Nghịch lý tài chính của Gen Z

Áp lực tài chính định hình thói quen tiêu dùng và tiết kiệm của giới trẻ. Ảnh minh họa: Mike Segar/Reuters.

Theo Financial Times, ngành bất động sản sẽ trở thành lĩnh vực chịu tác động chính trị nhiều nhất trong tương lai. Đồng thời, vai trò kinh tế của Gen Z (sinh năm 1997-2012), nhóm người tiêu dùng trẻ nhất hiện nay, cũng thay đổi. Trong vòng 5 năm tới, thế hệ này sẽ trở thành nhóm dân số lớn nhất và tác động mạnh đến toàn bộ nền kinh tế.

Theo báo cáo của Viện Ngân hàng Mỹ công bố tháng 3/2024, tổng thu nhập của Gen Z hiện khoảng 36 nghìn tỷ USD và dự kiến tăng lên 74 nghìn tỷ USD vào năm 2040. Tuy nhiên, thế hệ này cũng chi tiêu mạnh tay. Dữ liệu từ thẻ tín dụng cho thấy Gen Z tiêu gần gấp đôi số tiền tiết kiệm và chi phí giải trí cao gấp ba lần mức trung bình của toàn dân số. Họ chịu nhiều áp lực từ các khoản chi như chăm sóc trẻ em, bảo hiểm, đặc biệt là tiền thuê nhà - chi phí tăng nhanh nhất kể từ năm 2011, theo dữ liệu điều tra dân số.Theo khảo sát của công ty công nghệ tài chính Empower (Mỹ), Gen Z cho rằng cần tích lũy khoảng 587.000 USD để cảm thấy ổn định tài chính, gấp 9 lần mức lương trung bình quốc gia. Trong nhiệm kỳ đầu của Tổng thống Trump (2017-2021), các khoản vay sinh viên, nợ nhà, chi phí chăm sóc sức khỏe và giáo dục đã tăng nhanh hơn nhiều so với tỷ lệ lạm phát cơ bản. Điều này khiến mức lương cao trở thành cách khả thi nhất để thế hệ trẻ theo kịp đời sống tài chính của cha mẹ họ.Gen Z cân bằng giữa chi tiêu cho hiện tại và tích lũy cho tương lai. Ảnh minh họa: li_shan/Xiaohongshu.Nhiều công việc đầu tiên của người trẻ sau tốt nghiệp đang dần bị AI thay thế. Chẳng hạn, các ngân hàng đã sử dụng mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) để phân tích dữ liệu. Bất ổn kinh tế dưới thời Tổng thống Trump cũng khiến nhiều doanh nghiệp hạn chế tuyển dụng, đồng thời khó sa thải nhân viên vì ràng buộc chính sách. Do đó, nếu thất nghiệp, người lao động rất khó tìm việc mới. Thực tế, Gen Z khá bi quan khi đối diện với các vấn đề tài chính. Chẳng hạn, một cô gái trẻ vừa tốt nghiệp bằng xuất sắc Đại học Chicago, đang cùng lúc làm ba công việc để trang trải cuộc sống và nuôi dưỡng đam mê nghệ thuật, vẫn lo ngại khó sinh con hay mua nhà vì áp lực tài chính, cộng thêm nỗi bất an trước biến đổi khí hậu. Chi phí sinh hoạt không ngừng tăng, nhưng dự báo cho thấy Gen Z sẽ trở thành nhóm dân số giàu có nhất vào năm 2035. Đáng chú ý, họ có xu hướng tiết kiệm nhiều hơn, đặc biệt là phụ nữ trẻ. Theo công ty quản lý kế hoạch hưu trí TIAA (Mỹ), khoảng 20% Gen Z đã bắt đầu tiết kiệm cho hưu trí với mức đóng cao hơn thế hệ Millennials, một tín hiệu tích cực trong bối cảnh phần lớn người trưởng thành chưa hình thành thói quen này.Chia sẻ góc nhìn cá nhân, Amelia Pollard, một người trẻ thuộc Gen Z, cho rằng thế hệ của mình tồn tại song song hai xu hướng: vừa mạnh tay chi tiêu, vừa nỗ lực dành dụm cho tương lai. Dù không dùng TikTok và đôi khi bị xem là lỗi thời so với bạn đồng trang lứa, Amelia vẫn nhận thấy sự mâu thuẫn này phản ánh rõ áp lực và khát vọng của Gen Z.Khi còn trẻ, cha mẹ của Amelia ít để tâm đến việc dành dụm và thường nghĩ “rồi đâu cũng vào đấy”. Họ có lương hưu nhưng không tích lũy quỹ dự phòng. Ngược lại, Gen Z lớn lên trong thời đại số, dễ dàng tiếp cận kiến thức tài chính qua mạng xã hội và diễn đàn trực tuyến, hiểu rõ về quản lý tiền bạc, các chương trình như Quỹ 401(k) và lợi ích của lãi kép. Dù vậy, nhiều người vẫn gánh nợ học phí lớn, buộc phải chi tiêu chặt chẽ. Vậy vì sao thế hệ này vẫn chi tiêu mạnh tay? Một phần nguyên nhân khiến Gen Z chi tiêu mạnh tay là tâm lý bi quan: cơ hội mua nhà hay nuôi con ngày càng xa vời, kể cả với người thu nhập cao. Học phí đại học leo thang cũng là gánh nặng. Trong bối cảnh tương lai bất định, nhiều người trẻ chọn tận hưởng hiện tại thay vì quá khắt khe với bản thân.Ẩn sau những áp lực này là cảm giác bất công: người giàu ngày càng giàu, trong khi hệ thống an sinh xã hội thiếu khả năng hỗ trợ. Điều đó thúc đẩy nhiều người trẻ ủng hộ các chính trị gia tiến bộ với đề xuất cải cách kinh tế táo bạo. Khi Gen Z, những người sắp nắm giữ vị trí quyền lực, cảm thấy an toàn tài chính hơn, làn sóng chính trị tiến bộ sẽ còn phát triển mạnh. Gen Z đang đọc sách nhiều hơn

Gen Z trên thế giới đang gia tăng việc đọc sách với xu hướng khác biệt theo khu vực. Tại Mỹ và Anh, giới trẻ ưu tiên sách in, đưa doanh số sách in lên mức cao kỷ lục trong thế kỷ 21, với tiểu thuyết dành cho thanh thiếu niên ngày càng được yêu thích. Ngược lại, tại Trung Quốc, sách điện tử và sách nói chiếm ưu thế nhờ tính tiện lợi, khiến thế hệ Z trở thành lực lượng chính thúc đẩy công nghiệp sách số, với trung bình 28 cuốn sách số được đọc mỗi năm.