Người Cuba nỗ lực vượt qua tình cảnh thiếu điện

Với gia đình Marylin Alvarez và nhiều người dân khác ở Cuba, câu hỏi thường trực hiện nay không còn là "liệu có mất điện hay không?", mà là "khi nào thì mất điện?". Tình cảnh này buộc người dân Cuba phải tìm ra những giải pháp thay thế nguồn điện để đáp ứng nhu cầu sinh hoạt hàng ngày.

"Tình trạng cắt điện khá nghiêm trọng, cộng với cảnh thiếu gas, tôi phải tìm mọi cách khắc phục", Alvarez, 50 tuổi, đang làm nghề thẩm mỹ tại Havana, nói với AP. "Chúng tôi chỉ biết gắng hết sức".

Liên đoàn Điện lực Cuba (UNE) hôm 22/5 cho biết nước này đang trải qua đợt thiếu hụt điện nghiêm trọng, gây ra tình trạng cắt điện trên quy mô lớn. Báo cáo chính thức của UNE cho biết công suất sản xuất điện cả nước chỉ đạt 1.810 MW, không thể đáp ứng được yêu cầu 2.940 MW mà Cuba cần trong điều kiện bình thường.

UNE cho hay tình trạng thiếu điện xảy ra khi hệ thống điện lực của Cuba xuống cấp sau nhiều thập kỷ sử dụng, trong khi nguồn cung nhiên liệu cho các nhà máy nhiệt điện cũng thiếu hụt.

44 nhà máy nhiệt điện với tổng công suất 291 MW đã phải dừng hoạt động do vấn đề nhiên liệu. Tình trạng thiếu dầu cũng ảnh hưởng đến hệ thống máy phát, khiến tổng công suất điện bị hụt lên tới 460 MW. Một số nhà máy nhiệt điện ở Cuba cũng sắp bước vào thời kỳ bảo trì nên phải ngừng hoạt động.

Sự sụt giảm nguồn cung từ nhiệt điện khiến 12 nhà máy điện Mặt trời không thể bù đắp nổi nhu cầu sử dụng. Tổng công suất của các nhà máy điện Mặt trời ở Cuba hiện nay là 1.369 MWh. Điều đó đã khiến Công ty Điện lực Havana phải ra thông báo cắt điện luân phiên ở thủ đô, có những lúc kéo dài từ 10 giờ sáng tới nửa đêm.

Tình trạng thiếu hụt năng lượng diễn ra từ nhiều tháng trước, khi Cuba gặp nhiều khó khăn trong giao dịch tài chính và nhập khẩu năng lượng vì lệnh cấm vận của Mỹ. Báo cáo của chính phủ Cuba cho biết từ tháng 11/2024, hơn 99.000 hộ dân ở Havana, Artemisa và Mayabeque sẽ không còn gas để đun nấu do không thể nhập khẩu được nguồn năng lượng này. Ở nhiều địa phương khác, khoảng 735.000 khách hàng gặp tình trạng tương tự.

Kể từ khi nguồn cung gas đun nấu bị dừng vào tháng 12/2024, gia đình Alvarez chuyển sang sử dụng bếp điện. Nhưng khi điện liên tục bị cắt gần đây, giải pháp này lại trở nên bất khả thi. Trong tình cảnh thiếu điện, thiếu gas, nhiều gia đình Cuba đã nỗ lực vượt qua nghịch cảnh bằng cách chuyển sang dùng bếp than.

Chủ tịch Cuba Miguel Diaz-Canel đã thừa nhận tình trạng mất điện thường xuyên là một trong những thách thức lớn nhất mà chính phủ đang đối mặt. Trong 8 tháng qua, Cuba đã trải qua 4 đợt mất điện diện rộng.

Ông Diaz-Canel cho hay nhu cầu tiêu thụ điện ở Cuba đã tăng từ 2.580 MW hồi tháng 3 lên 3.050 MW vào tháng 5, trong khi nguồn cung điện tăng rất ít, từ 1.790 MW lên 1.900 MW trong cùng thời kỳ.

Chính phủ Cuba đã đặt ra các hướng giải quyết như tăng cường lắp đặt hệ thống năng lượng trời, sửa chữa các máy phát điện với sự giúp đỡ từ nước ngoài.

Trong lúc chờ đợi hướng khắc phục, người dân Cuba tiếp tục khéo léo tìm cách vượt qua khó khăn. Edinector Vazquez, 45 tuổi, thợ rèn ở ngoại ô Havana, gần đây trở nên bận rộn để phục vụ lượng khách hàng ngày càng lớn, trong đó có những gia đình thu nhập thấp.

Vazquez chế tạo bếp than từ phế liệu kim loại, bán với giá khoảng 18 USD, tương đương với một tháng lương của công chức ở Cuba. Tuy nhiên, Vazquez có chính sách giảm giá cho người nghèo hoặc gặp tình cảnh khó khăn.

Natividad Hernandez, với nguồn tài chính dư dả hơn, chọn đầu tư vào các tấm pin năng lượng mặt trời. Tuy nhiên, ngân sách của cô cũng không đủ để mua thêm ắc quy, nên chỉ tận dụng được nguồn năng lượng này vào ban ngày.

Chính phủ Cuba hồi năm ngoái cho biết đã hỗ trợ cho khoảng 189.000 gia đình và 350.000 người trong diện "dễ bị tổn thương", nhằm ổn định sinh kế, chất lượng sống và phúc lợi cho người dân.

Trong đó, hơn 162.000 gia đình đã được cung cấp lương thực, 17.000 hộ khác được phát bếp đun hoặc tủ bảo quản thức ăn, trong chương trình nhằm "hỗ trợ trực tiếp tới từng gia đình, đảm bảo đáp ứng những nhu cầu cơ bản nhất".

Chính phủ Cuba cũng triển khai nhiều dịch vụ xã hội cho người có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn như những bà mẹ có con bị khuyết tật. Giới chức Cuba cũng cung cấp các dịch vụ hỗ trợ tại viện dưỡng lão, nhà trẻ tình thương, trung tâm bảo trợ xã hội.

Bộ trưởng Kinh tế và Kế hoạch Cuba Joaquin Alonso Vazquez tháng trước cho biết GDP nước này năm 2024 giảm 1,1%, thấp hơn một chút so với con số giảm 1,9% năm 2023. Tình trạng lạm phát cao, nhưng có dấu hiệu giảm dần, được dự báo ở mức khoảng 25-30% cho năm nay. Bộ trưởng Vazquez cũng dự báo GDP năm nay có thể tăng 1%, nhờ vào các nỗ lực hồi phục sản xuất, xuất khẩu và dịch vụ.

Về kế hoạch đầu tư, ông Vazquez cho biết chính phủ sẽ tập trung vào các lĩnh vực như sản xuất lương thực, chương trình nước, sản xuất thuốc trừ sâu sinh học, viễn thông và các lĩnh vực có tác động tới nền kinh tế quốc gia.

Mỹ đã duy trì chính sách cấm vận Cuba trong thời gian dài, nhưng nới lỏng đáng kể trong nhiệm kỳ của tổng thống Joe Biden. Dù vậy, theo số liệu của chính phủ Cuba, chỉ trong tháng 3/2023-2/2024, chính sách bao vây cấm vận của Mỹ gây ra thiệt hại vật chất ước tính hơn 5 tỷ USD, nâng tổng số thiệt hại lên đến hàng trăm tỷ USD trong hơn 6 thập kỷ qua.

Sau khi lên nắm quyền nhiệm kỳ hai, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ký sắc lệnh hành pháp tái áp đặt toàn bộ biện pháp cấm vận với Cuba, đảo ngược chính sách thời ông Biden, đồng thời tìm cách tăng sức ép với Havana bằng các biện pháp trừng phạt mới.

Chính phủ Cuba bác bỏ cáo buộc từ phía Mỹ rằng nước này gây ra mối đe dọa an ninh quốc gia với Washington hay vi phạm nhân quyền. Ngoại trưởng Cuba Bruno Rodriguez Parrilla hồi tháng 6 gọi sắc lệnh của ông Trump là "hành động tăng cường bao vây kinh tế nhắm vào toàn thể người dân Cuba", gọi đây là trở ngại chính với sự phát triển của Cuba.

Ngọc Ánh (Theo Granma, Cuban News Agency, AP, Politico)