Nghiên cứu AI trên dữ liệu Việt: Nền tảng cho chủ quyền công nghệ

(Dân trí) - Trong khuôn khổ chuyến thăm cấp Nhà nước giữa Việt Nam và Bulgaria, Tập đoàn VNPT đã chia sẻ chiến lược phát triển và năng lực làm chủ các công nghệ chiến lược, nổi bật là trí tuệ nhân tạo.

Ngày 23/10, trong chương trình làm việc của đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam tại Cộng hòa Bulgaria, ông Huỳnh Quang Liêm, Tổng giám đốc Tập đoàn VNPT, chia sẻ chiến lược làm chủ công nghệ lõi, chuyển đổi từ nhà mạng truyền thống sang doanh nghiệp công nghệ số.

Trong đó, AI “Make in Vietnam” trên dữ liệu Việt là trọng tâm đầu tư, khẳng định chủ quyền công nghệ quốc gia. Ông cũng dẫn chứng các công trình AI của VNPT được công bố tại những hội nghị quốc tế như MICCAI, EMNLP, ICASSP,... đây là nền tảng phát triển hệ sinh thái sản phẩm “Make in Vietnam” phục vụ hàng chục triệu người dùng.

AI chuyên biệt cho Việt Nam bắt đầu từ dữ liệu Việt

Các bệnh như ung thư tuyến giáp thường tiến triển âm thầm, trong khi nguồn lực y tế tại Việt Nam còn hạn chế. Từ thực tiễn đó, nhóm kỹ sư VNPT phối hợp cùng các bác sĩ Bệnh viện Nội tiết Trung ương Hà Nội tiến hành nghiên cứu phát triển AI hỗ trợ chẩn đoán ung thư tuyến giáp từ hình ảnh siêu âm chuyên biệt cho Việt Nam.

Kết quả nghiên cứu đã được công bố tại hội nghị MICCAI 2025 - hội nghị quốc tế hàng đầu về AI và thị giác máy tính trong y học, diễn ra từ ngày 23 đến ngày 27/9 tại Hàn Quốc.

Nghiên cứu ứng dụng AI trong chẩn đoán ung thư tuyến giáp dựa trên dữ liệu gần 10.000 bệnh nhân từ 3 miền trong 4 năm, được gắn nhãn chuyên gia, xác thực mô bệnh học và chuẩn hóa để đảm bảo độ tin cậy lâm sàng.

Đây là nền tảng phát triển hệ thống chẩn đoán tự động, phù hợp với đặc thù dân số và điều kiện y tế trong nước, nâng cao độ chính xác, rút ngắn thời gian, giảm tải cho bác sĩ và mở rộng tiếp cận y tế chất lượng. Với quy mô lớn và chuẩn hóa cao, dự án cũng là nguồn dữ liệu quan trọng cho các mô hình AI chẩn đoán hình ảnh tuyến giáp tại Việt Nam.

Đưa tiếng Việt lên bản đồ AI xử lý ngôn ngữ toàn cầu

Trong khi các ngôn ngữ phổ biến như tiếng Anh hay tiếng Trung có nguồn dữ liệu phong phú, tiếng Việt vẫn thuộc nhóm ngôn ngữ ít tài nguyên, khiến việc phát triển mô hình AI ngôn ngữ gặp nhiều thách thức.

Do thiếu dữ liệu chuẩn hóa, nhiều chatbot và trợ lý ảo vẫn chưa hiểu đúng ngữ cảnh, giao tiếp còn gượng gạo. Trước thực tế đó, các kỹ sư AI của VNPT đã nghiên cứu và phát triển mô hình ngôn ngữ - cảm xúc tiếng Việt, với kết quả được công bố tại hội nghị EMNLP 2025 (tại Trung Quốc, ngày 4–9/11) - hội nghị hàng đầu thế giới về xử lý ngôn ngữ tự nhiên (NLP).

Các công trình ứng dụng kỹ thuật học máy tiên tiến trong phát triển mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) và AI tạo sinh, nâng cao khả năng hiểu ngữ cảnh, cảm xúc và sắc thái tiếng Việt. Nhờ đó, tiếng Việt hiện diện rõ hơn trong nghiên cứu NLP toàn cầu, mở ra cơ hội xây dựng mô hình ngôn ngữ mạnh mẽ, giàu bản sắc và phù hợp với người Việt.

Tại hội nghị ICASSP 2025 (tại Ấn Độ, ngày 6-11/4,), sự kiện AI hạng A1 về xử lý giọng nói, nhóm nghiên cứu VNPT đã giới thiệu công nghệ chuyển đổi giọng nói (voice conversion) kết hợp kỹ thuật học đối kháng miền (domain adversarial training).

Phương pháp này giúp mô hình giữ ổn định đặc trưng giọng nói tiếng Việt dù dữ liệu huấn luyện hạn chế hoặc đến từ nhiều nguồn khác nhau. Nhờ đó, hệ thống tạo ra giọng nói tự nhiên, giàu cảm xúc và có thể tùy chỉnh theo từng người dùng, khắc phục tình trạng giọng máy đơn điệu, mang lại trải nghiệm giao tiếp thân thiện và gần gũi hơn.

Từ tri thức khoa học tới năng lực công nghệ quốc gia

Các công trình nghiên cứu được công bố quốc tế là mắt xích quan trọng trong chuỗi giá trị AI của VNPT, nơi tri thức khoa học được chuyển hóa thành sản phẩm thực tiễn.

Những mô hình và bộ dữ liệu này hiện đã được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực như nhận dạng tiếng nói tiếng Việt, thị giác máy tính cho giao thông và y tế, trợ lý ảo hành chính công, cũng như các AI Agent trong lĩnh vực ngân hàng - tài chính.

Cụ thể, các AI Agent phát triển trên mô hình ngôn ngữ tiếng Việt và công nghệ hiểu ngữ cảnh hội thoại, tự động hóa hỗ trợ khách hàng, tư vấn tài chính, xác thực giao dịch, đồng thời đáp ứng tiêu chuẩn bảo mật cao là yếu tố then chốt trong lĩnh vực ngân hàng.

Các công trình quốc tế của VNPT thể hiện năng lực nghiên cứu trong nước tiệm cận chuẩn toàn cầu, đồng thời là bước đầu xây dựng năng lực AI có chủ quyền dựa trên dữ liệu và tri thức Việt.