành trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày nhận được quyết định thi hành án.

Ngoài ra, theo Nghị định 71/2016/NĐ-CP, UBND cấp tỉnh, huyện có trách nhiệm chỉ đạo UBND cấp dưới và các cơ quan chuyên môn thực hiện nghiêm chỉnh việc thi hành bản án hành chính. UBND các cấp phải chấp hành đúng, đầy đủ, kịp thời bản án, quyết định của tòa án và báo cáo kết quả thi hành cho tòa án đã xét xử, cơ quan thi hành án dân sự và người đứng đầu cơ quan cấp trên trực tiếp.

Do đó, việc UBND không tự nguyện thi hành bản án đã có hiệu lực hơn 1 năm là hành vi vi phạm nghiêm trọng khoản 1 điều 2 luật Thi hành án dân sự 2008 (sửa đổi, bổ sung 2014) và điều 315 luật Tố tụng hành chính 2015. Người đứng đầu UBND phải chịu trách nhiệm tổ chức thi hành, nếu không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ, có thể bị xử lý kỷ luật hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự theo điều 380 bộ luật Hình sự 2015.

Cũng theo luật sư Lê Viết Kỳ, người được thi hành án có quyền: