'Ngoài cổ phiếu, cần nâng hạng cả thị trường trái phiếu'

Quan điểm trên được ông Dominic Scriven, Chủ tịch điều hành Dragon Capital, nêu trong buổi tọa đàm về thị trường vốn nợ ngày 22/8 của FiinRatings - tổ chức xếp hạng tín nhiệm thuộc FiinGroup.

Ông dẫn một ví dụ thực tế rằng trong 15 năm quỹ ngoại này kêu gọi nhà đầu tư nước ngoài tham gia vào sản phẩm trái phiếu, họ chỉ nhận được gật đầu từ 2 nhà đầu tư. Ông Dominic giải thích kết quả trên không đến từ lãi suất thấp vì sản phẩm của họ mang về lãi suất bình quân hàng năm tới 8,5% tính bằng USD - mức hấp dẫn. Nguyên nhân lại do thị trường trái phiếu Việt Nam chưa được nâng hạng.

Hiện tại, Việt Nam chưa là thị trường đạt mức đầu tư (investment grade) - thị trường giao dịch các loại chứng khoán nợ, chủ yếu là trái phiếu, có mức xếp hạng tín dụng cao, cho thấy rủi ro vỡ nợ thấp và khả năng trả nợ mạnh mẽ của tổ chức phát hành. Các xếp hạng này do các tổ chức như S&P, Moody's hay Fitch Ratings cung cấp với các mức như AAA, AA, A, và BBB được coi là investment grade. Năm trước, Việt Nam được S&P và Fitch Ratings xếp hạng BB+, Moody's xếp hạng Ba2. Mức này được xếp vào nhóm thị trường "ổn định".

Chính phủ cũng đã đặt mục tiêu nâng xếp hạng tín nhiệm quốc gia lên mức "đầu tư", tức từ Baa3 trở lên, trước năm 2030 thông qua Đề án Cải thiện xếp hạng tín nhiệm quốc gia được phê duyệt năm 2022. Mục tiêu này nhằm thu hút đầu tư nước ngoài, giảm chi phí vốn và nâng cao uy tín quốc gia, đòi hỏi nỗ lực cải thiện tính minh bạch thông tin, cơ cấu lại nền kinh tế và nâng cao năng lực cạnh tranh.

Ông Nguyễn Quang Thuân, Chủ tịch điều hành FiinGroup và FiinRatings, cũng đồng quan điểm việc chưa được nâng hạng thị trường trái phiếu khiến nhiều doanh nghiệp mất lợi thế khi huy động vốn, nhất là vốn ngoại. Ông lấy ví dụ cùng giữ vị thế đứng đầu trong mảng hàng tiêu dùng nhưng một doanh nghiệp tại Indonesia khi huy động vốn bằng USD, lãi suất đưa ra chỉ khoảng 5,5% một năm cho kỳ hạn 5 năm. Trong khi đó, đại diện tại Việt Nam phải chịu lãi suất cao hơn. Nhìn rộng ra, gần như không doanh nghiệp nào huy động vốn USD thành công với mức lãi suất dưới 7%.

"Thật đáng tiếc khi nhiều doanh nghiệp Việt Nam không thể huy động trái phiếu bằng đôla với lãi suất cạnh tranh như các doanh nghiệp trong khu vực", lãnh đạo FiinGroup nhận định.

Nâng hạng thị trường trái phiếu được xem như vấn đề cấp bách trong bối cảnh nhu cầu vốn để đẩy mạnh đầu tư công và mở rộng sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp rất lớn. Thống kê của FiinGroup cho thấy tổng kế hoạch tăng vốn cổ phần của các doanh nghiệp niêm yết trong năm nay lên đến 198.700 tỷ đồng, hơn gấp đôi con số đã thực hiện trong năm 2024. Trong 7 tháng đầu năm, các doanh nghiệp chỉ mới thực hiện tăng vốn gần 56.200 tỷ, tức họ cần tới gần 142.600 tỷ đồng nữa để giải tỏa "cơn khát" này.

Để cải thiện xếp hạng tín nhiệm quốc gia, ông Thuân cho rằng không phải là việc đơn giản. Tuy nhiên, ông gợi ý một số điểm cần khai thông như nâng cao sức mạnh thể chế (institutional strength) hay cải thiện trạng thái ngoại hối bên ngoài khi Việt Nam đã có thặng dư thương mại tốt nhưng dòng vốn chảy ra ngoài cũng không nhỏ.

Lãnh đạo FiinGroup cũng gợi ý thêm về việc cấu trúc thị trường tài chính. Hiện tại, hệ số an toàn vốn (CAR) của ngân hàng Việt Nam chỉ bằng một nửa so với các thị trường trong khu vực. Theo số liệu đơn vị này tổng hợp, hệ số CAR Việt Nam đang khoảng 12,5% - thấp so với 20% ở Campuchia.

Còn với các doanh nghiệp muốn tự nâng cao tín nhiệm của mình, ông Dominic Scriven cho rằng nên tập trung vào minh bạch thông tin và nâng cao chất lượng quản trị. Song song đó, doanh nghiệp cũng nên đảm bảo chất lượng trái phiếu, đặc biệt tập trung vào các dự án dài hạn, tuyệt đối tránh các trường hợp không hoàn thành đúng cam kết hoặc "gãy gánh giữa đường".

"Thanh khoản, quản trị rủi ro, hiệu quả đầu tư và uy tín là bốn yếu tố quan trọng để thu hút nhà đầu tư vào trái phiếu, kể cả vốn ngoại hay vốn nội", lãnh đạo Dragon Capital nhấn mạnh.

Tại tọa đàm, ông Bùi Hoàng Hải, Phó chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (SSC), cho biết với vai trò cơ quan quản lý ngành, họ đang tập trung triển khai nhiều giải pháp đồng bộ để phát triển thị trường vốn một cách an toàn, minh bạch và hiệu quả. SSC đang nghiên cứu cơ chế bảo lãnh trái phiếu bởi các tổ chức tài chính có năng lực, mở rộng kênh huy động vốn trung và dài hạn. Cơ quan này cũng rà soát quy định phân bổ tài sản của các định chế tài chính vào trái phiếu doanh nghiệp, đảm bảo vừa an toàn vừa hỗ trợ phát triển thị trường.

Song song đó, họ cũng tiếp tục thúc đẩy lộ trình nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam. SSC tập trung cải thiện tiêu chuẩn IPO và niêm yết, chuẩn hóa điều kiện phát hành cổ phiếu và trái phiếu theo thông lệ quốc tế.

Tất Đạt