Nghi va chạm rác vũ trụ, Trung Quốc hoãn đưa phi hành gia Thần Châu 20 trở về

Trung Quốc hoãn kế hoạch đưa tàu Thần Châu 20 trở về Trái Đất theo dự kiến ngày 5.11 do tàu nghi va chạm với mảnh vỡ không gian, đánh dấu lần đầu tiên chương trình không gian có người lái của nước này phải tạm hoãn vì rác vũ trụ.

Theo Reuters, Cơ quan Vũ trụ cơ người lái Trung Quốc (CMSA) cho biết các chuyên gia đang tiến hành phân tích tác động và đánh giá rủi ro của sự cố. Sứ mệnh Thần Châu 20 vốn dự kiến hạ cánh xuống miền bắc Trung Quốc vào ngày 5.11, song đã phải hoãn và hiện CMSA vẫn chưa công bố lịch trình mới cho chuyến trở về.

Tờ South China Morning Post đưa tin, sự cố xảy ra chỉ vài ngày sau khi phi hành đoàn Thần Châu 21 thay thế đã có mặt trên trạm Thiên Cung. Hôm 4.11, hai phi hành đoàn đã tổ chức lễ bàn giao “chìa khóa” trạm vũ trụ.

Việc hoãn đột ngột này ảnh hưởng phần nào đến công tác chuẩn bị dưới mặt đất. Theo Tân Hoa xã, bãi đáp Đông Phong (khu tự trị Nội Mông) trước đó đã tiến hành nhiều đợt diễn tập để chuẩn bị đón phi hành đoàn, bao gồm kiểm tra các hệ thống cứu hộ đường không, phản ứng mặt đất, hệ thống liên lạc và giám sát y tế.

Đây là lần đầu tiên Trung Quốc phải hoãn chuyến trở về của tàu Thần Châu do rác vũ trụ. Trước đó, sứ mệnh Thần Châu 19 từng lùi lịch hạ cánh một ngày do điều kiện thời tiết tại bãi đáp. CMSA nhấn mạnh việc hoãn chuyến bay nhằm đảm bảo an toàn cho các phi hành gia cũng như sự thành công của sứ mệnh.

Sự chậm trễ này cho thấy mối nguy ngày càng lớn mà các mảnh vỡ không gian gây ra cho tàu vũ trụ. Những mảnh vỡ này có thể là phương tiện phóng hoặc bộ phận của tàu vũ trụ bị loại bỏ, trôi nổi cách Trái Đất hàng trăm dặm và có nguy cơ va chạm với các thiết bị đang hoạt động.

Tại một diễn đàn năm 2024, Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình đã kêu gọi các nước chung tay xây dựng “trung tâm quan sát các mảnh vỡ không gian”. Cùng năm, Hội đồng của Liên Hiệp Quốc về điều phối giao thông không gian cũng kêu gọi thiết lập cơ sở dữ liệu chung về các vật thể trên quỹ đạo. Cơ quan này đề xuất xây dựng một khuôn khổ quốc tế để các nước cùng theo dõi và quản lý.

Vấn đề rác vũ trụ cũng là một chủ đề thách thức trên toàn cầu. Năm 2021, Trung Quốc đã báo cáo lên Liên Hợp Quốc rằng trạm Thiên Cung đã phải thực hiện hai động tác khẩn cấp để tránh các mảnh vỡ do vệ tinh Starlink của SpaceX gây ra.

Trong nhiều năm qua, cả Washington và Bắc Kinh đều bày tỏ quan ngại về các hoạt động làm gia tăng rác không gian. Mỹ chỉ trích vụ thử tên lửa chống vệ tinh của Trung Quốc năm 2007 là “thiếu trách nhiệm”, trong khi Trung Quốc cho rằng Mỹ mới là bên tạo ra nhiều rác vũ trụ hơn.

Để giảm thiểu rủi ro va chạm trong tương lai, Trung Quốc đang phát triển các công nghệ như giám sát bằng laser và “cánh buồm” rời quỹ đạo. Cơ chế này sẽ bung ra để tăng tốc quá trình hạ của tàu vũ trụ xuống khí quyển, giúp phương tiện bị thiêu rụi hoàn toàn thay vì trở thành rác trôi nổi trong không gian.

Chương trình Thần Châu được triển khai nhằm đưa các phi hành gia Trung Quốc lên trạm vũ trụ Thiên Cung để thực hiện các nhiệm vụ kéo dài 6 tháng.