Nghiên cứu 120 tỷ phú tự thân, phát hiện 5 điểm chung của sự giàu có: Không phải nhờ IQ cao, đây mới là cách họ kiếm được nhiều tiền

Nghiên cứu chỉ ra rằng các tỷ phú không thành công nhờ sở hữu IQ cao hay liều lĩnh mù quáng, mà bởi cách nhìn nhận rủi ro tỉnh táo và khả năng biến “nguy cơ” thành cơ hội.

Trở thành tỷ phú là hành trình đầy thử thách. Vậy điều gì đã giúp những người giàu nhất thế giới – đặc biệt là các tỷ phú tự thân – tạo dựng khối tài sản khổng lồ? Để tìm lời giải, PricewaterhouseCoopers (PwC) đã nghiên cứu sâu về 120 tỷ phú tự thân trong danh sách Tỷ phú Toàn cầu của Forbes, với mục tiêu tìm ra những điểm chung trên con đường chinh phục đỉnh cao tài chính.

Theo định nghĩa của PwC, “tỷ phú tự thân” là những người tạo dựng sự nghiệp trong các thị trường minh bạch, công bằng, không dựa vào tài sản thừa kế hay môi trường cạnh tranh méo mó. Danh sách nghiên cứu trải dài từ Bill Gates, Steve Jobs, Dietrich Mateschitz (Red Bull), Tadashi Yanai (Uniqlo), Howard Schultz (Starbucks) đến Bill Bowerman (Nike), T. Boone Pickens (dầu mỏ) và nhiều nhân vật khác.

Kết quả nghiên cứu cho thấy, đằng sau ánh hào quang giàu có là những sự thật ít ai ngờ. Nhiều người cho rằng tỷ phú đều nổi tiếng và giàu có từ rất trẻ. Thực tế, dù một số tên tuổi như Bill Gates, Michael Dell hay Mark Zuckerberg đạt thành tựu khi còn đôi mươi, hơn 70% tỷ phú trong khảo sát chỉ thực sự thành công sau tuổi 40, nhiều người thậm chí bắt đầu sự nghiệp mới sau tuổi 30.

Bên cạnh đó, công nghệ thường được xem là mảnh đất màu mỡ cho các tỷ phú. Tuy nhiên, chưa đến 20% trong số họ đến từ lĩnh vực này. Phần lớn xuất thân từ nhiều ngành khác nhau như tài chính, tiêu dùng, năng lượng, may mặc, bất động sản, xuất bản, giải trí, khách sạn…

Đặc biệt, hành trình trở thành tỷ phú thường kéo dài nhiều năm với vô số nỗ lực tích lũy. Hơn một nửa bắt đầu đi làm từ trước 18 tuổi, khoảng 75% khởi nghiệp trước 30 tuổi. Đáng chú ý, hơn 3/4 trong số họ sinh ra trong các gia đình trung lưu hoặc khá giả, thay vì xuất thân nghèo khó như nhiều người vẫn hình dung.

Ngoài ra, nghiên cứu trên còn chỉ ra 5 yếu tố chung nên dấu ấn tỷ phú tự thân. Cụ thể như sau:

1. Học tập xã hội

Jack Ma (Alibaba) là ví dụ điển hình. Những ngày đầu, ông thường đạp xe đến khách sạn ở Hàng Châu làm hướng dẫn viên miễn phí để rèn tiếng Anh và trò chuyện với doanh nhân nước ngoài. Trải nghiệm này giúp ông nhận ra cơ hội từ giao dịch trực tuyến, đặt nền móng cho Alibaba sau này.

2. Hành động đúng thời điểm

Các tỷ phú không chỉ “chờ thời”, mà chuẩn bị kỹ càng để nắm bắt cơ hội: từ nghiên cứu thị trường, đầu tư sớm đến xác định đúng vị thế cạnh tranh.

Tadashi Yanai – CEO Tập đoàn Fast Retailing và chủ sở hữu thương hiệu thời trang Uniqlo – là một ví dụ điển hình. Những năm 1980, khi mới bắt đầu sự nghiệp, ông không muốn nối nghiệp cha trong lĩnh vực kinh doanh trang phục nam trang trọng vốn phổ biến tại Nhật Bản. Thời điểm đó, ngành may mặc Nhật chưa phát triển mạnh, đặc biệt là ở phân khúc trang phục thường ngày.

Trong các chuyến đi nước ngoài, Yanai nhận thấy khoảng trống lớn: ở Hong Kong (Trung Quốc), hàng “Made in China” được bán rất rẻ; ở Mỹ, Gap được ưa chuộng; còn tại Anh, Marks & Spencer phủ sóng rộng rãi. Các thương hiệu này đều cung cấp quần áo cổ điển với giá cả phải chăng, trong khi tại Nhật gần như không có lựa chọn tương tự.

Tận dụng cơ hội, năm 1984, Yanai mở cửa hàng Uniqlo đầu tiên tại Hiroshima, tập trung vào quần áo thường ngày chất lượng cao với mức giá hợp lý. Chỉ sau bảy năm, Uniqlo đã vươn lên trở thành nhà bán lẻ quần áo thường ngày lớn nhất Nhật Bản với 33 cửa hàng vào năm 1990.

Câu chuyện của Yanai cho thấy: trong một thế giới đầy biến động, thành công đòi hỏi sự cân bằng giữa kiên nhẫn và hành động, biết chính xác khi nào cần bước đi tiếp theo. Giống như một cuộc marathon, bạn không nghĩ đến chặng đường dài phía trước, mà tập trung hoàn thành từng cột mốc một.

3. Sáng tạo và bản sắc

Sáng tạo và bản sắc hiện diện ở mọi cấp độ trong các doanh nghiệp tỷ đô, và đôi khi chỉ nhờ những chi tiết nhỏ, một thị trường ngách cũng có thể phát triển thành thị trường quy mô lớn. Starbucks là minh chứng điển hình.

Bước vào bất kỳ cửa hàng nào của hãng, khách hàng đều cảm nhận được không gian được thiết kế kỹ lưỡng: từ hương thơm cà phê, vị trí máy pha cho đến cách nhân viên đối diện khách hàng khi phục vụ. Ngay từ những năm đầu giữ ghế CEO, Howard Schultz đã kiên trì xây dựng trải nghiệm này, coi đây là nền tảng để biến Starbucks thành nơi khách hàng muốn quay lại.

Một yếu tố then chốt là phúc lợi nhân viên. Schultz chủ trương ngay cả nhân viên bán thời gian cũng phải được hưởng bảo hiểm y tế đầy đủ. Chính sách này giúp Starbucks thu hút đội ngũ gắn bó và trung thành, từ đó tạo ra bầu không khí thân thiện, ấm áp trong từng cửa hàng.

Tinh thần sáng tạo nhưng vẫn giữ vững bản sắc còn thể hiện ở những quyết định khó khăn. Năm 2007, ngay giữa khủng hoảng tài chính, Schultz chấp nhận loại bỏ dòng bánh sandwich ăn sáng bán chạy chỉ vì mùi phô mai cháy làm mất đi bản sắc Starbucks. Thay vì tiếp tục bán để duy trì doanh thu, ông yêu cầu phát triển thực đơn mới, bảo vệ hình ảnh thương hiệu ngay cả trong giai đoạn khó khăn nhất.

4. Tinh thần phiêu lưu

Trong khởi nghiệp, chấp nhận rủi ro thường được xem là chân lý hiển nhiên, khiến nhiều người mặc định rằng các doanh nhân thành công là những “nhà thám hiểm” cả đời. Richard Branson – nhà sáng lập Tập đoàn Virgin – là ví dụ điển hình. Ông nổi tiếng không chỉ nhờ sự nghiệp kinh doanh, mà còn bởi những chuyến phiêu lưu mạo hiểm, từng nhiều lần suýt mất mạng khi bay khinh khí cầu vòng quanh thế giới.

Tuy nhiên, đó chỉ là ngoại lệ. Trên thực tế, thế giới kinh doanh đầy biến động và không phải canh bạc nào cũng thành công. Với các tỷ phú, rủi ro lớn nhất không nằm ở thất bại, mà ở cơ hội bị bỏ lỡ. Họ không sở hữu khả năng “chịu đựng rủi ro” vượt trội so với doanh nhân bình thường; điều khác biệt nằm ở thái độ. Họ không thần thánh hóa rủi ro, cũng không chấp nhận những rủi ro vô lý. Quan niệm rằng giới doanh nhân sẵn sàng lao vào mạo hiểm hơn người khác thực chất chỉ là một huyền thoại.

Cuốn From predators to icons chỉ ra rằng nhiều thương vụ bị coi là “mạo hiểm” thực chất là giao dịch bất đối xứng. Trong đó, doanh nhân nắm được giá trị của một tài sản hoặc thị trường mà đối thủ không nhìn thấy, đồng thời có sẵn những nguồn lực khác giúp thương vụ càng trở nên có giá trị. Chính sự tính toán này, chứ không phải liều lĩnh, mới là nền tảng làm nên thành công của họ.

5. Hợp tác và bổ sung kỹ năng

Hơn một nửa số tỷ phú được khảo sát khởi nghiệp cùng đội ngũ đồng sáng lập hoặc cộng sự. Thành công không chỉ đến từ những “thiên tài đơn độc” mà từ sự kết hợp giữa người sáng tạo và người thực thi. Sự bổ trợ này giúp doanh nghiệp cân bằng giữa tầm nhìn và khả năng vận hành, tạo nên sức bật bền vững.

Hành trình trở thành tỷ phú tự thân không chỉ dựa vào may mắn hay tài năng thiên bẩm. Đằng sau đó là quá trình học hỏi không ngừng, sự kiên nhẫn, tinh thần đổi mới, khả năng nắm bắt cơ hội và sức mạnh hợp tác. PwC nhận định: chính những giá trị này, chứ không phải huyền thoại về sự giàu có “chỉ sau một đêm”, mới là nền tảng thực sự đưa họ đến đỉnh cao tài chính.

 (Theo Sina)